SPLINTER ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE
Wie denkt er na over uw filmpjes?
Ons leven wordt steeds verder op algoritmische wijze gecureerd. Dat is een enorm risico, meent Simeon Duwel. 'Ik wil zelf denken.'
Het is een voltrokken feit. In het moderne leven laten we algoritmes cureren wat we zien en doen. Dat is het principe achter feeds zoals we die kennen van Instagram en co, achter platforms als Google News, achter TikToks For You page en YouTubes aanbevolen video's naast de speler. Problematischer: dat is het principe achter de zoekmachine van Google, achter de leescijfers die bij de grootste kranten van het land de inhoud dicteren.
Vermijdbare kasseien
Sta me toe een anekdote aan te halen. Anderhalf jaar geleden, toen ik mijn intrede deed in het Leuvense leven en de Oude nog niet van de Grote Markt kon onderscheiden, was ik kind aan huis bij Google Maps. Toen ik me voor het eerst vanuit Heverlee naar het centrum moest begeven, deed ik dus beroep op de algoritmische zoekmachine voor routes. Vijf minuten later stoorde ik me aan de kasseiwegen van het Groot Begijnhof en over de knoepert van een steile berg die ik met mijn stalen ros trotseren moest.
Het aantrekkelijke aan TikTok is dat je niet stil hoeft te staan bij het filmpje dat je net zag
Die onaangename en hobbelige rit was echter wekenlang mijn standaardroute om in het centrum te geraken; tot ik op zekere morgen ontdekte dat ik door een andere straat in te slaan zowel de kasseien als de sterke hellingsgraad kon vermijden. Ik had die route nog nooit eerder overwogen omdat ze, afstandsgewijs, iets langer was, en Google Maps ze dus niet aanraadde. Misschien wilt dat algoritme niet hetzelfde als ik.
Afijn, dat is anekdotiek en daarop val ik niet graag terug. Het punt dat ik wil illustreren: doordat ik blindelings vertrouwde op wat de computer me vertelde, ging ik niet zelf op verkenning. En diezelfde lijn valt door te trekken naar quasi alle algoritmisch gedreven aanbevelingssystemen. De eerste persoon die op TikTok doelbewust zoektermen intypt om over het onderwerp in kwestie bij te leren, mag een mailtje sturen naar simeon@veto.be en een mooie prijs ophalen te 's Meiersstraat 5.
Algoritmische nalatigheid
We vervallen in wat Alec Watson 'algoritmische nalatigheid' noemt: het niet meer willen (of erger, kunnen) omgaan met de verleiding van gemakkelijk automatisch denken, gegeven het feit dat handmatig denken moeilijk en log is.
Het aantrekkelijke aan TikTok, Instagram Reels, YouTube Shorts en consorten is nu net dat je niet stil hoeft te staan bij het filmpje dat je net zag. Eén vingerveeg later wordt het nieuwe dampende bord content weer opgediend — zonder koriander en met een vleugje polarisatie, op uw aanvraag. Mag ik daarbij deze Cabernet Afbrokkelend Concentratievermogen uit 2016 aanbevelen, mijnheer? Nota bene: het menu komt je nooit onder ogen.
Ik wil niet dat mijn inspiratie uit een Californisch datacenter komt
De ultieme denkwerk-outsourcerij vindt natuurlijk plaats in huize ChatGPT en diens buren. En OpenAI is er godverdomme trots op ook: in hun recentste advertentiecampagne op X (een bedrijf dat zich nota bene óók in de taalmodeldraaikolk heeft laten zuigen, maar dan op z'n Musks) prijken de woorden 'Met de officiële ChatGPT-app ontvang je direct antwoorden en inspiratie.' Ik wil níét, niet (ik permitteer me hier de vetgedrukte letters, ik doe tenslotte de lay-out van dit blad) dat mijn inspiratie uit een Californisch datacenter komt. Ik wil zelf denken.
Want — en lezer, vergeef me deze laatste apocalyptische paragraaf — als we systemen buiten onze macht laten beslissen wat we zien, doen, horen, denken, dan stevenen we af op een toekomst waarin de massa gestuurd kan worden; beïnvloed kan worden (godbetert is influencer een valabel beroep geworden. Sta eens stil bij dat woord alleen al!). In tijden van stijgende internationale spanningen en opkomend radicaal-rechts gedachtegoed vind ik dat een enorm eng gegeven, dat mag u best weten. Dus denk. En blijf denken.
Simeon Duwel is verantwoordelijke Lay-Out en student Wiskunde aan KU Leuven.
