ANALYSE VLAAMS REGEERAKKOORD
Minder internationalisering en meer staat: dit zegt het Vlaamse regeerakkoord over hoger onderwijs
De Vlaamse regering zet het Nederlands de komende legislatuur centraal. Hoewel de 'vrijheid van onderwijs' in naam behouden blijft, versterkt Vlaanderen haar greep op dat onderwijs.
Minder internationalisering, meer rationalisering en een stevigere greep van de Vlaamse overheid op haar hoger onderwijs. Dat staat in het Vlaamse regeerakkoord dat Veto kon inkijken. Met het oog op het opkrikken van de onderwijskwaliteit in het leerplichtonderwijs staat ook de hervorming van de lerarenopleiding centraal.
Een starttoets moet de kwaliteit van de instroom garanderen. Wie niet slaagt krijgt een verplicht remediëringstraject opgelegd en moet binnen het jaar slagen voor de volledige starttoets. Daarnaast legt de nieuwe Vlaamse regering de nadruk op Nederlands in de lerarenopleiding en op praktijkervaring in de vorm van stages.
Ook in de andere bacheloropleidingen zullen stapsgewijs starttoetsen ingevoerd worden, met een verplicht remediëringstraject. Al zijn de voorwaarden daar niet zo streng als in de lerarenopleiding.
Minder internationalisering
De nieuwe Vlaamse regering wil de internationalisering van het hoger onderwijs fors inperken. Zo zou de financiering van nieuwe niet-EER studenten – studenten buiten de Europese Economische Ruimte – beperkt worden tot 2% van de totale studentenpopulatie. Vooral voor de KU Leuven en de VUB zou dat een probleem vormen. Respectievelijk 8,4% en 7% van hun studentenpopulatie zijn nu immers al internationale studenten.
In De Tijd luidde het dat universiteiten nu twee keer langs de kassa passeren, omdat ze voor die studenten ook een hoger inschrijvingsgeld kunnen vragen. Dat klopt niet, zegt onderwijsjurist Dylan Couck: 'Er is een grote overlap tussen de groep studenten die gefinancierd wordt door de Vlaamse overheid en de groep studenten waarvoor de universiteit geen hoger inschrijvingsgeld kan vragen. In principe kan men dus enkel meer inschrijvingsgeld vragen als de student niet gefinancierd wordt.'
Het hoger onderwijs moet rationeler en de Vlaamse regering wil de teugels daarin steviger in handen nemen
Ook de zogenaamde 'verengelsing' moet eraan geloven. In de regel moet er voor elke nieuwe anderstalige opleiding ook een Nederlandstalig alternatief bestaan. Universiteiten kunnen voorlopig nog een uitzondering aanvragen om daarvan af te wijken, maar die mogelijkheid wordt door de volgende Vlaamse regering geschrapt.
Vanuit Vlaams-nationalistisch oogpunt is een rem op 'verengelsing' vooral voor N-VA van tel, in de zoektocht naar de versterking van de Vlaamse identiteit. In het eigen verkiezingsprogramma stelde de partij dat die maatregel de democratisering van het Vlaamse onderwijs verder moet faciliteren. Door die sociale inslag nam ook Vooruit een verplicht Nederlandstalig equivalent op in het eigen verkiezingsprogramma.
Stevigere staatsinmenging
Het hoger onderwijs moet bovendien rationeler en de Vlaamse regering wil de teugels daarin steviger in handen nemen. Zo kijkt het naar een manier om een betere geografische spreiding van opleidingen te bekomen, die beter aansluit op de vraag van de arbeidsmarkt. Hoe zo'n systeem er concreet zou uitzien is nog niet duidelijk.
Ook wil het onderzoeken om de middelen voor studentenvoorzieningen niet langer door de instellingen te laten uitkeren, maar op regionaal niveau over de associaties heen te organiseren. Het lijkt ernaar dat de instellingen zo zelf minder bestedingsmacht zullen hebben over waar de middelen naartoe gaan.
Krijgt Gennez het ministerschap, dan komt de positie voor de derde keer op rij bij een andere partij terecht
Tot slot een kleine trofee voor cd&v: de studietoelagen zullen niet langer door het ministerie van Onderwijs en Vorming worden uitgekeerd, maar samen met het groeipakket. Cd&v vraagt al langer om die aanpassing omdat de toelagen zo efficiënter zouden kunnen worden uitgekeerd.
Ook de microcredentials, waar de christendemocraten de nadruk op leggen in het kader van levenslang leren, worden verder ontwikkeld. Het gaat daarbij om een opleiding van tussen de één en twintig studiepunten. 'Korter dan een postgraduaat en meer dan een lezing', omschreef Luk Schoofs, directeur Levenslang Leren van de Odisee Hogeschool, die nieuwe onderwijsvorm in Veto.
Nieuwe minister?
Hoewel de Vlaamse overheid dus haar greep op het hoger onderwijs probeert te versterken, benadrukt ze wel dat ze niet aan de vrijheid van onderwijs wil raken: 'We blijven geloven in de vrijheid van onderwijs', klinkt het. Eerder liet Vooruit-voorzitter Conner Rousseau daarover nog een ballonnetje op.
Op Instagram liet het socialistisch kopstuk weten dat hij die vrijheid liever zou afschaffen. Dat zou een regelrechte aanval op het – door de christendemocratie gedomineerde – middenveld hebben betekend. De kans dat cd&v daarmee zou hebben ingestemd, was echter klein.
Afwachten blijft het nu wie de post van minister van Onderwijs mag claimen. Dat wordt waarschijnlijk een strijd tussen N-VA en Vooruit. Mochten de Vlaams-nationalisten het domein binnenhalen dan zal oftewel Ben Weyts zich opmaken voor een tweede termijn of wordt Zuhal Demir – nu nog minister van Omgeving – het veld ingestuurd.
Komt de post bij de socialisten terecht, dan is het wellicht Caroline Gennez die mag plaatsnemen in het pluche. Dat zou betekenen dat de positie voor de derde keer op rij bij een andere partij terechtkomt na afloop van de legislatuur. De vele werven en uitdagingen op onderwijs maken het tot één van de belangrijkere portefeuilles in de Vlaamse regering, maar lijken zo ook een groot risico in te houden voor een minister om zich eraan te verbranden.
