Ligt de tijd van het traditionele kringleven achter ons?

Studenten komen minder buiten. Praesidia van facultaire studentenkringen worden steeds kleiner. Waar het presidium van Politika enkele jaren geleden nog bestond uit maar liefst zeventig studenten, zijn dat er nu dertig. Naast het feit dat minder en minder studenten opdagen voor cantussen en TD's, raken shiftenlijsten moeilijker gevuld en is het moeilijker om voor iedere positie in het praesidium iemand te vinden, wat de dagdagelijkse werking van kringen bemoeilijkt. 

Vicerector Studentenbeleid Hilde Feys erkent dat het een aandachtspunt is voor veel kringen: 'We horen bij kringen dat het toch lastiger is om studenten gemotiveerd te krijgen voor een vast engagement dat het hele academiejaar loopt.' Ligt de tijd van het traditionele kringleven achter ons? 

Dalende trend 

Hoewel het kringleven net na de coronapandemie een 'knaldrang'-piek kende, zette die dalende trend zich verder en waren er steeds minder aanvragen voor verschillende kringposities, zo leert een rondvraag van Veto. 'De interesses van de leden zelf speelt een grote rol in welke posities makkelijk gevuld raken', verklaart Oliver Mariman, vicepraeses van Chemika. Daardoor is het moeilijk voorspelbaar hoe de samenstelling van de kring er in de toekomst eruit zal zien. Garanties bestaan niet. 

Vooral het opvullen van shiften is telkens een uitdaging waar elke kring anders mee omgaat. Dat gaat dan ook gepaard met de nodige stress, want vrijwilligers die niet in het presidium zitten, lijken steeds moeilijker te bereiken. 'Het voelt wanhopig aan wanneer je een shiftlijst niet opgevuld krijgt', vertelt Elin Vanhooren, vicepraeses van Politika. 'Er is een grote shiftdruk aangezien we een kleinere kring zijn. Daardoor is het ook uitdagender om onze kringers te engageren.' 

'Het is vooral moeilijk om comitéleden of vrijwilligers gemotiveerd te krijgen', zegt Dries Froidmont, praeses van Ekonomika. 'Studenten willen graag in de Dulci komen feesten, maar er pintjes tappen of opruimen trekt hun minder aan.' Zo is er veel enthousiasme voor paradepaardjes als het galabal en de kiesweek, maar smeren studenten niet snel een broodje voor de Ekobar. 

Toch speelt die trend zich niet af bij VRG, zegt praeses Marlou Reijngoudt. 'Na de coronalockdown stonden de studenten terug te popelen om actief te participeren aan het studentenleven. Ze waren heel enthousiast om terug buiten te komen. Ze misten het om zich in te zetten en om vrienden te maken.' Met als gevolg dat hun praesidium sinds corona met tientallen leden groeide. 

Reijngoudt geeft aan dat VRG 'al in het begin van het jaar duidelijk maakt welke shiften aan de positie van de vrijwilligers vasthangen, zodat zij later niet voor verrassingen komen te staan.' De kring slaagt er zo in om benarde situaties te vermijden. 

'Het mooie van je bij een vereniging inzetten, is dat je andere mensen leert kennen en iets goeds doet voor de rest van de studenten. Dat werkt motiverend', zegt ze. Maar studenten hebben de voordelen van shiften minder scherp in hun gedachten dan de nadelen, zegt Vanhooren. 'Vrijwilligerswerk betekent niet gratis werken. Al zou een praesidiumlid een mooi salaris krijgen indien die vergoed zou worden.' 

Individualisering

Volgens Feys speelt de lockdown ook een rol bij het afkalvend engagement voor de kringen: 'De studenten waren niet op de campus en voelden daarom wellicht minder betrokkenheid bij de kring. Dat terwijl je als kring net van bij de start eerstejaarsstudenten moet betrekken om hen mee op te nemen in de kringwerking.' 

Corona mag het probleem dan wel vergroot hebben: studentenkringen waren al langer in crisis, geeft voormalig VVS voorzitter Julien De Wit aan. 'Kringen kregen niet alle posities gevuld onder de invloed van individualisering. Dat is door corona in een stroomversnelling terechtgekomen.' 

Ook professor sociologie Ignace Glorieux (VUB), beweert dat die tendens al langer voor de pandemie is gezet. Als tijdsocioloog bestudeert hij hoe het dagelijkse leven tijdens en na de coronaperiode verstoord is geweest. 'Als samenleving evolueren we naar steeds meer individuele en geïsoleerde levens. Mensen zijn meer met zichzelf bezig dan met het collectief.' 

Glorieux blikt terug op zijn eigen studententijd. 'Als we vroeger iets wilden meemaken 's avonds, dan konden we niet op kot blijven, maar moesten we uit onze comfortzone stappen. Vandaag is dat veel minder het geval. De kwaliteit van het studentenleven gaat achteruit: studenten amuseren zich in beperktere groepen.' 

'Er zijn steeds een pak minder mensen aanwezig op onze cantussen', zegt Mariman. Nochtans steken kringen veel moeite in het aantrekken van studenten: 'We worden verplicht om mensen persoonlijk aan te spreken, aulapraatjes te doen en langs te gaan in bibliotheken. Traditioneel reclame maken is niet meer voldoende,' zegt Froidmont. 

'De isolerende coronamaatregelen brachten veel onverwachte bijwerkingen, wat veel schade heeft toegebracht', zegt Inez Germeys, professor psychiatrie aan de KU Leuven. Het is dan ook onmiskenbaar dat mensen behoefte hebben aan sociale contacten, legt Glorieux uit. 'Wanneer de gewoonte van sociaal contact wegvalt, maakt face-to-face contact ons ongemakkelijk.'

Community building 

Belangrijk daarbij zijn de welkomstdagen en onthaaldagen omdat eerstejaars daar voor de eerste keer in aanraking komen met studentenverenigingen. 'De grootste reden dat eerstejaars bij kringen gaan is dat ze het leuk vinden en erbij willen horen. Wanneer ze dan blijven, nemen ze geleidelijk aan meer verantwoordelijkheid op', zegt Germeys. 'Door de lockdown hadden ze geen voorbeeld om naar op te kijken.'

Elin Vanhooren nam als eerstejaarsstudent aan de universiteit deel aan veel activiteiten, vertelt ze, 'omdat het de drempel verlaagt om mensen te leren kennen.' Ze hechtte zoveel belang aan die ervaring dat ze het jaar erop de positie eerstejaarswerking bij Politika op zich nam. 

'Het engagement van een kring hangt samen bij de betrokkenheid van een kring bij eerstejaars', vertelt Vanhooren. 'Als zij voeling hebben met Politika, krijgen ze de neiging om meer betrokken te zijn, maar dat is nu moeilijker dan vroeger.'

'Alleen wordt er na het eerste jaar niet meer ingezet op community building. Niet elke student komt in hun eerstejaar in die richting terecht, het moet een aandachtspunt blijven', zegt De Wit. 

En het fenomeen beperkt zich niet tot de studentenwereld. Die situatie bij kringen is vergelijkbaar met de situatie op de werkvloer, zegt Germeys. 'Het is moeilijk om mensen terug op kantoor te krijgen na het thuiswerken van corona. Mensen hebben zich teruggetrokken, en er komt maar langzaam beweging in, zeker bij jongeren.'