Code rood voor studenten: zo zit het precies

De beslissingen die de regeringen hebben genomen deze week zijn tweeledig: vanaf volgende week is het nieuwe pandemieniveau voor het hoger onderwijs code rood, met vanaf 1 december wel fysieke lessen voor eerstejaarsvakken. Maar voor minstens twee weken komt daar nog een schepje bovenop: de zogenaamde 'code zwart'.

1. De basishouding

De regeringen willen zo snel mogelijk naar code rood voor het hele semester. De enige lessen die dan doorgaan zijn practica, labo-oefeningen en andere vormen van vaardigheidstraining, in 1:1-bezetting.

Vanaf ten vroegste 1 december mogen daarbovenop eerstejaarslessen doorgaan, normaal gezien in 1:5-bezetting voor grote auditoria.

2. Het schepje erbovenop

Op dit moment vindt de regering de situatie echter te precair – werp gerust nog eens een blik op de hospitalisatiecijfers – om alle practica door te laten gaan. Dus vanaf maandag schakelen universiteiten en hogescholen naar een nog strengere situatie, soms ook 'code zwart' genoemd.

De 'code zwart' valt perfect samen met de verlengde herfstvakantie voor de scholen. Dat is niet toevallig: het hele onderwijs drukt nu twee weken op de harde pauzeknop. Daarmee gaan lessen verloren, maar vergeet niet dat van de tien verloren dagen er twee sowieso al vakantiedagen waren: Allerzielen en Wapenstilstand.

Maandag 16 november starten de scholen weer en gaan we normaal uit code zwart. Daarna is er nog steeds verhoogde waakzaamheid: alle evaluatiemomenten worden uitgesteld of digitaal georganiseerd tot en met maandag 30 november.

Geleidelijke versoepeling

'Code zwart' hield, toen die origineel werd aangekondigd, een totale fysieke onderwijsstop in. Een dag later kwam er toch een versoepeling: de practica en de vaardigheidstrainingen in de opleidingen Verpleegkunde, Vroedkunde, Geneeskunde, Tandheelkunde en Kinesitherapie, inclusief de vervolgopleidingen, kunnen de komende weken wel nog doorgaan.

We kunnen dus een geleidelijke versoepeling verwachten (zie figuur). Twee weken lang is de overheid heel streng: enkel nog de practica in vijf essentiële opleidingen gaan nog fysiek door. Vanaf 16 november worden de practica en labo-oefeningen in alle andere richtingen ook mogelijk. En vanaf 1 december kan er ook terug fysiek onderwijs voor de eerstejaarsstudenten zijn. De andere studenten hebben online les voor het hele semester.

Toch een uitzondering

Sels heeft dinsdagavond meteen overlegd met de minister van Onderwijs voor de uitzonderingen voor de essentiële zorgopleidingen. 'De ministers voor Onderwijs en voor Welzijn waren het ook heel snel eens dat de maatregelen te stringent waren', vertelt Sels.

'Ook zij beseffen dat bijvoorbeeld masterstudenten uit Geneeskunde nu al een belangrijke rol spelen in de ondersteuning van de gezondheidszorg. Bovendien wil je midden in een gezondheidscrisis studieduurvertraging bij toekomstige zorgverleners absoluut vermijden.'

Want studieduurvertraging was het risico: deze opleidingen hebben soms zelfs een wettelijk minimum aan trainingen en stages. Een anderhalve week – of meer – achterstand kan dus gevolgen hebben voor het afstuderen van de studenten. 'Dit zijn de richtingen die voorbereiden op de beroepen in de frontlinie, zij zijn de menskracht die we nu en volgend jaar nodig hebben', stelt Sels.

En de rest dan?

Er klonk dinsdag kritiek vanuit bepaalde richtingen. Sels had het in zijn mail over 'een uitzondering voor studenten met een essentiële rol in de zorgsector'. Hebben Psychologie, Farmaceutische Wetenschappen of Biomedische Wetenschappen dan geen essentiële rol in de zorg?

'Uiteraard zijn ook zij even essentieel', stelt Sels. 'De biomedische wetenschappers zijn bijvoorbeeld cruciaal in de onderzoeks- en ziekenhuislaboratoria.'

Maar het was zoeken naar een evenwicht, zegt Sels. Hoe kan je de bezettingsgraden op de campussen zo laag mogelijk houden en tegelijkertijd een afgebakend aantal zorgberoepen in de frontlinie kiezen? 'Als je te veel studenten laat circuleren, verhoogt het risico weer en moet misschien alles opnieuw stopgezet worden. Dan kan geen enkel practicum doorgaan.'

De rector haalt het voorbeeld van de kinesitherapeuten aan. Zij zijn opgenomen in de lijst omdat hun beroep nu heel zwaar belast wordt. COVID-19-patiënten hebben tijdens en na hun behandeling vaak heel intensieve kinesitherapie nodig. 'De nieuwe revalidatiewetenschappers zijn volgend jaar broodnodig.'

Naar huis of op kot

Dan rest nog de vraag: blijf ik thuis of op kot? In een videoboodschap vandaag drukt Sels op het hart om nu even een duidelijke keuze te maken. 'Ofwel op kot, ofwel thuis.'

De rector vraagt zo weinig mogelijk heen-en-weer gereis. 'Of je nu terug naar huis gaat of niet: onthoud dat iedereen drager kan zijn van dit virus, ook jij.'

Verwarring

Het was een week vol tegenstrijdige communicatie vanuit de overheid. 'Ik heb alle respect voor elke individuele beleidsmaker', zegt Sels, 'maar zij werken in een structuur die zich niet leent om dit soort problemen aan te pakken. De bevoegdheden zijn gespreid en wij krijgen het volle gewicht van die spreiding, omdat we in zoveel verschillende steden en zelfs in twee verschillende gewesten actief zijn.'

Vorige week vrijdag communiceerde het Overlegcomité een maatregel die het zelf had genomen verkeerd en ook dinsdag bleef er lange tijd onduidelijkheid wat de Vlaamse regering nu precies had beslist.

'Voor alle duidelijkheid: ik vind de beslissing van dinsdag de juiste beslissing', stelt Sels. Maar het had niet hoeven zijn, want volgens de rector zijn de weken en maanden voordien grote fouten gemaakt.

'Daar ben ik echt scherp in. De vorige federale regering heeft in haar laatste weken – dat waren cruciale weken een verdere virusverspreiding te remmen – nog nauwelijks actie ondernomen. Ik ben er zeker van dat we anders nu niet in deze miserie zaten.'

Ten tweede heeft Antwerpen volgens Sels de strenge regels uit de zomer te snel gelost en heeft Brussel verzuimd strakke maatregelen te nemen. 'En ten slotte is op een bepaald moment in Franstalig België bijna een soort negationisme ontstaan.' Sels wijst naar dokters als Jean-Luc Gala (hoofd van het Saint-Luc ziekenhuis in Woluwe), die begonnen te pleiten voor minder strakke regels en het streven naar versnelde groepsimmuniteit.

• Dit artikel is geüpdatet met de nieuwe maatregelen van het Overlegcomité van vrijdag 30 oktober.