Vlaams hoger onder­wijs wil aanpassing studie­toelagen op de onderhandelings­tafel

Het huidige systeem van studietoelagen in het hoger onderwijs volstaat op dit moment niet om in alle noden te voorzien, zeggen de Vlaamse Vereniging van Studenten (VVS), de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR) en de Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA) in een gezamenlijke nota. 

Door de gebreken van het systeem van studietoelagen, moeten volgens de opstellers de studentenvoorzieningen van de instellingen zelf vaak de klappen opvangen. 'Die zijn eigenlijk enkel bedoeld om in specifieke situaties bij te springen, maar dragen nu de grootste last. Dat is een scheefgetrokken situatie', zegt Jef Vandorpe, voorzitter van VVS. 

De criteria zijn op dit moment ook te streng, menen zij. Waar in het secundair onderwijs 45% van de leerlingen een zogenaamde schooltoeslag krijgt, krijgt in het hoger onderwijs slechts 25% een studietoelage. Dat terwijl de kosten daar vaak hoger uitvallen. De opstellers van de nota willen daarom het maximuminkomen om in aanmerking te komen voor een studietoelage optrekken, zodat dit overeenkomt met de criteria in het secundair onderwijs. 

Uitbreiding

VVS wil het systeem niet alleen uitbreiden naar een grotere groep, ze wil de bedragen ook fors verhogen. Terwijl de kosten voor studenten volgens een studie van het Expertisecentrum Budget en Financieel Welzijn (CEBUD) in de periode tussen 2020 en 2023 met zo'n 20% stegen was dat niet het geval voor de beschikbare financiële hulpmiddelen: die stegen maar half zo sterk, schreef de krant De Morgen. 

Bovendien schort er ook nog wat aan de procedure zelf, vindt Vlaams parlementslid Brecht Warnez (cd&v), die al enkele jaren pleit voor een aanpassing ervan. Studenten moeten hun dossier manueel opstellen en indienen en dat zorgt voor een onnodige administratieve last.

'De overheid heeft alle gegevens in handen om studietoelagen automatisch toe te kennen. Alleen of een student al dan niet op kot zit is niet bekend, maar daar zijn oplossingen voor te vinden', zegt Warnez.

Warnez zou daarom het systeem van de schooltoeslag willen overnemen. In dat geval wordt de studietoelage uitgekeerd samen met het groeipakket – het vroegere kindergeld. Dat gebeurt dan niet door het ministerie van Onderwijs, maar door het departement Welzijn, dat nu nog in handen is van een cd&v-minister.

Het huidige systeem zorgt er volgens Warnez namelijk ook voor dat heel wat studenten die eigenlijk recht hebben op een studietoelage, die niet ontvangen omdat ze geen aanvraag indienen of zelfs niet weten dat ze hiervoor in aanmerking komen.

Onderhandelingen

Ondertussen worden de regeringsonderhandelingen nog volop gevoerd. De nota kan dan ook niet los gezien worden van strategische overwegingen om op het uiteindelijke regeerakkoord te kunnen wegen. 

Cd&v nam het aanpassen van het systeem op in het verkiezingsprogramma, en ook Vooruit wil dat dat herbekeken wordt. 'Er zijn al een aantal stappen gezet, maar we moeten daarin nu doorpakken', zegt Warnez. 'Administratieve vereenvoudiging is bovendien ook een besparing voor de overheid die zo minder mensen moet inzetten in de verwerking van de aanvragen.'

N-VA was geen voorstander toen het voorstel voor het eerst gelanceerd werd, maar sinds de verkiezingen is er een nieuwe situatie, geeft het kabinet van minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) aan: 'De onderhandelingen worden nu gevoerd met potentiële coalitiepartners en we gaan daarover niet communiceren naar de buitenwereld.'

Schoolstrijd

In die onderhandelingen lijkt zich zelfs een nieuwe strijd om het kind op te dringen. Traditionele domeinen van de christendemocratie als welzijn en onderwijs zouden nu wel eens bij coalitiepartners N-VA en Vooruit terecht kunnen komen. Bij die laatste liet Conner Rousseau al verstaan dat hij de 'vrijheid van onderwijs' zelfs zou willen afschaffen. Die boodschap werd vooral begrepen als een aanval op de Katholieke Onderwijskoepel, één van de sterkste pijlers van de katholieke zuil.

Toch is het volgens Bart Eeckhout, politiek commentator van De Morgen, te voorbarig om de discussie over studietoelagen in het kader van die nieuwe schoolstrijd te plaatsen: 'Het valt vooral op dat de ideologische tegenstellingen op vlak van hoger onderwijs miniem zijn. De verschillende partijen hebben wat studietoelagen betreft dan wel tegengestelde opvattingen, dit is zeker geen breekpunt in de onderhandelingen.'

ACHTERGROND VRIJHEID VAN ONDERWIJS

Waarom Rousseaus staats­onderwijs een verre droom is

Volgens Eeckhout moet de nota van VVS, VLHORA en VLIR dan ook vooral gezien worden in het licht van de afwezigheid van hoger onderwijs in de debatten: 'In de onderhandelingsnota over onderwijs wordt met geen woord gerept over de studietoelagen.'

'Het hoofdstuk over hoger onderwijs is sowieso veel korter dan dat over leerplichtonderwijs, wat de betrokkenen wellicht wat bezorgd maakt. Zij proberen op deze manier een voet tussen de onderhandelingen te krijgen', zegt Eeckhout.