Leuven wil minder peuken

Wie tijdens het wandelen in Leuven even naar de voeten kijkt, zal al snel de vele peuken opmerken in de voegen tussen de straatstenen. Het merendeel van de rokers hebben de gewoonte om hun sigaretfilter na het roken simpelweg op straat te gooien.

Het achteloos wegknikkeren van een peuk in de goot is zo een vertrouwd beeld geworden, dat niemand er nog van opkijkt. Laat staan dat iemand zijn verontwaardiging uit. Dat hardnekkige probleem werd in 2019 aan het licht gebracht door VTM-programma 'Make Belgium Great Again'. Presentatrice Frances Lefebure raapte, met behulp van vrijwilligers, maar liefst 50.000 peuken op een dag op.

Enkele maanden later rolde het in verlegenheid gebrachte stadsbestuur dan ook een heus peukenplan uit met de naam 'Leuven Peukenvrij'. Onder leiding van schepen van Stadsreiniging, Thomas Van Oppens, werden er zo bijvoorbeeld zakasbakjes uitgedeeld.

Het antipeukenoffensief

Het 'Leuven Peukenvrij'-actieplan gaat verder dan eenmalig zakasbakjes uitdelen. Sinds eind 2019 heeft de stad overal in het centrum aan de vuilbakken peukenzuiltjes bevestigd. Ter verduidelijking voor een niet-roker: dat is de witte buis die aan de vuilbak vasthangt.

'Die peukenzuiltjes werken ook echt', zegt schepen Van Oppens. 'Volgens onze telling verzamelt één zuiltje 600 peuken per maand, en er hangen zo'n 100 op.' Daar is oppositieraadslid Lies Verlinden (N-VA) het echter niet luidend mee eens. 'De zuiltjes hangen op plaatsen waarbij rokers al gemotiveerd moeten zijn om hun sigaret weg te gooien.'

Daarom bestaat het tweede luik van het plan ook uit sensibiliseren. 'Rokers beseffen niet genoeg dat ze afval op straat aan het gooien zijn. Een sigaret op straat gooien zou op dezelfde manier gezien moeten worden als een blikje wegsmijten', zegt schepen Van Oppens.

Na enige tijd zou de stad ook boetes beginnen uitdelen. Als de politie of de stadswacht je op heterdaad betrapt tijdens het weggooien van je opgerookte sigaret, mag je een GAS-boete van 55 euro verwachten. Wanneer de periode van sensibilisering en waarschuwingen overgaat naar die van bestraffing en boetes, is nog onduidelijk.

'We zullen met de politie en LOKO samenwerken om aan de studenten duidelijk te maken welke sancties ze kunnen verwachten als ze betrapt worden', zegt schepen Van Oppens. Lies Verlinden is hoopvol: 'Het zijn de jongeren van de klimaatmarsen die nu naar Leuven komen. Ik hoop dat die nog wat andere mensen kunnen overtuigen om hun gedrag aan te passen.'

Kritiek

Ondanks haar ambitieuze plan, oogst het stadsbestuur heel wat kritiek. Zo zijn de zakasbakken nog steeds bijna nergens verkrijgbaar. Daarnaast zitten de peukenzuiltjes soms overvol, waardoor je alsnog filters ziet liggen tussen de twee buizen.

Verlinden merkt op: 'De stad maakt zich er gemakkelijk vanaf door zuiltjes te hangen en een keer per jaar zakasbakjes uit te delen en voor hen is daarmee de kous af.' De oppositie stelde ook enkele populaire alternatieven voor, maar daar werd om budgettaire redenen en vanwege praktische bezwaren niks mee gedaan.

Volgens Van Oppens moet dat beeld wel gerelativeerd worden. 'Door covid heeft onze werking even stilgelegen, want zakasbakken uitdelen was toen moeilijk. Nu zijn er nieuwe zakasbakjes besteld en we zullen deze vaker uitdelen.'

Biologische impact

Dat de sigarettenrestjes overlast veroorzaken, is geen fabeltje. 'De helft van het vuilnis dat de reinigingsdienst opraapt, zijn peuken', aldus schepen Van Oppens. Gelukkig worden de meesten dagelijks opgeruimd door de reinigingsdienst.

Wat niet betekent dat er niet een hele boel peuken de rioleringen, parken en straten van Leuven blijven verontreinigen. Die peuken komen ook op andere plekken terecht, zoals in de magen van vogels of in de zee. De plastieken sigarettenfilters breken pas af na tien tot vijftien jaar tot ze vervallen tot microplastics.

Uiteindelijk draait het om verantwoordelijkheid. 'Mensen zijn zelf verantwoordelijk voor wat ze op straat gooien', merkt Van Oppens op. 'Het stadsbestuur kan niet veel meer doen dan de benodigde peukenzuiltjes en vuilbakken plaatsen, sensibiliseren en sanctioneren. Daarna is het aan de mensen om hun verantwoordelijkheid te nemen.'

Tot slot wilde de schepen volgende boodschap meegeven: 'Je mag je sigaret ook gewoon doven en in de vuilbak gooien. Die dingen kunnen tegen een stootje en gaan niet in brand vliegen.'