Aanpak rond mentaal welzijn nog grote opgave: taboe blijft een drempel

'Het blijft belangrijk om de vinger aan de pols te houden', vindt Jef Vandorpe, bestuurder Sociale Zaken en Diversiteit bij VVS. 'De Welzijnsmonitor is daar de ideale tool voor.' Die vragenlijst peilde naar het mentaal welzijn van studenten aan Vlaamse en Nederlandstalige Brusselse universiteiten en hogescholen.

Uit het rapport van die bevraging door de Vlaamse Vereniging voor Studenten blijkt dat 48,8% van de bevraagde studenten voldoet aan de criteria van een psychische stoornis of eetstoornis. Uit het rapport blijkt ook dat de pandemie een negatieve impact heeft gehad op het mentale welzijn van de student. Hoe staan studenten er momenteel voor? 'Ook het prijskaartje van hulp is een grote drempel.'

De littekens na corona

Bij de dienst Studentenvoorzieningen voelden ze de impact van COVID heel duidelijk: de vraag naar psychische hulpverlening nam plots enorm hard toe. 'Dan gaat het over angststoornissen en depressie', weet Kathleen Vleugels, teamcoach van psychologen-psychotherapeuten en psychiaters bij Stuvo. 'Maar ook met problemen zoals zelfverwonding, suïcidaliteit en eetproblemen werden en worden wij geregeld geconfronteerd.'

Om de grote vraag naar psychische zorg te kunnen beantwoorden, werden binnen Stuvo enkele veranderingen doorgevoerd. 'We wilden dichter bij de student staan', verklaart Vleugels. Een goed voorbeeld daarvan is de opsplitsing van Stuvo in vier Leuvense locaties aan het begin van dit academiejaar. 

'Dat mogen we echt een revolutie noemen', vindt Kirsten Plessers, domeinverantwoordelijke voor Welzijn en Gezondheid bij Stuvo. 'We hopen dat de drempel om hulp te zoeken zo een stuk lager ligt voor de studenten.'

Nieuw gelaagd systeem

Stuvo probeert steeds meer in te zetten op eerstelijnspsychologen. Dat zijn psychologen die studenten voor een kortdurende en weinig intensieve psychologische interventie bijstaan. 

De eerstelijnspsychologen zijn deel van een nieuw systeem. De nieuwe aanpak moet de doorverwijzing van de ene zorgverlener naar de andere optimaliseren. 'We stellen dat voor als een pyramide: veel studenten starten onderaan op laagdrempelige niveaus', legt Vleugels uit. 'Enkel zij die daar nood aan hebben, stromen door naar de hogere niveaus voor een intensiever traject.' Met andere woorden: Stuvo probeert haar voelsprieten gevoelig uit te breiden, ook naar studenten met 'kleinere' klachten.

'De multidisciplinaire samenwerking van de lokale Stuvo's is erg vernieuwend', vertelt Plessers. Op de eerste trap in dat systeem staan de eerstelijnspsychologen en de sociaal begeleiders. Zij kunnen vervolgens de student doorverwijzen naar psychologen-psychotherapeuten en psychiaters, die een intensiever traject aanbieden.

'Dat systeem hoeft natuurlijk niet strikt te worden gevolgd', vertelt Vleugels. 'We zijn ervan overtuigd dat studenten nog steeds zelf het best kunnen aanvoelen wat ze nodig hebben.'

Financiële drempel

Stuvo poogt dus een zo breed mogelijk aanbod te voorzien, zowel voor studenten met beginnende of milde klachten als voor studenten met meer uitgesproken klachten. Er wordt ook een onderscheid gemaakt tussen 2 groepen: basis- en niet-basis-studenten.

NIEUWS MENTAAL WELZIJN

Mentaal welzijn van de student standvastig op de politieke agenda

Enkel basisstudenten – eerste bachelor- of eerste masterstudenten – kunnen terecht bij een eerstelijnspsycholoog. Voor niet-basisstudenten – tweede master-, ManaMa- en PhD-studenten – is het aanbod duurder. Een individuele sessie bij een psycholoog-psychotherapeut kost zo'n 75 euro, terwijl dat voor een basis-student slechts 22 euro is.

Toch zijn er ook mogelijkheden om die prijs te drukken. Groepssessies zijn bijvoorbeeld voor beide groepen goedkoper dan een individuele sessie. 'Studenten kunnen ook kosteloos terecht bij een sociaal begeleider', vertelt Vleugels. 'De eerste sessie bij een eerstelijnspsycholoog (dus enkel voor niet-basisstudenten, red.) is ook gratis.'

Wachtlijsten en preventieve initiatieven

Ondanks de herstructureringen komen studenten nog vaak op wachtlijsten terecht. 'Intakegesprekken worden maximaal een maand na aanvraag ingepland', verzekert Vleugels. Dat is een verbetering ten opzichte van de situatie tijdens de pandemie. 'Toen kon het zo'n zes maanden duren', vertelt Vleugels. 'We zorgen er ook voor dat studenten met een dringende vraag voorrang krijgen.'

'Naast het prijskaartje en de wachtlijsten is het taboe rond mentaal welzijn ook nog een drempel', weet Luca Turcksin, mandataris voor Studentenvoorzieningen bij LOKO. 'Studenten hebben vaak het gevoel dat ze de situatie alleen aankunnen en zoeken bijgevolg geen hulp.' Dat is dan vooral het geval bij studenten onder 25 jaar, volgens Vandorpe van VVS.

Daarom zet Stuvo dus in op een preventief aanbod. Voorkomen blijft beter dan genezen, volgens Plessers. 'De lokale Stuvo's zijn een enorme stap in de goede richting', beaamt Turcksin van LOKO. 'Maar daarbuiten is het sociale netwerk van de student van essentieel belang.'

Studentenverenigingen spelen daar een essentiële rol in. 'De samenwerking met kringen is voor ons enorm belangrijk', merkt Plessers op. Ook andere initiatieven die verbondenheid promoten, worden in de kijker gezet. Een goed voorbeeld daarvan is MindMates: een team van studentenvrijwilligers en studentenverbinders dat emotionele moeilijkheden bespreekbaar wil maken.

'We kunnen dan wel dicht bij de student staan, maar we moeten hen ook overtuigen om tot bij ons te komen', meent Vleugels. 'Mentaal welzijn is daarom niet enkel een zaak van psychologen, psychotherapeuten en psychiaters, maar van iedereen.' Of de veranderingen binnen Stuvo en de preventieve initiatieven de druk van de ketel zullen halen, valt nog af te wachten.