In de voetsporen van Vesalius

Iedereen kan zijn lichaam afstaan aan het Vesalius Instituut,vernoemd naar de bekende anatomist. “Elk jaar zijn dat er zo’n honderd,” vertelt Paul Herijgers, verantwoordelijke van het instituut. “Het afstaangebeurt per testament, net zoals je dat met je spullen zou doen. Vaak gebeurt datmet een handgeschreven brief die we ontvangen van iemand.”

Na het overlijden wordt iemands lichaam geprepareerd. Daarnakan het lichaam dienst doen voor één van de twee kerntaken van hetVesalius Instituut, onderwijs en onderzoek. Verreweg demeeste lichamen, zo’n twee derde, zijn bestemd voor onderwijs aan debachelor- en masterstudenten geneeskunde, kinesitherapie en tandheelkunde.

Maar ook assistenten, specialisten in opleiding of chirurgenmoeten nog af en toe in de dissectiekamer zijn. “Als er een nieuweoperatietechniek komt, moet een chirurg van veertig of vijftig jaar die ook kunnen aanleren op eenveilige manier. De tijd dat je patiënten proefpersonen zijn en dat je eenoperatie de eerste keer uitvoert op een patiënt zonder dat je hebt kunnentrainen is echt voorbij,” aldus Herijgers.

De lichamen komen uit heel Vlaanderen. De kans dat iemandooit een lichaam herkent als van zijn opa of buurman, lijkt daarmee groot.Toch is het volgens Herijgers nooit gebeurd dat iemand werd herkend. “Enkeldie delen van het lichaam waar het in de les over gaan zijn zichtbaar – de lichamenliggen niet naakt op tafel.” zegt Herijgers. Op die manier wordt herkenning tegengegaan.

In België worden de lichamen niet verplaatst van de eneregio naar de andere, zoals dat bijvoorbeeld in Nederland gebeurt. “Wie zijnlichaam aan de KU Leuven geeft, mag er zeker van zijn dat dat lichaam ook inLeuven blijft.”

Voor de studenten is de les anatomie zeer belangrijk. GijsTimmers, student tandheelkunde, vertelt: “We hadden anatomie geleerdvanuit onze tekstboeken, waarin alles netjes een eigen kleur heeft: slagaderszijn altijd rood van kleur, gewone aders blauw, zenuwen geel en lymfevatengroen. Op die manier herinner je het, maar zodra je in een lichaam kijkt,zie je dat alles dezelfde kleur heeft. Alles lijkt op elkaar.”

De lichamen worden niet alleen voor onderwijs, maar ook vooronderzoek gebruikt. Een lichaam wordt meestal gebruikt voor een proef die nietkan worden uitgevoerd op een dier, omdat het specifiek voor het menselijklichaam is. “Men heeft in Leuven bijvoorbeeld een nieuwe hartpomp ontwikkeld. Danis de vraag hoe je die pomp het best inde patiënt kunt implanteren zonder schade te berokkenen aan de omliggende organen,en hoe je de pomp het beste positioneert. Daar gebruik je een lichaam voor.”

Eénmaal per jaar gedenkt de universiteit in de kerk vanJohannes de Doper in het Groot Begijnhof de mensen die hun lichaam aan dewetenschap hebben gegeven, meestal met studenten en familie. Herijgers: “Dat iseen enorm dankbaar moment, het is echt een dankviering voor mensen die zoedelmoedig zijn om hun lichaam af te staan. Dat is namelijk nog altijd heel belangrijkvoor onze wetenschap.”