Leuven wil auditorium geneeskunde slopen

In september keurde de Leuvense gemeenteraad een ruimtelijk ontwerp goed voor de Hertogensite, de site die begrensd wordt door de Brusselsestraat en de Kapucijnenvoer. Dat plan moet de site saneren, nieuw leven inblazen en omvormen tot een duurzame woonwijk. Maar hierdoor zal wel 75 procent van het bouwkundig erfgoed op de site verdwijnen.

Daaronder valt ook het auditorium Maisin. Deze aula is een aanbouw bij het wereldvermaarde kankerinstituut Maisin. Het instituut zelf blijft behouden voor herbestemming, maar de 85 jaar oude aula met zijn unieke architectuur en belangrijke erfgoedkundige waarde wordt volgens het plan gesloopt. Die beslissing schiet bij velen in het verkeerde keelgat.

Nieuwbouw en groen

Schepen van Ruimtelijke Ordening Carl Devlies (CD&V) legt uit waarom de aula verdwijnt: ‘Het gebouw Maisin zal worden uitgebouwd tot een zorgcentrum waar ook nieuwbouw bij komt. Tussen de zorgtoren die er vlakbij staat en het gebouw Maisin moet ruimte beschikbaar zijn om een stukje groen aan te leggen. Daarom kan het auditorium niet bewaard worden.’

Het auditorium verdwijnt dus om groen aan te leggen op een cruciale plaats. Volgens Devlies is slopen de enige mogelijkheid: ‘In het begin was het behoud van het auditorium ook een optie, maar naarmate het dossier verder vorderde, bleek dat niet mogelijk te zijn.’

Maar is dat de volledige reden? Kan een soort mini-stadsparkje enkel en alleen op die plek komen? De site is vrij groot en bevat vele minder waardevolle gebouwen die al lang leegstaan. Een andere reden, zo staat ook in het masterplan uit 2014 voor de site, is dat het auditorium ‘herbestemming van het hoofdgebouw bemoeilijkt’.

Deze ‘bijkomende reden’ is wellicht veel belangrijker dan de vorige. Concreet betekent dit dat zo’n groot auditorium aan de zijkant van het hoofdgebouw lichtinval langs die kant onmogelijk maakt. Daardoor kunnen er langs deze kant geen woongelegenheden ingericht worden, die hebben namelijk ramen nodig. En woningen brengen geld op.

Het slopen van het auditorium lijkt dus vooral financieel voordelig voor de projectontwikkelaar: Een hele blok woongelegenheden meer of minder is een zaak van miljoenen euro’s. Dat financiële motieven meespelen, is logisch. Aan het herbestemmen van een auditorium valt weinig te verdienen. Aan verhuurbare appartementen wel.

Erfgoed

De vraag is natuurlijk of die financiële meerwaarde wel opweegt tegen de erfgoedkundige waarde van het gebouw. Het masterplan beweert dat dit auditorium al belangrijke delen van zijn oorspronkelijke erfgoedkundige waarde is verloren en benadrukt dat er al andere auditoria bewaard worden.

Ook Devlies legt de nadruk op het erfgoed dat wel behouden wordt: ‘Het oorspronkelijke plan bewaarde nog veel minder, enkel de stadsomwalling bleef overeind. In het plan dat wij voorleggen blijft 25 procent van het erfgoed bewaard.’

‘Helaas kunnen we niet al het erfgoed bewaren’, gaat Devlies verder. ‘Wanneer men zo’n project uitvoert, moet men ook respect hebben voor de nieuwe functies en de aula staat in de weg van nieuwe ontwikkeling. Bovendien is het maar één van de drie auditoria op de site: twee andere auditoria die evenwaardig zijn aan aula Maisin blijven wel bewaard.’

Dat twee andere auditoria wel blijven staan, vinden kunsthistoricus Paul Reekmans en ingenieur architect Ramon Kenis van het Leuvens Historisch Genootschap (LHG) geen argument: ‘Dit auditorium is het grootste en uniek in zijn soort, een vergelijking met de andere is niet mogelijk.’ Zeger Debyser, gemeenteraadslid (N-VA) en zelf professor aan de faculteit Geneeskunde, deelt die mening: ‘Met die argumentatie kan je net zo goed één van de drie piramides in Egypte slopen.’

Bovendien raadde het Agentschap Onroerend Erfgoed, een Vlaamse overheidsinstantie die instaat voor bescherming van erfgoed, de sloop af. In hun advies voor de Hertogensite stellen zij herbestemming van het auditorium voor. Debyser stelt zich dan ook vragen bij de plannen: ‘Kan je een negatief advies van Erfgoed zomaar naast je neer leggen?’

Uniek en authentiek

Het auditorium heeft een unieke vorm; in tegenstelling tot gewone auditoria waar alle banken naar voren gericht staan zijn ze hier geordend zoals een hoefijzer. De spreker staat dus in het midden van de zaal. Dit soort architectuur is vrij uniek onder Leuvense auditoria.

Historisch gezien is de aula ook belangrijk: het is het auditorium dat het wereldvermaarde instituut Maisin logistiek heeft ondersteund. Daardoor is het een icoon geworden voor de faculteit Geneeskunde. ‘Het auditorium en het gebouw Maisin zijn ontegensprekelijk verbonden, de aula afbreken is verminking van het hoofdgebouw,’ vindt het Leuvens Historisch Genootschap.

Naast de architecturale en historische waarde heeft het gebouw ook een belangrijke sociale waarde: als er één plek is geweest waar bijna iedere geneeskundestudent de laatste 85 jaar les heeft gevolgd, is het in aula Maisin. De leden van de alumni-vereniging Alfagen bevestigen dan ook dat de sloop bij hen erg gevoelig ligt.

Herbestemming

Katlijn Malfliet, vicerector Duurzaamheid aan de KU Leuven, ijvert voor een herbestemming: ‘Er moet creatiever nagedacht worden over de mogelijkheden. Dat auditorium kan perfect een meerwaarde betekenen voor de site. Ik heb echter het gevoel dat het idee van herbestemming nog iets te weinig leeft bij de stad.’

Ook Debyser ziet liever een herbestemming van het gebouw: ‘Wellicht is het niet meer zo bruikbaar als een leslokaal, maar als een soort zaal voor gemeenschapsfuncties is het perfect. Het wordt nu al door HistarUZ, het museum van het gebouw Maisin, gebruikt voor lezingen en recepties. Onze faculteit mist bovendien een eigen prestigieus lokaal voor doctoraten of emeritaatsvieringen.’

Voor het LHG zijn de huidige plannen de omgekeerde wereld: ‘Eigenlijk moet je onderzoeken welke functie er in een gebouw past in plaats van eerst een functie toe te wijzen en dan het gebouw daaraan aanpassen.’ De algemene tendens bij de tegenstanders van de sloop luidt dan ook met klem: herbestemmen.