Een grote voetafdruk? Dan zorg je voor meer bijdrage

De financiële impact van een sterk klimaatbeleid laat zich bovendien in ongelijke mate voelen. Kwetsbare groepen dreigen het hardst getroffen te worden door de gevolgen van de klimaatontwrichting.

Uit een bevraging van veertig studenten over verschillende faculteiten heen blijkt dat de overgrote meerderheid vindt dat een klimaatbeleid sociaal rechtvaardig moet zijn. 'Als een klimaatbeleid niet sociaal rechtvaardig is, dan zou er evengoed geen klimaatbeleid kunnen zijn', klinkt het.

Ook Paola Travella, partijvoorzitter van Jong Groen, denkt daar zo over: 'Een sociaalecologische transitie: die twee woorden horen bij elkaar. Het ene kan niet zonder het andere.' Volgens Travella moeten de breedste schouders de grootste lasten dragen. Dat uitgangspunt is ook bij de respondenten terug te vinden.

Klimaatongelijkheid

'Klimaatongelijkheid' staat voor de ongelijke verdeling van oorzaken, gevolgen en mogelijkheden om zich te beschermen tegen klimaatverandering. Over het algemeen geldt dat, hoe hoger iemands inkomen is, hoe hoger diens consumptie en ecologische voetafdruk.

'Als je dan kijkt naar de CO2-uitstoot van armere mensen dan zie je dat die vaak gepaard gaat met het vervullen van basisnoden, terwijl bij de rijkste huishoudens veel grotere hoeveelheden CO2 zijn verbonden aan consumptie van meer surplusverlangens', zegt Josefine Vanhille, beleidsexpert van het Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck en verbonden aan de Universiteit Antwerpen.

Wanneer aan studenten gevraagd werd hoe zij klimaatongelijkheid zouden definiëren, wordt het begrip enerzijds in verband gebracht met de ongelijke gevolgen van de klimaatopwarming.

Anderzijds definiëren sommige respondenten klimaatongelijkheid door de ongelijkheid in oorzaken te benadrukken en te verwijzen naar het feit dat sommige bevolkingsgroepen of industrieën meer schade berokkenen aan het klimaat.

'Voor mij betekent klimaatongelijkheid dat de rijken de lusten dragen van het veranderende klimaat en de armen de lasten', schrijft een respondent. 'Westerse landen die een groot deel van het klimaatprobleem zijn, dragen voorlopig relatief weinig consequenties ervan, terwijl "ontwikkelingslanden" er voornamelijk de dupe van zijn', reageert een andere student.

Ook grote bedrijven, vervuilende industrieën en multinationals worden regelmatig aangehaald als de belangrijkste oorzaak van klimaatverandering.

Doordat mensen in armoede in verhouding tot andere inkomensgroepen minder bijdragen tot milieuvervuiling maar wel de grootste kosten ondervinden van het huidige klimaatbeleid wordt de sociale ongelijkheid versterkt, kijk bijvoorbeeld naar de protesten van de gele hesjes .

'Deze mensen hebben niet de financiële middelen om investeringen te maken en blijven vastzitten in een situatie van minder kwalitatieve woningen, hoge energiefacturen en een laag inkomen', benadrukt Vanhille. Volgens haar is het moeilijk om de klimaatdoelstellingen te halen als we er niet in slagen om de huidige trend van groeiende ongelijkheid aan banden te leggen.

De vervuiler betaalt

Maar hoe zou een klimaatbeleid samen kunnen gaan met een sociaal rechtvaardig beleid? Bij die vraag kwam vooral het principe van 'de vervuiler betaalt' naar boven. 'De grootste bijdragen moeten komen van de grootste vervuilers', zegt iemand anders.

Daarnaast moet volgens de respondenten meer ingezet worden op overleg met alle inkomensgroepen: 'We hebben mensen nodig van iedere klasse om hun mening te delen.'

Een andere respondent eist subsidies voor duurzame alternatieven om zo ecologisch consumentengedrag te stimuleren. 'Het is oneerlijk dat zij die minder verdienen, bijvoorbeeld studenten, een groot deel van hun budget moeten besteden aan "ecologisch winkelen" terwijl echte problemen zoals massavervuiling in de industrie niet aangepakt worden', klinkt het. 'Verduurzaming is namelijk duur', zegt een andere respondent.

Vanhille waarschuwt echter voor dat beleid: 'Traditionele milieubeleidsinstrumenten zoals enerzijds het belasten en anderzijds subsidiëren van investeringen vertonen gemakkelijk een regressief patroon waarbij de lagere inkomensgroepen die een ander type consumptiepatronen hebben dit beleid sterker gaan voelen', legt ze uit. Dat betekent dat de lagere inkomensgroepen meer nadelen van belastingen zullen ondervinden en minder voordeel halen uit subsidies.

Naast het principe van 'de vervuiler betaalt', wordt opvallend vaak benadrukt dat iedereen zijn steentje moet bijdragen, ook mensen in armoede. Dat stellen vier op de vijf respondenten. 'Ik zou eventueel ook akkoord gaan met deze stelling,' reageert Vanhille, 'maar je zou kunnen zeggen dat armere mensen hun steentje al bijdragen door de lagere uitstoot die met hun consumptiepatroon gepaard gaat.'

Meer lezen over een sociaal rechtvaardig klimaatbeleid? Ga dan naar https://eensociaalklimaat.wixs..