'In één vingerknip moest ik alles achterlaten'

'Er komen de laatste tijd heel wat studentenbladen om interviews vragen. Ik ben een beetje een BV hier, een bekende vreemdeling', lacht Moussa terwijl we ons installeren. Sinds 2020, vlak voor de uitbraak van coronapandemie, baat hij de printshop Duplico in de Tiensestraat uit. Van samenvattingen tot doctoraatsthesissen: menig student in het centrum van Leuven komt bij deze goedlachse printman een blaadje bedrukken.

'Bekende vreemdeling', zegt u. Waar komt u vandaan?

Moussa: 'Ik ben Koerd van afkomst, en kom uit Turkije. Ik ben al 27 jaar in België en al sinds het begin woon ik in Leuven. Ik zou het niet anders willen, ik vind Leuven zo een heerlijke stad.'

Hoe kwam u hier terecht?

'Zowel in België als in Leuven ben ik eigenlijk per toeval terechtgekomen. Ik ben hier toegekomen als politiek vluchteling rond mijn 21ste. Op het moment dat ik het land ontvluchtte had ik een jaar rechten gestudeerd. Ik vluchtte omdat ik voor een onafhankelijk Koerdistan was.'

'Op een bepaald moment zijn de Turkse autoriteiten achter mijn politiek activisme gekomen, en toen moest ik kiezen: in Turkije blijven en het risico nemen om opgepakt te worden, of vluchten. Waar naartoe, dat moest ik onderweg uitzoeken. Toen ben ik per toeval in België en vervolgens in Leuven beland.'

Was het moeilijk om familie achter te laten?
'Heel moeilijk. Ik kom uit een gezin met tien kinderen. Je laat echt alles en iedereen achter, zowel familie als vrienden, in één vingerknip.'

Zou u nog teruggaan als u kon?
'Ik ben nooit naar België gevlucht met het idee dat ik voorgoed weg was en niet meer terug zou gaan. Het was altijd met het idee: ik ben weg omdat de omstandigheden slecht zijn, en ik keer terug als het beter wordt. Jammer genoeg ging dat niet zoals gepland. Koerd zijn in Turkije is nog altijd heel moeilijk.'

'Toen ik naar hier kwam, was ik jong en alleen. Op dat moment heb ik mijn vrouw leren kennen. We zijn getrouwd en hebben kinderen gekregen. Vooral toen mijn zoon geboren werd, wist ik dat ik niet wilde dat hij zou meemaken wat ik heb meegemaakt toen ik naar hier gekomen ben. Dat vergelijk ik altijd met het volgende: als je een klein boompje plant, kan je dat gemakkelijk in een andere bodem zetten. Maar van zodra het een grote boom wordt en ze wortels schiet, gaat dat veel moeilijker. Dat is zowat het geval bij mij, ik heb mijn wortels nu hier.'

'Maar ik wil wel ooit teruggaan. Mijn vrouw en ik praten er soms over. Mijn vrouw komt ook uit Turkije. Ik ben echter Koerd en moslim, zij is Chaldeeuws en christen. Voor christenen is het in Turkije moeilijker. Ik heb nog wel wat familie en vrienden daar, maar zij heeft er niemand meer. Dus ze heeft minder redenen om terug te keren. Maar ik weet het niet: je weet nooit wat de toekomst brengt.'

U praat met passie over uw gezin. Vertel daar eens wat meer over?

'Ik ben al 26 jaar getrouwd met mijn vrouw. We hebben samen een zoon en dochter gekregen. Mijn zoon is 21 en studeert boekhouding en eventmanagement aan de UCLL, terwijl mijn dochter nog maar 10 jaar oud is. Mijn zoon heet Zana, mijn dochter Zara.'

'Nu, jullie kennen mij wel als Moussa, maar eigenlijk is dat niet mijn echte naam. Mijn echte naam is Muzaffer, dat kan echter geen kat uitspreken of spellen! Voor mijn kinderen wilde ik makkelijke namen. Ik ben tweetalig opgegroeid, Turks en Koerdisch, maar ik heb in verschillende landen vrienden en spreek ook Engels. Toen we namen zochten, hebben mijn vrouw en ik dus lang gezocht naar een naam die geen tweede betekenis had in een van de vele talen die we spreken.'

'Zana betekent in het Koerdisch "wijze", Zara is dan weer een klein stadje in Oost-Turkije. De namen van mijn kinderen zijn vooral ook praktisch voor mij: als ik ze allebei nodig heb, en ik mompel iets dat op hun namen lijkt, dan komen ze gelijk beiden naar me toe. Dat is ook heel handig. (lacht)'

Wat was uw droom toen u in Turkije studeerde?

'Rechten studeren was echt mijn droom, maar die is wel jammer genoeg in het water gevallen. Toen ik hier kwam, heb ik me meteen ingeschreven voor een Nederlandse cursus op universitair niveau aan het ILT. Dat was met de bedoeling om mijn studies verder te zetten, maar jammer genoeg is daar door de omstandigheden niets van in huis gekomen.'

Van kebab tot print

Hoe heeft u de coronaperiode beleefd?

'Dat was een heel erg zware periode voor mij. Ik had nog nooit van het woord 'lockdown' gehoord. Je neemt een zaak over en je vliegt erin met volle goesting. Een week later was het gedaan met spelen. Dat was echt even slikken.'

'Een zaak sluiten is voor iedereen zwaar. Maar als printshop hadden we het extra zwaar van zodra er terug bepaalde zaken open mochten gaan, zoals kappers of bakkerijen. Mensen deden namelijk alles online, dus de vraag ontbrak gewoonweg. Die impasse heeft veel te lang geduurd.'

Wat deed u voordat u Duplico uitbaatte?

'Ik heb eigenlijk vijf jaar een kebabzaak gehad naast café 'De Appel' op het Erasmusplein. Van 1998 tot 2001 werkte ik voor de eerste keer bij Copy De Raaf. Dan ben ik met de kebabzaak begonnen, wat ook heel leuk was. Maar dat is wel minder leuk wanneer je een vrouw en kinderen hebt. Het is veel avond- een weekendwerk. Na vijf jaar ben ik daarmee gestopt en ben ik terug bij De Raaf aan de slag gegaan tot ik hier begon te werken. '

Hoe kwam u op de naam 'Duplico'?

'Ik had een paar andere namen in mijn hoofd. Maar ik heb een heel goede vriend, Peter Roos, die Latijn studeert. Plots zei hij op een dag 'Duplico!' Weten jullie wat dat betekent?'

Niet echt.

'Het betekent blijkbaar 'ik verdubbel'. Dat klonk erg leuk, dus vandaar de naam. '

Terrasjes doen met de praeses

U heeft veel contact met studentenkringen. Hoe is die samenwerking tot stand gekomen?

'Ik kende veel studenten, en veel studenten kenden mij nog van toen ik bij Copy De Raaf werkte. De contacten waren er al toen ik naar hier kwam, en die zijn mee naar hier verhuisd.'

U biedt ze, naar het schijnt, bijzondere snoepjes aan.

'Oei, dat gaat rond precies. (lacht) De vroegere baas in Copy De Raaf ging vaak naar de markt en kwam dan met snoepjes terug. Ik denk dat er per ongeluk vreemde snoepjes tussen de gewone waren beland. Het was zo grappig om studenten daarmee te plagen, dat we er een gewoonte van gemaakt hebben, ik doe dat dus nog altijd. Zo kunnen we soms het ijs wat breken.'

Met welke studentenkring heeft u de beste verstandhouding?

'In het algemeen heb ik met al mijn klanten een goede verstandhouding: nu moet ik haast tussen mijn kinderen kiezen, bij wijze van spreken. (lacht) Dat kan ik niet doen, maar ik heb echt een goede band met al mijn klanten. Dat gaat van de studenten Psychologie tot die van Letteren. Afgelopen zomer ben ik met een praeses een terrasje gaan doen, en vorig jaar ging ik eens langs bij Fakbar Letteren. Dat soort dingen vind ik erg fijn.'

Stel dat u nu nog iets zou kunnen studeren aan de universiteit, puur uit interesse. Zou het opnieuw Rechten zijn?

'Ik moet eerlijk zeggen van niet. Toen ik Rechten ging studeren, was dat eigenlijk een beetje vanuit een idealisme. Ik dacht altijd dat het recht voor iedereen gelijk was. Die visie heb ik moeten bijstellen: het recht werkt niet voor iedereen altijd hetzelfde. Als ik terug zou kunnen gaan, dan zou ik eerder Politieke en Sociale Wetenschappen of Filosofie hebben gedaan.'

Welke boodschap heb je voor de studenten?

'Braaf zijn, hé. Niet te veel drinken, een beetje studeren (lacht). Nee, het zijn jonge en intelligente mensen, mijn raad hebben ze niet nodig.'