Het eerste Queer Arts Festival in Leuven: 'Het begin van nog iets veel mooier'

INTERVIEW GUSTAPH

'Ik ben blij als ik jonge queers een hart onder de riem kan steken'

'We hebben eindelijk een moment gevonden om onze regenboogkleuren te laten schitteren! Welkom op onze allereerste queer avond, is iedereen er klaar voor?' Zo weerklonk het feestelijke startschot van de openingsavond van de eerste editie van het Queer Arts Festival in Leuven. 

Het debuterende festival liep van 3 tot 25 november en bood thuis aan verschillende activiteiten, variërend van muziek tot lezingen tot workshops. Wel waren ze allen specifiek gericht op queer gemeenschap.

Het festival werd ingeluid met de allereerste Leuvense Pride Walk. Leuzes als 'Onze rechten staan onder vuur' of 'als ik zeg queer, dan zeggen wij: Leuven queer' werden luid gescandeerd door de straten, terwijl de stoet zich voortbewoog naar de eindbestemming: kunstorganisatie Cas-co.

Behoefte aan representatie

Tijdens de parade viel Sietse Remmers, theatermaakster en geboren Leuvenaar, op met haar hondje dat voor de gelegenheid was ingepakt in een regenboogjasje. Ze meent dat Leuven voor een grote, intellectuele stad lang achterbleef wat betreft de queer gemeenschap. 

'Er zijn weinig safe spaces en queer uitgaansmogelijkheden, terwijl Leuven toch de uitgaansstad bij uitstek is', vindt ze. Studente Lisa beaamt dit en voegt eraan toe: 'Ik woon al lang in Leuven maar dit is de eerste keer dat er een mars plaatsvindt. Eindelijk!’ Dat woord, 'eindelijk': het omvat niet alleen een breed gedeelde emotie binnen het publiek, maar geeft ook de belangrijkste motivatie weer om het festival te lanceren. 

Coördinator Georgy Chtchevaev, die zelf opgroeide in Leuven, vertelt dat die binnen het bestaande culturele landschap immer nog te vaak queer activiteiten en veilige ruimtes miste. 'De nood eraan was bij mezelf sterk aanwezig, maar ook bij verschillende queer personen rondom mij', gaat Georgy verder. 'Door de jaren heen groeide een sterke drang om er iets aan te doen.'

De stad in actie

Ook schepen van Gelijke Kansen Lies Corneille merkte dat tekort aan inclusie op. In de media zag ze regelmatig aandachtspunten naar voren komen met betrekking tot de problematiek onder minderheidsgroepen, en dan vooral op het gebied van gezondheid, mentaal welzijn en discriminatie. Als schepen wilde ze begrijpen hoe dat specifiek in Leuven werd ervaren.

'Ik had het gevoel dat we als stadsbestuur herhaaldelijk beweerden dat we meer open en tolerant werden, maar eigenlijk een beetje in het duister tastten', vertelt ze. 'Ik vond het daarom belangrijk om te onderzoeken waaraan er daadwerkelijk behoefte was.' Dat leidde tot de lancering van een traject van panelgesprekken, waaruit bleek dat op het gebied van queerness in Leuven ruimte voor verbetering was.

Hoewel het regenbooghuis UniQue in Leuven zich al inspande om queer personen binnen verschillende deelgroepen bijeen te brengen, konden ze volgens Corneille niet duidelijk aangeven waar de queer community behoefte aan had. Om de verlangens van de queer gemeenschap verder te verkennen, werd de werkgroep Queer Leuven in het leven geroepen. 

Als volgende stap zijn de ambities voor een nieuw regenboogbeleid uiteengezet, met doelstellingen als de verhoging van genderbewustzijn of de ondersteuning van LGBTQIA+ personen en -verenigingen.

De community in actie

De organisatoren van het Queer Arts Festival Georgy Chtchevaev, Filip Tielens, Jamine de Wandel en David Espinel, troffen elkaar twee jaar geleden tijdens Coming Out Day op een van de panelgesprekken. Ze voelden een gezamenlijke drang om queerness in Leuven te bevorderen.

De stad kon geen evenementen voor de queer community organiseren, maar bood wel ondersteuning. 'Met die boodschap zijn wij als Queer Leuven zelf evenementen beginnen plannen. Dat nam al snel zo’n grote proportie aan dat we op een drie weken durend festival zijn uitgekomen', lacht Filip.

Hun voornaamste streven was om queerness in Leuven op de kaart te zetten. Daarnaast wilden ze een evenementenaanbod creëren waar zowel queer personen als niet-queer mensen van gebruik konden maken om iets nieuws te leren en bovenal om te genieten. Ze hoopten echter vooral een community op te zetten waarin mensen elkaar kunnen vinden, een hechte gemeenschap kunnen vormen en volledig zichzelf kunnen zijn.

Kunst was van onmiskenbare waarde in het bereiken van deze doelen. 'In artistieke uitingen komt de gevoeligheid van minderheidsgroepen tot uiting', vertelt Filip. 'Deze kwetsbaarheid verbindt mensen. Hierin zagen we een kans om het verschil te maken in vergelijking met bestaande initiatieven.'

Kwetsbaarheid, diversiteit en inclusie

Op de eerste avond werd de kwetsbaarheid binnen de gemeenschap zichtbaar tijdens twee aangrijpende speeches. Luka Boogaerts was de eerste die het podium betrad en deelde een persoonlijk verhaal, met als centrale vraag: 'Hoe is het gesteld met iederéén in de queer gemeenschap?'

Luka benadrukte het belang van oog voor diversiteit binnen de queer community. Volgens die is de gemeenschap te sterk gebaseerd op homoseksuele mannen. 'Hoe zit het met bijvoorbeeld trans personen, non-binaire mensen en genderfluïditeit? Als gemeenschap moeten we streven naar inclusie die breder georiënteerd is.'

Na Luka verscheen activiste Serena C. Nwozor op het podium. Die benadrukte dat homoseksuele en zwarte individuen te vaak te maken krijgen met geweld en seksueel misbruik. 'Laat ons het racisme, seksisme en validisme ook binnen onze eigen gemeenschap niet vergeten. Dat is zoals een regenboog zonder alle kleuren.'

Serena vervolgde: 'We moeten samen staan, niet alleen in pride parades, maar in het dagelijkse leven, om ervoor te zorgen dat elke schakel in onze gemeenschap wordt vertegenwoordigd en gevierd.'

Uit deze verhalen wordt duidelijk dat er nog winst te behalen valt op het gebied van inclusie en diversiteit, zelfs binnen de queer gemeenschap. 'Het festival heeft een stap in de juiste richting gezet', vertelt Serena. 'De evenementen hebben mensen troost geboden en hoop gegeven. Dat geeft kracht, en van daaruit kunnen we verder. Hierdoor markeert het misschien wel een begin van iets nog veel mooiers.'

De Toekomst

De toekomst van een pilotevenement roep altijd vragen op. Hoe zal het vervolg eruit zien? 'Idealiter komt er opnieuw zo’n evenement', zegt student Sam enthousiast. Volgens die zou dit bijdragen aan het behouden en het laten groeien van de nu al enigszins hechte gemeenschap. 

Goed nieuws voor Sam: Georgy laat weten dat ze er absoluut naar streven om het Queer Arts Festival te laten terugkeren. Filip voorziet hierbij mogelijk bredere samenwerkingen met andere queerorganisaties in Vlaanderen.

Daarnaast zou een samenwerking met de universiteit waardevol kunnen zijn, omdat het volgens Filip een jong en intellectueel publiek kan aantrekken. Er is verkennend contact geweest met de dienst cultuurbeleid van de universiteit. Toch bleef de KU Leuven tot op heden buiten beschouwing.

Bovendien is de toekomstige rol van de stad nog onbepaald. Volgens schepen Corneille is het belangrijk om 'het overzicht te behouden en af te stemmen wat de heersende behoeften zijn'. In hoeverre de stad dus evenementen zal blijven faciliteren, zal de toekomst moeten uitwijzen.

Desondanks zijn zowel de organisatoren als het publiek en de stad het erover eens dat tijdens het festival de eerste regenboogvonk succesvol is ontstoken: 'We hebben laten zien dat de stad ook van ons is', stelt Filip trots. 'Het is van belang dat dit evenement kan blijven bestaan en groeien.'