'Het kan me geen bal schelen of daar een man of een vrouw zit'

All male panel. Die woorden verschenen op de Facebookpagina van het evenement voor het Politika-debat dat dinsdag 13 maart plaatsvindt. Van de zes politici die zullen debatteren over de macht van de overheid, is er geen enkele vrouw.

‘Twee jaar geleden hadden we hetzelfde probleem’, zegt Sophie Vervynckt van Politika. ‘Toen hadden we de partijen gecontacteerd en die stuurden zelf voornamelijk mannen. Daaruit hebben we het besluit genomen om zelf contact op te nemen met vrouwen en niet meer eerst langs de partij te stappen. Vorig jaar is dat goed gelukt: drie van de vijf panelleden waren vrouwen.’

Dit jaar deed Politika hetzelfde: 24 vrouwen werden gecontacteerd met de vraag of ze wilden komen debatteren. Geen van hen kon komen en de studentenkring werd doorverwezen naar de partij of ze stelden een mannelijke collega voor. ‘Toen zijn we op zoek gegaan naar vrouwelijke moderatoren, om toch een beetje de problematiek op te lossen’, zegt Vervynckt. Maar noch de BV’s, noch de vrouwelijke professoren binnen politieke wetenschappen gingen in op de vraag om te komen modereren.

‘Natuurlijk vinden wij mannen-vrouwengelijkheid heel belangrijk. Dan is het lastig als je door externe factoren naar buiten moet komen met een volledig mannelijk panel’, stelt Vervynckt. ‘De kritiek is begrijpelijk, al proberen we duidelijk te maken dat we echt ons best hebben gedaan om vrouwen te contacteren. Maar we kunnen geen mirakels verrichten.’

Oorzaak

Volgens Bieke Purnelle, columnist en directeur van kenniscentrum voor gender en feminisme RoSa, moet er ook gekeken worden naar waarom vrouwen de vraag afwijzen. ‘Ik vermoed dat vrouwen het gewoon heel druk hebben’, verklaart Vervynckt het probleem. ‘Veel organisaties willen ook graag vrouwen betrekken, waardoor ze geen gaatje meer vrij hebben in hun agenda voor al die evenementen.’

Vrouwen nemen nog steeds het grootste deel van de zorg voor kinderen en huishouden op zich. ‘Zo’n debat moet je dus kunnen inplannen’, stelt Purnelle. ‘Zonder begripvolle partner kan het lastig zijn om je ‘s avonds dan vrij te maken, zeker last minute.’ Nochtans begonnen ze bij Politika in oktober met mensen te contacteren. ‘Ik denk niet dat dat laattijdig is’, countert Vervynckt.

Een andere oorzaak ligt volgens Purnelle in hoe vrouwen op debatten behandeld worden, soms zelfs zonder dat deelnemers zich daarvan bewust zijn. ‘Zo denken ze vaak dat er een gelijke spreektijd is voor iedereen, terwijl cijfers tonen dat vrouwen in realiteit veel minder aan bod komen.’ Ook heerst er niet altijd een vrouwvriendelijke sfeer. ‘Als je constant wordt onderbroken en de moderator grijpt niet in, dan kan ik me inbeelden dat je niet snel weer toezegt op een debat.’

Vrouwen in de politiek

Toch weren lang niet alle vrouwen het debat. Elisabeth Meuleman, Vlaams Volksvertegenwoordiger voor Groen, vindt deelnemen aan debatten vanzelfsprekend. ‘Waarom zou ik dat niet doen? Ik kom op, dan is dat toch evident?’ Het gebrek aan vrouwen manifesteert zich volgens de politica in de eerste plaats aan de top. Lijsttrekkers, voorzitter en ministers zouden nog steeds voornamelijk mannen zijn. ‘We moeten met vrouwen dus verder doorstromen.’

Toch kan er anno 2018 moeilijk gezegd worden dat politiek een mannenbezigheid is. Via genderquota in het parlement zijn er steeds meer vrouwelijke politici. ‘Bovendien heeft elke partij nu een aantal vooraanstaande vrouwen’, zegt Purnelle. ‘Die willen ook verkozen worden.’

Voor Meuleman is een genderparitair panel een gedeelde verantwoordelijkheid tussen organisatoren en debaters. Ook voor Purnelle is dat zo. ‘Ik vind het onbegrijpelijk dat je als partij in 2018 er niet in slaagt om een vrouw uit te sturen, of dat dat geen bekommernis is. Maar anderzijds mogen organisatoren panels die niet divers zijn ook niet meer aanvaarden.’

Kleine vis, groot probleem

Wannes De Roeck, voorzitter van het Liberaal Vlaams Studentenverbond Leuven, kijkt er anders tegenaan. ‘Eerlijk gezegd kan het mij geen bal schelen of dat dan een man of een vrouw is.’ Als uitgangspunt hanteert LVSV Leuven wel een genderevenwicht in panels en contacteert zelf ook rechtstreeks potentiële panelleden. ‘Maar je merkt toch ook daar de druk van partijen om bepaalde personen naar voor te schuiven.’

‘De enige drijfveer voor organisaties is uiteindelijk om grote kopstukken te krijgen. Je wil vooral veel volk trekken naar je evenement, naamsbekendheid vergaren’, zegt De Roeck. Ook wijst hij op het probleem voor kleine organisaties. ‘Wij hebben niet de naamsbekendheid van pakweg Ekonomika en VRG, die ook aula’s kunnen laten vollopen zonder grote namen. Als wij kunnen kiezen tussen een Elisabeth Meuleman en een Kristof Calvo, dan gaan we voor die laatste. Wij hebben iets nodig om in het oog te springen.’

In Antwerpen hadden de liberale studenten als tegenactie een debat georganiseerd met enkel vrouwen. ‘Maar dat vind ik een slecht idee, omdat ze die vrouwen enkel hadden gevraagd door hun geslacht. Een volledig vrouwelijk panel vind ik prima, zolang dat zij daar allemaal zitten omwille van competentie’, zegt De Roeck. Dat vindt Purnelle een rare uitspraak. ‘Het impliceert dat quota kwaliteit uitsluiten. Elk onderzoek spreekt dat tegen. Integendeel: veel evaluaties tonen aan dat quota kwaliteit juist bevorderen.’