Is rilatine toegelaten op je examen?

Het einde van het eerste semester is in zicht, en onder studenten is de examenstress al voelbaar. Geen concentratie tijdens het blokken voor dat ene moeilijke examen? Klinkt voor velen als een nachtmerrie. Sommige studenten zoeken hun toevlucht tot stimulerende medicatie, zelfs wanneer dat hen niet door een arts werd voor­geschreven. Maar heeft dat dan geen invloed op de geldigheid van hun examen? 

Uit onderzoek van het Vlaams Expertise­centrum Alcohol en Drugs naar middelen­gebruik bij studenten van 2021 blijkt dat 7,6 procent van de studenten minstens eenmaal concentratie­bevorderende middelen nam in het afgelopen jaar. De helft daarvan nam deze medicatie in een poging hun studie­resultaten te verbeteren. 

1. Gebruik op voorschrift

Dat het gebruik van concentratie­bevorderende middelen op voorschrift geen invloed heeft op de geldigheid van je examen staat buiten kijf. 'Die middelen zorgen dan niet voor een bepaald voordeel', zegt Kurt Willems, professor onderwijsrecht (KU Leuven). 'Integendeel, ze werken nadelen weg en brengen iedereen in dezelfde startpositie.' 

Ruth Stokx, juridisch adviseur van de vicerector Studentenbeleid, vergelijkt het met een student die visueel beperkt is en daarom een bril draagt. 'Het feit dat iemand met een AD(H)D-problematiek zulke middelen neemt, is perfect aanvaardbaar. Het brengt immers gewoon iemand gelijk aan de start, zoals het geval is voor slecht­ziende studenten met een bril.'

Belangrijk om op te merken is dat de student hier medisch omkaderd is. Het gebruik wordt dan gemonitord, zodat bijwerkingen worden opgevolgd. 'Als je deze medicatie een beperkte periode onder medisch toezicht inneemt, is dat zeker in orde. Maar ik ben er geen voorstander van dat iemand dat jarenlang neemt', vindt Jan Tytgat, professor toxicologie (KU Leuven). Ook Stuvo-huisartsen en -psychiaters kunnen rilatine voorschrijven na een zorgvuldige diagnose en in het kader van een ruimere behandeling.

2. Gebruik zonder medische omkadering

Maar wat dan met gebruik van concentratie­bevorderende middelen door studenten die daar geen medische nood aan hebben? 'Of het gebruik voor studenten zonder AD(H)D andere langetermijngevolgen met zich meebrengt, daar durf ik geen ja-nee uitspraken over te doen', stelt Tytgat. 'Feit is wel dat er risico's verbonden zijn aan het onomkaderd gebruik ervan want het is en blijft een stimulerend middel.' 

Hoewel KU Leuven ten zeerste afraadt om onnodig medicatie te nemen, zeker zonder medisch toezicht, staat er niets expliciets vermeld in het onderwijs- en examen­reglement. Toch kan het gebruik van dat soort medicatie onder enkele andere artikels worden gekwalificeerd als een 'niet-toegestaan hulpmiddel', waardoor je examen ongeldig kan worden verklaard.

'Net zoals een Google-leesbril of het dragen van oortjes met internetverbinding, zou niet-voorgeschreven medicatie als een soort hulpmiddel kunnen worden beschouwd', zegt Stokx. 'Voor studenten met een functie­beperking zou dat dan een aanvaardbaar hulpmiddel zijn, in andere gevallen zouden we dat mogelijks kunnen aanvechten als onregelmatigheid.' 

Let wel: de interpretatie van deze stimu­leren­de medicatie als niet-toegestaan hulp­middel werd nog nooit effectief gebruikt. Die interpretatie dient dus eerder als stok achter de deur om dit soort misbruik toch aan te kunnen pakken. 

3. Praktische controle is niet haalbaar

Ook praktisch lijkt het controleren op rilatinegebruik niet haalbaar. 'We kunnen studenten moeilijk screenings laten doen voor hun examen om te achterhalen of ze rilatine gebruiken of andere stimulerende medicatie', verduidelijkt Stokx. Het is ook niet eenvoudig om te achterhalen of studenten rilatine nemen op medisch voorschrift of niet.

Daarnaast merkt Tytgat op dat het dan wel moeilijk is om een grens te trekken. 'Ook heel suikerrijke voeding en cafeïne hebben immers bepaalde stimulerende effecten', benadrukt hij. 'Elke student heeft ook een verschillend voedings- en slaappatroon, waardoor de effecten van die middelen kunnen verschillen.'

4. Risico's van rilatine

'Rilatine is geen heilige graal. Er zijn risico's aan verbonden: denk aan verlies van eetlust, hartkloppingen en slaaptekort', waarschuwt Tytgat. 'Als je door die stimulerende medi­catie minder goed kan slapen en dan extra moe wordt, kan je de neiging hebben om ter compensatie nog meer rilatine te nemen. Zo beland je in een vicieuze cirkel, die kan leiden tot black-outs en paniekaanvallen op je examen.'