EVALUATIE STUDENTENBELEID - Start van diepgaande hervormingen, ondanks wissels aan de top

De ploeg Sels startte met Chantal Van Audenhove als vicerector Studentenbeleid. Na twee jaar liet zij het roer over aan opvolger Hilde Feys, die niet lang na haar aantreden met een pandemie geconfronteerd werd.

Studentenvoorzieningen

Huisvesting

De hernieuwde website Kotwijs en het kotlabel zijn de belangrijkste verwezenlijkingen op het vlak van huisvesting. 'Nu wordt de website ook nog voor de verhuurders verbeterd', vertelt Ludo Clonen, diensthoofd Studentenhuisvesting. De kotlabels zijn een succes: momenteel prijken zo'n 1500 kotlabels op Leuvense koten, waarvan weliswaar maar 390 met een groen label. Die zijn ook door de woondienst van stad Leuven goedgekeurd.

Een van de criteria waaraan gelabelde koten moeten voldoen, is studentvriendelijkheid. Een praktijktest van Veto toonde in 2020 echter dat ook koten met het kotlabel discrimineerden op studenten met een buitenlands klinkende naam. Clonen: 'Ook wij kregen zo'n meldingen van internationale studenten. Een meer gerichte communicatie met Pangaea (internationaal ontmoetingscentrum, red.) is iets wat we kunnen bekijken in dat verband. De stad heeft plannen om praktijktesten te doen. We willen op dit vlak samenwerken met stad Leuven, maar het is voor haar niet evident dat uit te breiden naar studentenhuisvesting.'

Werkpunten blijven verder de digitalisering binnen residentiebeheer en omgaan met een steeds meer gespannen kamermarkt, onder meer door het stijgend aantal buitenlandse studenten. Voor hen huisvesting vinden, zal een uitdaging zijn in de toekomst.

Alma

Studentenrestaurant Alma zette de voorbije jaren in op een meer gezond en vegetarisch aanbod, al werd dat duidelijk niet door alle studenten gesmaakt. De prijzen bleven stijgen, wat niet enkel door inflatie kan verklaard worden. Positief is hier dat het juridisch contract, dat alle afspraken met Alma op papier zet, bijna af is. De subsidiëring zal meer gekoppeld worden aan de verkoop en de prestaties van Alma, zodat Alma zelf ook gestimuleerd wordt om zoveel mogelijk studenten aan te trekken.

Lana Van den Heuvel, ex-voorzitter van studentenkoepel LOKO, geeft context: 'De reorganisatie lag al lang op tafel en bewoog niet veel. Dit is een grote stap vooruit. Zonder Ann Gaublomme, de directeur van Studentenvoorzieningen, hadden we niet zover gestaan.'

In Gent en Brussel bereikten de prijscategorieën nooit de hoogtes van Alma en blijven de studentenrestaurants ook tijdens de pandemie nog (afhaal)maaltijden aanbieden. Bij de heropening van Alma in september waren er enkel maaltijden tegen zes euro te krijgen: een 'volkstoeloop' bleef weinig verbazend uit. Naast de voorziening van warme maaltijden, werd na een tijd ook de afhaaldienst stopgezet.

Gaublomme: 'We proberen vooral enerzijds de rekening van Alma niet door te schuiven naar de studenten van morgen, door open te gaan en te draaien met verlies, en anderzijds te voorkomen dat Alma failliet gaat.'

Studentengezondheid

In 2018 verving Rikka De Roy onverwachts Anne Neyskens als diensthoofd in het Studentengezondheidscentrum, waarbij De Roy in een reactie wees naar het 'verschil in persoonlijke stijlen' om het vertrek van Neyskens te verklaren.

Het terugdringen van de wachttijden voor psychologen is een gekend langetermijnproject dat zich momenteel stabiliseert op twee tot drie weken wachttijd. 'Dat is relatief kort in vergelijking met psychologen in de rest van de samenleving', vertelt Gaublomme.

De beschikbaarheid van psychologen betreft de zorg in tweede lijn, maar er is ook ingezet op eerstelijnszorg. Zo was er door corona een versnelde overstap op online dienstverlening, een beweging die al voor de pandemie was ingezet.

Verder is gefocust op het verschil in begeleiding tussen studenten die intensieve en zij die minder intensieve steun nodig hebben, zo voegt Gaublomme toe. Bij de artsen wordt naast curatieve zorg werk gemaakt van gezondheidspromotie en preventie, al zit dat nog in een beginfase.

'Het tekort aan middelen en de groeiende problematiek rond het mentaal welzijn van studenten zijn twee gekende problemen', vertelt Anne-Marie Dedene, mandataris Studentenvoorzieningen bij LOKO. 'Die blijven moeilijk om drastisch aan te pakken zolang er geen extra middelen uit de lucht komen vallen, maar ze doen wel echt hun best met de middelen die er zijn.'

Hervorming studentenvoorzieningen

Studentenvoorzieningen wordt momenteel volop hertekend onder de banner 'studentenvoorzieningen 2030'. Het gaat om twee luiken, een bestuurlijk en een strategisch kader (wie beslist wat en de samenwerking tussen campussen) en het veranderingstraject 'Stroomsgewijs' (reorganisatie van de werking van studentenvoorzieningen).

'Stroomsgewijs' wil onder andere de 'verzuiling' van studentenvoorzieningen aanpakken: nu bestaan studentendossiers enkel per dienst, hoewel problematieken op het vlak van geld, huisvesting en psychologische problemen vaak verbonden zijn. Vicerector Feys: 'We willen de student holistisch, geïntegreerd en persoonsgericht benaderen. Daarvoor moeten we onder andere de informatie-uitwisseling tussen de verschillende diensten verbeteren en zorgen dat onderwijs en studentenvoorzieningen nauw verbonden zijn.'

Voor het bestuurlijk en het strategisch kader zijn er vier doelstellingen, waarvan de eerste, een visietekst over studentenvoorzieningen, ondertussen klaar is. De drie andere doelstellingen gaan over het optimaliseren van de beheersorganen, het afstemmen van studentenvoorzieningen met alle beleidsdomeinen en het werken aan de zichtbaarheid van studentenvoorzieningen

Feys: 'De hervormingen spelen onder andere in op de toenemende complexiteit, het groeiend aantal internationale studenten en de toegankelijkheid. In de visietekst staan de juiste waarden; die is participatief gegroeid. Nu is het doel om die tekst te toetsen aan de realiteit in de toekomst.'

Integratie: studentenvoorzieningen op de campussen

Op het vlak van integratie van de campussen is de visietekst voor studentenvoorzieningen een belangrijke stap. Die tekst benoemt onder andere een aantal rechten en statuten die voor elke KU Leuven-student gelijk moeten zijn, ongeacht op welke campus die zit – denk bijvoorbeeld aan financiële toelage of steun in verband met functiebeperkingen.

De visietekst is een gemeenschappelijk kader dat door alle campussen onderschreven wordt, iets wat vroeger ontbrak. Toch is het maar een begin. Klaas Collin, voorzitter van de Studentenraad, licht toe: 'In principe moet elke student van de KU Leuven gelijkwaardig behandeld worden. Dat heeft nog een serieuze weg te gaan, maar het is nu tenminste het doel.'

Studenten die bijvoorbeeld in Leuven op kot zitten maar op de campus in Brussel lessen volgen, kunnen vandaag niet terecht bij de Stuvo-diensten in Leuven. 'Dat is niet studentvriendelijk', vertelt Gaublomme, 'we werken er nu aan om die mobiliteit in te calculeren.' Ook de communicatie rond Stuvo naar de niet-Leuvense studenten kan beter. 'Corona leerde hier dat er zeker vooruitgang mogelijk is', aldus Gaublomme.

Een goed functionerend, KU Leuven-breed overlegorgaan waar de campussen onderling kunnen overleggen, ontbreekt momenteel. Er is de decretale Stuvoraad, maar daar zitten naast de campusvertegenwoordigers ook de associatiepartners. Gaublomme: 'Er is nood aan een forum om als KU Leuven tot gemeenschappelijke standpunten te komen, en er blijft nood aan een (ander) forum om met de associatiepartners samen te zitten.'

Democratisering: taalbeleid

Zeker voor studenten uit een taalarme omgeving en met een migratieachtergrond is taalbeleid essentieel om drempels te verlagen. Taalbeleid hangt dan ook samen met onderwijsbeleid en diversiteitsbeleid. Hier zijn stappen gezet, maar er blijft nog flink wat werk aan de winkel.

Waar er vroeger veel meer ad hoc-taalbeleid was per richting of faculteit, worden taalinitiatieven nu al meer gestroomlijnd vanuit studentenvoorzieningen: denk bijvoorbeeld aan workshops om je masterproef te stimuleren.

Toch tonen zich nog mankementen. Nu verschilt het bijvoorbeeld nog per faculteit en soms per docent of anderstalige studenten een vertalend woordenboek mogen gebruiken of meer tijd krijgen voor een examen. 'De KU Leuven zou in dat verband een duidelijk globaal standpunt kunnen innemen, zodat het niet afhangt van individuen', vertelt Lieve De Wachter, hoogleraar Taalbeheersing en Academisch Nederlands aan de KU Leuven.

De Wachter was samen met Kris Van den Branden van 2017 tot 2019 promotor van een taalbeleidsproject dat de noden in kaart bracht en de nuttige talige maatregelen inventariseerde op het vlak van studentenondersteuning, docentenprofessionalisering
en curriculumontwikkeling.

'Dat was een succesvol project en het is een grote stap vooruit', aldus De Wachter, 'maar nu zou het taalbeleid ook verankerd moeten worden. Samen met een coherent beleid om bestaande initiatieven aan te vullen en te versterken, is er een centraal aanspreekpunt voor taal nodig, faculteits- of zelfs universiteitsbreed.'

In 2019 werd een nota voorgelegd aan de Onderwijsraad met een vraag voor inbedding, maar vooralsnog is daar niets mee gebeurd. 'De noden op het vlak van taalondersteuning in de faculteiten zijn groot', vertelt Liesbet Heyvaert, vicedecaan van Letteren. 'Daar zijn er er echt mogelijkheden die het verschil kunnen maken, ook naar democratisering van het onderwijs toe. Er had meer vooruitgang kunnen zijn geboekt.'

Tine Baelmans, vicerector Onderwijsbeleid, reageert: 'We hebben nu noodgedwongen ingezet op digitalisering in plaats van op taalbeleid, maar we moeten hier zeker verder aan werken.'

Tucht

Na het overlijden van student Sanda Dia op de doop van studentenclub Reuzegom in december 2018, zette de universiteit verschillende processen in gang om de reguleringen rond controle op studentenactiviteiten en tucht structureel te veranderen.

Na de fatale doop startte de universiteit tuchtprocedures op. Die kwamen eerst neer op een voorwaardelijke schorsing voor de aanwezige Reuzegommers en resulteerden ten slotte in een taakstraf van 30 uur en een verplichte paper. Vicerector Studentenbeleid Van Audenhove noemde een schorsing of uitsluiting van de universiteit toen 'niet gepast'.

Het doopcharter werd aangepast en ondertekend door het Seniorenkonvent – dat de mannenclubs overkoepelt – maar niet door de mannenclubs zelf. Nadat in juli 2020 verschillende kranten een reconstructie maakten van de doop en de KU Leuven inzage kreeg in het strafdossier, startte de universiteit met nieuwe tuchtprocedures.

Deze maand luidde het uiteindelijke verdict dat de zeven nog ingeschreven betrokken studenten voor een aantal jaren worden weggestuurd van de universiteit, in sommige gevallen definitief. Vicerector Feys: 'Wat mij betreft, was er een sereen en correct verloop in deze en andere verschillende fasen. We hebben de contouren van het tuchtreglement in acht genomen, met de nodige juridische inbreng.'

Momenteel staat een eerste versie van het nieuwe tuchtreglement op papier, die wel nog moet passeren langs verschillende overlegorganen ter discussie. 'De concrete veranderingen kan ik vanzelfsprekend nog niet meegeven, maar op elk van de domeinen – tuchtnormen, sancties, de tuchtinstantie, de procedure – hebben we kritisch gereflecteerd en wijzigingen voorgesteld', aldus Feys. Het nieuwe tuchtreglement is nog niet volledig klaar - er blijft dus werk aan de winkel.

Conclusie

Studentenbeleid gaat van het behandelen van tuchtdossiers en beroepen van studenten tot domeinen als mobiliteit, persoonsvorming en studentenvoorzieningen. Je in al die zaken inwerken vraagt tijd – in de helft van een beleidstermijn invallen is dan ook geen sinecure.

Gelukkig kenmerkt een luisterbereidheid de stijl van de vicerector, net als de de wil om beleid te maken dat breed gedragen is, zo blijkt uit verschillende bronnen. Getuige hiervan zijn ook de twee participatieve hervormingstrajecten Stuvo 2030 en Stroomsgewijs, die belangrijke stappen vooruit zijn op het vlak van studentenvoorzieningen.

Corona zorgde bovendien voor een soort democratisering, vertelt Van den Heuvel, ex-voorzitter van LOKO: 'Voor corona was het vaak strijden om zaken erdoor te krijgen, maar bij de crisis luisterden ze echt. Dat moest ook wel.'

Een coherent en structureel taalbeleid implementeren, de discriminatie en de stijgende spanning op de kotenmarkt aanpakken, de integratie tussen Vlaamse en internationale studenten bevorderen, betere communicatie en overlegfora met de campussen faciliteren, studentenvoorzieningen nog meer toegankelijk en zichtbaar maken ongeacht campus … Aan projecten is er geen gebrek voor de komende beleidsploeg.

In een blik vooruit wijst vicerector Hilde Feys zelf op het belang van de hervormingstrajecten, het incalculeren van de verwevenheid tussen leven en leren en het versterken van de kaders en het delen van expertise over de campussen heen. 'De relatie met de stad en de campussen, de aanpak van individuele studentendossiers en tucht lijken me verder ook mooie werven om progressie op te maken', besluit Feys.

De domeinen Leefbaar Leuven en Persoonsvorming zijn niet opgenomen in deze evaluatie.