Professoren moeten bibliotheekboetes niet altijd betalen

Hoewel niet alle bibliotheken erkennen dat er een voorkeursbehandeling geldt voor boetes van academisch personeel, hebben wij van meerdere bronnen vernomen dat er in verschillende bibliotheken wel degelijk milder wordt opgetreden bij personeel, ondanks de officiële richtlijnen van de instituten. Bibliothecaris van de RBIB (Rechtsgeleerdheid) Christoph Malliet erkent dat 'sommige bibliotheken met veel uitleenverkeer boetes van personeel maar met mondjesmaat aanrekenen.'

De RBIB heeft op vlak van boetes dan weer een uniek beleid aangenomen. Daarbij worden kleinere boetes voor personeel door de vinger gezien, maar worden er wel nog steeds boetes aangerekend bij langer en herhaaldelijk te laat inleveren.

Vorig jaar ontstond er vanuit het personeel van de faculteit Rechtsgeleerdheid immers commotie rond het egalitaire systeem dat toen gold. 'Tot vorig jaar rekenden we boetes in principe altijd aan, ook voor personeel', zegt Malliet. 'Arbeidsrechtelijk kan dat niet; als werkgever mag je geen boetes uitdelen aan personeel.'

In deze recente beslissing staat de RBIB (voorlopig) alleen. In alle andere bibliotheken geldt zowel voor studenten als voor personeel: €0,50 boete per dag, vanaf de tweede dag te laat.

Boetes laten verdwijnen

Het administratiesysteem van de bibliotheken laat echter toe dat baliemedewerkers boetes verwijderen. Het beleid van veel bibliotheken is hier weinig transparant. Deontologisch zou het not done zijn een boete te verwijderen, maar geen van de geraadpleegde bibliotheken zegt dat het bij hen nooit gebeurt.

Chris Schroeven, bibliothecaris van de SBIB (Sociale Wetenschappen) en EBIB (Economie en Bedrijfswetenschappen) verklaart hun systeem: 'Boetes kunnen we kwijtschelden, maar er is altijd een reden nodig om die uit het systeem te halen.' Bovendien houden ze wekelijkse kasrapporten bij, waarin aan het licht zou komen wanneer boetes onrechtmatig worden kwijtgescholden. Volgens Schroeven gaat het dan bijvoorbeeld om langdurig zieken, of slachtoffers van diefstal.

Aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte (HIW) horen we weer een ander verhaal. Daar kunnen baliemedewerkers een boete kwijtschelden zonder een reden op te geven. 'Het is dus mogelijk dat een jobstudent de boetes van een medestudent kwijtscheldt zonder daarvoor een reden te geven', legt bibliothecaris Steven Spileers uit. 'Daarbij rekenen we op hun professionele houding.'

Malliet maakt nog een interessante kanttekening bij het systeem van boetes: 'Nederlands onderzoek wijst uit dat boetes niet zoveel helpen om gedrag te wijzigen.' Wanneer boetes worden afgeschaft zullen mensen die hun boeken al op tijd inleverden, dat blijven doen. En het omgekeerde is ook waar: 'Het zijn ook vaak dezelfde mensen die een boete komen betalen in de bib', bevestigt Malliet.

Uitleentermijn

De uitleentermijnen zijn in theorie hetzelfde aan alle bibliotheken. En die zijn voor proffen langer dan voor studenten. De uitzondering daar lijkt logisch: 'Academisch personeel heeft die boeken uiteindelijk echt nodig om hun werk te kunnen doen', argumenteert Malliet.

Aan het HIW wordt niet meer gewerkt met een zogenaamd depotsysteem, terwijl dat bij de meeste bibliotheken nog wel van kracht is. Dit systeem laat toe aan personeel en doctorandi om in functie van een onderzoeksproject boeken voor een jaar te ontlenen. In principe konden die 'depotboeken' eindeloos verlengd worden. Bibliothecaris Spileers meende dat daar misbruik van werd gemaakt, 'waardoor boeken soms gedurende jaren op een bureau konden liggen'. Aan de SBIB worden blijkbaar veel depotboeken aangekocht met onderzoeksgeld. Dat maakt het moeilijker voor de bibs om boetes te vragen, omdat het niet hun boeken zijn.'

Ook internationale studenten glippen soms door de mazen van het net. 'Wanneer ze met een boete naar het buitenland vertrekken, ondernemen we niets anders dan mailen en telefoneren. Andere stappen zijn duur en inefficiënt', aldus Schroeven. Professoren zijn dus niet de enigen die aan aan de bibliotheken soms met een boete wegkomen.