Trump bespaart op hoger onder­wijs: 'Dit is totale oorlog'

De Trump-regering richt haar pijlen op verschillende universiteiten in de Verenigde Staten als volgende stap om het land in een andere plooi te leggen. Vooral Columbia University krijgt het hard te verduren. De universiteit ziet 400 miljoen dollar ingetrokken worden door de federale regering omdat ze te weinig zou doen om antisemitisme op de campus aan te pakken. De instelling, gelegen in hartje New York, was in augustus het toneel van pro-Palestijnse protesten die erg in de kijker stonden. De reactie daarop leidde tot verschillende ontslagen en sommige demonstranten hangen nu zware straffen boven het hoofd.

Maar Columbia University is niet de enige die zich zorgen moet maken. Hoewel de financiering van het hoger onderwijs in de Verenigde Staten veel meer bij de staten zit, heeft de president toch voldoende instrumenten in handen om de universiteiten financieel te raken. Onder meer de financiering van zogenaamde 'overheadkosten' – kosten aan onder meer infrastructuur of energie – en verschillende vormen van onderzoeksfinanciering gebeuren via de federale overheid. 

Johns Hopkins University moet bijvoorbeeld tweeduizend banen schrappen nadat het 800 miljoen dollar aan financiering verloor. Verschillende andere universiteiten zoeken nu naar manieren om de kosten te drukken zodat ze bestand zijn tegen de gevolgen van de besparingen. Daarbovenop worden ook de belastingtarieven op schenkingen aan topuniversiteiten opgetrokken van 1,4 naar 21 procent, zo schrijft De Standaard. 'Dit is een totale oorlog die Trump verklaart aan de universiteiten', zegt Steven De Foer, Ame­rika­kenner en buitenlandjournalist voor de krant. 

1. Waarom doet Trump dit? 

De universiteiten staan bij de Trump-achterban symbool voor een wereld­vreemde, linkse elite die zich te veel zouden laten leiden door 'woke-gedachte­goed'. Daarnaast leeft het idee dat er bij de instellingen best nog wat bespaard kan worden. Dat past dan weer in het ideaal van 'overheids­efficiëntie' dat miljardair Elon Musk in de praktijk moet brengen aan het hoofd van het Department of Government Efficiency (DOGE).

'Het is vooral vicepresident JD Vance die een diepe haat koestert tegenover de universi­teiten', zegt De Foer. 'Dat in combinatie met het mantra van besparen bij Musk zorgt voor een cocktail die leidt tot deze beslissingen.' De algoritmes achter DOGE proberen dan ook specifieke onderzoeksprojecten te viseren die gelinkt kunnen worden aan wat zij definiëren als 'woke'. 

'De pro-Palestijnse protesten op de campussen zijn een makkelijke aanleiding om de strijd aan te gaan met de universi­teiten. Door die af te schilderen als antisemi­tisch kan Trump zijn beslissingen legitimeren', zegt professor internationale politieke economie aan de Johns Hopkins Universiteit Matthias Matthijs. 'Het is de stok waarmee hij hen kan slaan', vult De Foer aan. 'Maar dat Trump dit nu zou doen uit een oprechte bezorgdheid omwille van het vermeend antisemitisme aan de universiteiten is volslagen larie.'

2. Hoe gaan de universiteiten hiermee om?

De Amerikaanse campussen zijn historisch gezien een broeihaard voor sociale beweging­en en protesten, maar de vrees voor nog meer financiële repercussies kan de vrijheid van meningsuiting er wel ernstig onder druk zetten. 'Er wordt een echt angstklimaat gecreëerd', zegt Matthijs. 'Studenten worden door hun ouders op het hart gedrukt om toch maar op te letten met wat ze zeggen, want verkeerde uitspraken zouden tot uitsluiting van de universiteit kunnen leiden.' 

Ook de universiteiten zijn immers op zoek naar een modus vivendi met Trump, meent Matthijs: 'De besturen zijn veel gevoeliger geworden voor politieke uitlatingen. Het is damage control wat dat betreft. Professoren worden aangeraden om zich tot hun eigen vakgebied te beperken en zeker niet te veel kritiek te geven op de overheid, om te ver­mijden dat het nog erger zou worden.'

'De universiteiten benadrukken hun institu­tionele neutraliteit om Trump niet verder tegen zich in het harnas te jagen', zegt De Foer. 'Ze kunnen zich dus geen incidenten meer veroorloven.' 

3. Waar wil Trump met het hoger onderwijs naartoe?

'Hoezeer Trump en de zijnen zich ook afzetten tegen de linkse elite, ze zien ook het belang in van die culturele, intellectuele instellingen', zegt Matthijs. 'Hun kinderen gaan immers naar de universiteiten en een diploma blijft een belangrijk prestige-symbool.' 

Vicepresident JD Vance ging bijvoorbeeld naar Yale Law School en klom zo omhoog op de sociale ladder. 'In die zin is het hen er misschien niet om te doen de universiteiten volledig af te branden, maar wel komaf te maken met de progressieve dominantie', voegt Matthijs toe. 

Dat beaamt De Foer: 'Trump wil de uni­versiteiten in de pas doen lopen en er een veel sterkere conservatieve invloed vestigen. Zo heeft hij dat ook met de media gedaan: rond het al jaren beruchte Fox News creëerde hij een biotoop van nog veel extremere media. Maar daarvoor moet de huidige academische elite eerst kapot, om ruimte te maken voor conservatief gedachtegoed.'