Pas op voor je laptop

In de anderhalvemetersamenleving leven we bij uitstek digitaal. Doordat weinig nog fysiek plaatsvindt, dreigt de structuur weg te vallen uit onze dagen. De grens tussen werk en vrije tijd vervaagt. 'Als je normaal fysiek les had van 2 tot 4, was er een duidelijke afbakening tussen lestijd en vrije tijd, maar nu valt die weg', zo vertelt professor communicatiewetenschappen Kathleen Beullens.

Fysieke afspraken zijn zeldzaam geworden, waardoor ook de motivatie verkleint om taken af te werken. Die online les kan je altijd later bekijken, waarom zou je niet eerst berichten beantwoorden of even een serie kijken? Bovendien krijg je online gemakkelijker prikkels binnen, waardoor afleiding snel is gebeurd. Minder concentratie, uitstelgedrag, weinig productieve dagen en je slechter voelen als gevolg, zijn mogelijke effecten.

'In deze covidtijden vervult technologie in de eerste plaats een belangrijke verbindende functie', zo vertelt professor Beullens. 'Je scherm is tegenwoordig een van de weinige manieren waarmee je nog in contact met anderen kan treden. Wat je nu bij de online lessen wel hebt, is dat de sociale component wegvalt. Dat kan vermoeiend zijn.'

De ene schermtijd is de andere niet

Binnen onze 'schermtijd' doen we een reeks van diverse activiteiten, waarbij het effect van elk van die activiteiten individueel kan verschillen. Beullens legt uit: 'De ene voelt zich heel verbonden via een groepsgesprek via Zoom of door het sturen van online berichten, terwijl de andere dat totaal anders ervaart er juist uitgeput van geraakt.'

Hoe vermijd je nu best zaken als concentratieverlies en vermoeidheid? 'Eens je je doelen hebt vastgesteld, kan je de "pomodorotechniek" gebruiken', zo vertelt Beullens. 'Daarbij plan je je activiteiten in tijdsintervallen: je focust je bijvoorbeeld drie kwartier intensief op één taak waarna je een ontspanningsinterval inplant van een tiental minuten om met sociale media bezig te zijn.'

Pas op voor de laptop

Ook ergonomisch zijn er risico's verbonden aan ons digitaal tijdverdrijf. 'Als je fysiek afspreekt, beweeg je heel de tijd. Als je online belt, zit je continu naar één plek te staren.' Professor emeritus ergonomie Arthur Spaepen wijst erop dat fysieke en mentale belasting niet losstaan van elkaar: 'Het wordt pas een probleem als je de signalen van je lichaam negeert, bijvoorbeeld door mentale spanningen of als je gevangen bent in concentratie. Nekklachten of pijnlijke ogen zijn typische signalen. Die worden bovendien groter naarmate je ze negeert.'

Spaepen wijst erop dat de intrede van de laptop niet onschuldig was: 'Een laptop lokt een ongewone houding uit. Er is geen scheiding tussen je beeldscherm en je toetsenbord. Dat is de kern van het probleem.'

'Ofwel staat je scherm op ooghoogte. Dat is goed voor de nek en rug, maar dan staan je armen en polsen in een onnatuurlijke houding doordat het toetsenbord te hoog staat. Overbelaste spieren en pezen of zelfs uitstralings- en hoofdpijn zijn dan de mogelijke effecten van langdurige spanningen in de schouderregio en pols.'

'Ofwel staat je toetsenbord wel laag genoeg. Dan kan je werken met ontspannen (lage) schouders, maar een voorovergebogen hoofd zorgt dan weer ongetwijfeld voor nekklachten.'

Spaepen benadrukt ten eerste dat een mens niet gemaakt is om te zitten. 'Als het toch moet, is het essentieel om regelmatig je houding veranderen en te zorgen dat je al zittende voldoende kan bewegen.' Een verstelbare stoel, een zadelstoel of een zitbal zijn daarbij hulpmiddelen.

'Ten tweede: luister naar de sensoren van je lichaam bij langdurig schermgebruik. In het begin kan een simpele timer daarbij gemakkelijk helpen. Telkens als die afgaat, scan je de houding van je benen, je rug, je nek ...'

Hoe vind ik nu de goeie houding?

Last but not least, een goede sta- of zithouding is een cruciaal startpunt. Eerst kijk je hoe je zit, los van bureau of beeldscherm. Voldoende hoog? Hoek in de heup ongeveer 100 graden? Vlotte steun voor de voeten? Voel je de steun van de rugleuning?

Dan pas kan je je focussen op het toestenbord: schouders ontspannen, bovenarm naast het lichaam, elleboog 90 graden gebogen, hand in verlengde van de voorarm. Nu hoort je toetsenbord net onder je vingers te komen.

'Verbaas je niet: de meeste tafels zijn gewoon te hoog gemaakt voor een toetsenbord.' zo voegt professor Spaepen nog toe. 'Een oplossing is dan om je stoel hoger te zetten, al heb je dan ook een voetsteun nodig voor genoeg stabiliteit.'