Studentenarbeid laat soms te wensen over: 'Ik wachtte bijna zes maanden op mijn loon'

Op haar eerste werkdag verzekerde de manager Katia* dat ze zo’n 11,5 à 12,5 euro per uur zou verdienen. Hoewel ze een contract had ondertekend, moest ze maandenlang e-mails sturen met de boodschap dat ze haar loon nog niet had ontvangen. De werkgever probeerde haar geweten te sussen door haar bijvoorbeeld een gefotoshopt betaalbewijs te bezorgen.

Boontje komt om haar loontje

Een aanmaning van de vakbond baatte niet. Pas wanneer Katia de manager toevallig tegenkwam en hem aansprak over de stappen die ze van plan was te nemen, schreef hij haar officieel in als werknemer. Dat betekent dat ze de voorbije maanden onwetend in het zwart had gewerkt. Uiteindelijk ontving Katia haar loon vijf maanden later dan verwacht en ontving ze slechts negen euro per uur in plaats van de beloofde 11,5.

Frank Hendrickx, professor Arbeidsrecht aan de KU Leuven, licht ons in dat het loon verschuldigd is op het einde van de maand, en dat de werknemer hem kan aanmanen dit te betalen. 'Hiervoor kan hij zelfs een klacht neerleggen, onder meer bij de arbeidsinspectie.'

Het vaakst komen studenten met loonproblemen aankloppen bij het Student Career Center (SCC), een team aan de KU Leuven, bestaande uit adviseurs en loopbaancoaches. 'Logisch, want iedereen wil natuurlijk dat zijn loon betaald wordt', aldus Karen Brusselmans, studentenadviseur bij de dienst. 'Studenten laten andere kwesties zoals slechte werkomstandigheden vaak voor wat het is', stelt Brusselmans.

'Het is belangrijk dat een werknemer zich ook informeert over de minimumlonen binnen de sector waarin hij werkt', legt Frank Hendrickx uit. Minimumlonen worden vaak vastgesteld in collectieve arbeidsovereenkomsten en kunnen worden teruggevonden op de website van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO).

Werkpunten

Jessica* (20) werkte bij haar lokale slager. Met de studentenjob zelf was niets mis, tot haar bazin plots Jessica's gsm-nummer doorgeeft aan haar loodgieter (29), die cosplayt in zijn vrije tijd. Zo'n handelingen schenden volgens Hendrickx de privacywetgeving.

Nora* kreeg dan weer pas om 16u30 middagpauze, hoewel ze vanaf 's ochtends aan het werk was in een pretpark. Het wettelijk principe is echter dat men na zes uur arbeid steeds een pauze moet respecteren van minstens vijftien minuten, vertelt Hendrickx. Het arbeidsreglement van de onderneming, waar de student een kopie van moet ontvangen, wordt dus niet altijd nageleefd.

Ook in de begeleiding van hun werknemers gaan werkgevers soms de mist in: Jonas* kreeg bij zijn eerste studentenjob niet de verplichte begeleiding van zijn collega's en moest het stellen met knellende werkschoenen. Bovendien was zijn manager onbeleefd, waardoor Jonas op zijn eerste dag al zijn ontslag indiende.

Hendrickx benadrukt dat veiligheid en respect steeds centraal horen te staan in een arbeidsrelatie: 'Er is een algemene verplichting inzake welzijn en veiligheid op het werk. Dit houdt in dat een werkgever soms om veiligheidsredenen gepaste werkkledij moet voorzien, uiteraard in de juiste maat.'

Inzake respect moet aangepast gedrag bij beide partijen de norm zijn. 'Ten aanzien van minderjarige werknemers zijn de eisen van de wetgever hoger op het gebied van veiligheid en welzijn', aldus Hendrickx. Het gebrek aan ervaring van jobstudenten is een risico dat de werkgever kan voorkomen door duidelijke veiligheidsinstructies te verlenen en voldoende informatie te verschaffen.

Het gebrek aan respect voor student-werknemers is in sommige arbeidsrelaties helaas een rode draad die ook Hendrickx betreurt: 'Studentenarbeid moet worden bekeken als een vorm van volwaardige arbeid. Het is niet omdat het "maar een studentenjob is" dat dit tweederangswerk zou zijn. Wanneer men een student in dienst heeft genomen, is dat een volwaardige werknemer waar alle rechten en plichten voor gelden.'

Een goed contract is het halve werk

De eerste stap richting een geslaagde studentenjob, is het tekenen van een correct studentencontract: 'Studentenarbeid moet alleszins in een geschreven overeenkomst worden vastgelegd', vertelt professor Hendrickx. Het is verplicht voor de werknemer om bijvoorbeeld de arbeidsduur per dag en per week aan te geven op het contract.

Daarnaast moet het contract het overeengekomen loon vermelden. Indien dit niet mogelijk is, moet het minstens de wijze tot berekening van het eigenlijke loon bevatten. Je loon moet de loonschalen van de sector volgen, die je steeds kan controleren op de website van FOD WASO. Bovendien zou op een studentencontract steeds de datum van uitbetaling vermeld moeten worden.

Volgens Hendrickx is een studentenjob gebaseerd op essentiële rechten en plichten waaraan zowel de student als de werkgever verbonden zijn. Deze worden idealiter vastgelegd in een helder contract. 'Om discussies te vermijden is het nodig dat studenten vanaf dag één een kopie van de ondertekende overeenkomst in handen krijgen.'

Wanneer een van de basisspelregels al geschonden wordt, zou de student assertief genoeg moeten zijn om dit aan te kaarten; het betreft tenslotte je rechten als jobstudent. Het is steeds belangrijk om geïnformeerd je contract te tekenen; bekijk de website Student@Work en die van het SCC. Bij twijfel of onduidelijkheden kan je een medewerker van het SCC vragen om je arbeidsovereenkomst even door te lichten.

Drie hulplijnen als je job in het honderd loopt

Brusselmans benadrukt dat je er als jobstudent niet alleen voor staat: 'Alle studenten met een studentenjob kunnen met hun problemen bij ons terecht, zelfs wanneer ze de job niet in de databank van de studentendienst vonden.'

Zo kan je met praktische vragen bij het SCC aankloppen. 'We kunnen daarnaast bemiddelen. Dat gebeurt bijvoorbeeld wanneer er zich een conflict voordoet tussen de student en werkgever,' legt Brusselmans uit. 'Maar in situaties die tot bij ons komen, merken we zelden dat de werkgever foute bedoelingen heeft.'

Daarnaast suggereert ze een tweede hulpverlener: de arbeidsinspectie. 'Wanneer we niet in staat zijn een groot geschil op te lossen, raden we de student aan contact met hen op te nemen.' Prof. Hendrickx verwijst ook naar die instantie: 'Wanneer de student een klacht neerlegt, kan een sociaal inspecteur een onderzoek starten.' Hij raadt die procedure aan aan studenten die niet worden uitbetaald. 'Tot slot zijn er ook nog de vakbonden', besluit Hendrickx. Zij kunnen zich ook over de problemen van de student ontfermen.

* dit zijn gefingeerde namen.