Achter de kassa van de bib

Creatief omspringen met deadlines zit ingebakken in het DNA van de student. Maar wie met dezelfde nonchalance academisch leesvoer uitleent aan een van de universiteitsbibliotheken, zal het snel voelen in de portemonnee. Het boetebeleid van de KU Leuven is immers buitengewoon streng. Je betaalt dagelijks vijftig cent per uitgeleend item, en de teller begint onmiddellijk na het verstrijken van de uitleentermijn te lopen. De Gentse universiteit is een stuk genadiger en houdt het op tien cent. Ook in Antwerpen zijn de bibliothecarissen milder. Het tarief is er hetzelfde, maar je begint pas te betalen na de eerste herinnering, en de boetes zijn beperkt tot 1,20 euro per werk.

De teller blijft niet lopen

Volgens Kim Bakkers, verantwoordelijke voor informatie- en dienstverlening in de Artes-bib, kunnen ook in Leuven de bedragen niet eindeloos oplopen. ‘Na eenentwintig dagen en drie attenderingen houdt ons computersysteem op met het verhogen van de boete. Dan contacteren we de lezer persoonlijk om zo naar een oplossing te zoeken.’ Die limiet vind je op de websites van de bibliotheken wel niet terug. ‘Daar gaan we geen reclame voor maken,’ zegt Bakkers. Het hoge boetetarief is dan weer een gevolg van de recente harmonisering van het beleid aan de verschillende bibliotheken. ‘Bij het gelijkstellen van de regels kwam vijftig cent als compromis uit de bus. Voor verschillende bibs betekende dat een stijging van de tarieven. Zo betaalde je aan de bib van de Letterenfaculteit vroeger slechts vijftien cent per dag.’

Proffen mogen wat meer

Het boetebeleid werkt in principe gelijk voor alle ontleners, los van hun rol aan de universiteit. Voor academisch personeel zijn de regels echter nog niet gelijkgesteld. ‘Wat die groep betreft, zijn er op dit moment nog verschillen tussen de faculteiten. Al is het de bedoeling dat de regels voor iedereen gelden,’ aldus Bakkers. De bibliotheken knijpen in dat geval dus een oogje toe, wat één van de baliemedewerkers bevestigt. ‘Van personeel naar personeel liggen boetes wat gevoeliger, en zijn we diplomatisch. Er is ook een onderscheid tussen proffen, doctoraatsstudenten en assistenten. Maar wanneer de situatie uit de hand loopt, overleggen we met de betrokken persoon.'

Tijd voor een alternatief?

Eigen schuld of niet, voor studenten met een krap budget is een boete snel voelbaar. De bibliotheken voelen er dan weer weinig van: inkomsten uit boetes en schadevergoedingen zouden iets meer dan 10.000 euro opleveren aan het jaarlijkse werkingsbudget. Experimenten aan buitenlandse universiteiten tonen bovendien aan dat het schrappen van het boetesysteem in ruil voor alternatieven niet hoeft te resulteren in een lagere gehoorzaamheid.

Toch gaat het huidige beleid niet meteen op de schop. ‘We hebben zeker aandacht voor experimenten aan andere universiteiten,’ merkt Bakkers op. ‘Het systeem van sms-attenderingen is bijvoorbeeld erg beloftevol.’ Voorlopig blijven boetes echter een centraal deel van het beleid uitmaken. Op de vraag of boetes werken, antwoordt Bakkers dan ook bevestigend. ‘In combinatie met herinneringen via e-mail zijn boetes nog steeds effectief. Ze zorgen ervoor dat we onze boeken terugkrijgen.'