Het perspectief van een grensoverschrijdende dader

Sofie* heeft meer dan een keer de grenzen overschreden. 'Ik had een "neen" nodig… soms zelfs herhaaldelijk', geeft ze toe. 'Zeker na een relatiebreuk had ik het moeilijk om grenzen weer te construeren en te aanvaarden dat het gedaan was.'

Een gebroken hart was voor haar een geldig excuus om in het midden van de nacht aan de deur van haar ex-vriendinnen aan te bellen. 'Ik vond het flauw dat mensen niet inzagen dat ik verdriet had of simpelweg te veel gedronken had', vertelt ze. 'Vroeger dacht ik dat ik het slachtoffer was.' Sofie voegt eraan toe dat ze de dag nadien wel spijt had van haar acties.

Een wazig beeld van vage grenzen

Sofie onderscheidt haar acties uit liefdesverdriet van die uit puur dronkenschap. 'Als ik zat was, had ik de neiging om vrouwen lastig te vallen. Ik pakte ze vast en raakte ze aan, terwijl ze hadden aangegeven dat ze het niet wilden.' Het ging vaak om onbekende vrouwen op café.

Intussen wordt Sofie al meerdere jaren begeleid om te werken aan grenzen erkennen en herkennen. Zo heeft ze begrepen dat grenzen subjectief zijn. 'Je weet nooit met zekerheid wat andermans grenzen zijn en daar moet je voor uitkijken', zegt ze. 'Wat voor mij nog onschuldig lijkt kan voor een ander al zeer ongemakkelijk zijn.'

Cancelcultuur

Sinds de opkomst van #MeToo in 2017 wordt grensoverschrijdend gedrag massaal gemediatiseerd. Vijf jaar verder verschijnen de klachten van grensoverschrijdend gedrag binnen universiteiten in alle kranten. Dat heeft als positief gevolg dat er veel meer aandacht gaat naar grenzen en toestemming, maar er loert een gevaar in de schaduw van die mediatisering: cancelcultuur.

Cancelcultuur maakt dat de media en de publieke opinie het proces al gevoerd hebben voordat een zaak voor de rechtbank is verschenen.

Sofie ziet aan de basis van dat probleem het gebrek aan vertrouwen in justitie. 'We zouden niet zo kwaad worden op universiteiten omdat zij onvoldoende intern sanctioneren als we tevreden waren met de bestraffing van de rechtbanken', meent ze.

Cancelcultuur bemoeilijkt daarnaast de herintegratie van de dader. 'Slechts weinig daders beseffen dat het probleem bij hen ligt. Om dat aan zichzelf te kunnen toegeven en dat in te zien, hebben ze hulp nodig', zegt Sofie. Ook de Belgische autoriteiten hebben dat ingezien en hebben sinds kort een programma ter begeleiding van daders ingevoerd.

In een maatschappij die gelooft dat daders van grensoverschrijdend gedrag geen tweede kans verdienen, is de begeleiding bij re-integratie als betere burgers kansloos. 'De vergeving is aan het slachtoffer', vindt Sofie. 'Wij als maatschappij moeten er vooral zijn voor het slachtoffer en het gedrag van de dader gepast straffen en corrigeren.'

Interne sancties

De realiteit is dat de publieke opinie geen genoegen neemt met een louter gerechtelijke bestraffing. Wanneer aan het licht komt dat een assistent ongewenst seksueel gedrag heeft vertoond, rijst de eis om ontslag of demotie. 'Dat is een begrijpelijke reactie, maar niet altijd de juiste oplossing', vindt Sofie.

Sofie beklemtoont dat alles afhangt van de vorm van grensoverschrijdend gedrag, maar deelt het volgende: 'In mijn ervaring willen slachtoffers erkenning, liever dan bestraffing. Ze willen dat de dader toegeeft dat die fout zat en dat er in dialoog wordt gegaan over hoe het beter kan, zodat het in de toekomst niet opnieuw voorvalt.'

In de toekomst hoopt Sofie dat de media een gezondere rol kunnen spelen om zo uiteindelijk bij te dragen tot een betere aanpak van grensoverschrijdend gedrag. Zo wijst ze op tv-programma's, zoals de fictiereeks Twee Zomers, die mensen sensibiliseren voor grensoverschrijdend gedrag.

*Sofie is een gefingeerde naam