Sir Stephen Fry geëerd als eredoctor: 'Wetenschap draait om nederig zijn in confrontatie met de feiten'

Stephen Fry werd geëerd op voordracht van de Faculteit Letteren, maar de hele universitaire gemeenschap ondersteunde de kandidatuur, zegt rector Luc Sels: 'Hij is natuurlijk een man van de letteren, en dat in heel veel verschillende dimensies. Maar hij belichaamt vooral ook de waarden van deze universiteit. Hij neemt een brugfunctie op tussen de wetenschap en de maatschappij en gebruikt taal als vriendelijk, beleefd wapen om de verbondenheid met de samenleving, waar ik in mijn openingsrede zo op hamerde, te creëren.'

Ook decaan van de Faculteit Letteren Liesbet Heyvaert had niets dan lof over voor de manier waarop Fry het werk en de waarden van de faculteit vertegenwoordigt: 'Hij heeft een ongelofelijke wetenschappelijke nieuwsgierigheid, een kritische geest en probeert op basis daarvan complexe onderwerpen te doorgronden. Met zijn andere grote talent, zijn taalvaardigheid, slaagt hij er dan weer in die bevindingen te vertalen naar een breed publiek op een laagdrempelige manier.' 

In een reactie aan Veto erkende Fry het belang van de brug slaan tussen wetenschap en samenleving: 'Wetenschap gaat bovenal over naar buiten treden en op zoek gaan. Het gaat om het vermogen om nederig te zijn wanneer je geconfronteerd wordt met feiten. Wat je overtuigingen ook zijn, je moet in staat zijn om ze te herzien wanneer je geconfronteerd wordt met een feit dat het tegendeel bewijst. De kunst is dan om te blijven zoeken.' 

Honing en een dood konijn

'De voorbije dagen waren ongelofelijk. Alsof ik overgoten werd met honing, en nu prikken ze me een dood konijn op.' De Brit kon er de humor wel van inzien toen hij het lintje dat gepaard ging met het eredoctoraat – en afgezet was met een soort bont – kreeg opgespeld. Tijdens zijn acceptatiespeech etaleerde hij zijn talig vermogen nog eens door van wal te steken in het Nederlands: 'Professoren, studenten, docenten, dames en heren, wat een grote eer. Ik dank u allen uit de grond van mijn hart.'

In die speech had Fry het over hoe taal hem gered heeft tijdens zijn jeugd. Hij was naar eigen zeggen weinig getalenteerd in sport, muziek of andere dingen die je populair maakten bij leeftijdsgenoten in die tijd, maar leerde om van taal zijn wapen te maken. 'In mij zit nog steeds die vijftienjarige, die onzeker en bang is over wat deze wereld waarin hij geboren is eigenlijk inhoudt.'

De plechtigheid bestond verder onder meer uit speeches van letterendecaan Heyvaert en co-promotor van het eredoctoraat professor Geert Brôhne en een video waarin personeelsleden en studenten de impact van Fry op hun leven uit de doeken deden.  Na een muzikaal intermezzo werd de namiddag beëindigd door een gesprek met professor Pieter Vermeulen, die de Brit enkele vragen van studenten voorlegde. 

Daarin legde Fry onder meer de link tussen de ontwikkeling van AI vandaag en het verhaal van Zeus en Prometheus uit de Griekse mythen, waar de auteur erg bekend mee is en die hij in de vorm van Mythos ook zelf adapteerde naar een bestseller. Volgens Fry zat de kans dat AI de mensheid zou uitroeien 'ergens tussen klimaatverandering en Donald Trump in', waarmee hij vele handen in de zaal op elkaar kreeg. 

Dronken avonden

In een jaar tijd kreeg de KU Leuven met dit bezoek zowel een van 's werelds bekendste atheïsten over de vloer, als de paus. 'Maar we kijken voorbij het strikt religieuze', zegt decaan Heyvaert. 'Hij is vooral iemand die de waarden van de faculteit en de universiteit deelt.' Iets waar ook Fry zich bij aan sluit: 'Het is bijzonder om als atheïst te worden erkend aan een universiteit als deze, die zichzelf katholiek noemt. Maar ze verwelkomt mensen van alle religies, en ook mensen zonder religie zoals ik en dat is erg belangrijk.' 

Fry legt de link met Erasmus, de humanist die zowel aan zijn alma mater Cambridge als aan de Leuvense universiteit actief was. 'Hij leerde ons om vrij te denken en ons niet te laten vertellen wat we moeten geloven. We worden omringd door mensen die denken dat ze alles weten, maar de werkelijk geschoolde geest kent alleen de limieten van haar kennis en wordt daardoor gedreven om steeds bij te leren. Het is dan ook in de traditie van het humanisme dat ik deze onderscheiding aanvaard.' 

Tot slot had Fry nog een boodschap voor de studenten: 'Als student heb je het voorrecht dat je jouw vrienden hebt. Je kan samen denken op dronken avonden en hevige discussies hebben over hoe het universum begon, of er een God is, of waarom België zo slecht is in voetbal vandaag de dag, wat dan ook. Dat is zo belangrijk in een wereld vol luide mensen die je vertellen wat je moet denken.'