Yasmien Naciri: 'Op het internet krijg je te maken met mensen die maar één doel voor ogen hebben: jou neerhalen'

Ook al is ze nog maar 25, Yasmien Naciri weet wat ze wil. In De Morgen deelt ze als eerste Belgische columniste met een hoofddoek om de twee weken haar mening. Dat die mening vaak voor opschudding zorgt, is een understatement. Daar trekt ze zich niets van aan, integendeel: ook op Twitter is Yasmien niet bang om van zich te laten horen. Haar betrokkenheid reikt verder dan bij sociale media. Zo richtte ze twee vzw’s op. Enerzijds stampte ze Amana uit de grond, een vzw die niet alleen mensen in Marokko helpt, maar ook hier in België. Anderzijds opende Yasmien de deuren van Fleks, een jeugdhuis dat jongeren een platform biedt om te ondernemen in de brede zin van het woord. Dit gaat van projecten opstarten tot het uiten van hun artistieke talenten. Daarnaast is Yasmien nog volop bezig met haar Master Meertalige Communicatie aan de Universiteit Antwerpen.

Als je zoveel dingen combineert, waar haal je dan je energie uit?
Yasmien Naciri: 'Ik heb heel weinig vrienden (lacht). Er zijn mensen die graag eens in de zetel zitten of met vrienden weggaan, maar ik heb die behoeftes niet echt. Ik haal meer voldoening uit andere zaken.'

'Wat niet wegneemt dat ik ook afspreek met vriendinnen, maar dan doe ik dat tijdens mijn pauzes. Voor de rest plan ik al mijn bezigheden in mijn agenda. Ik zit niet graag stil. Als ik stil zit, heb ik het gevoel dat ik iets mis en dat ik mijn tijd aan het verspillen ben.'

Waar komt die ongelooflijke betrokkenheid bij de maatschappij vandaan?
'Ik heb die drang al van kinds af aan: Dat ik iets wil doen, iets wil betekenen, iets wil veranderen. Het klinkt echt onnozel (lacht), maar ik heb heel veel superheldenfilms gezien. Je hebt geen superkrachten natuurlijk, maar dat betekent niet dat je niets kunt veranderen.'

'Ook mijn achtergrond zal er iets mee te maken hebben. Ik ben de eerste uit ons gezin die verder studeert. Mijn ouders zijn niet hoogopgeleid. Ik wou zelf zoveel doen, maar er waren zoveel obstakels. Je krijgt in die positie niet veel ondersteuning.'

'Thuis hebben wij ook armoede gekend. Dus ik weet hoe het voelt. Dat heeft mij ook wel een beetje gepusht om anderen te helpen die iets gelijkaardigs hebben ervaren. Sommigen hebben het ook veel erger uiteraard. Wij hadden nog steeds een dak boven ons hoofd.'

Hoe heb je zelf de drempels overwonnen?
'Grotendeels door mijn opa, die overleden is. Ik had een zeer goede band met hem en hij moedigde me steeds aan om ervoor te gaan. Hij is overleden toen ik dertien was, dus dat is al wel een tijdje, maar toch is dat altijd blijven spelen in mijn hoofd.'

'Daarnaast had ik altijd geweldige leerkrachten. Ik denk dat ik daar echt veel geluk mee heb gehad, veel jongeren met een migratieachtergrond hebben daar slechte ervaringen mee. Want als dat niet het geval was, was ik sowieso gedemotiveerd geraakt. Nu werd ik omringd door mensen die echt zeiden dat ik dingen kon verwezenlijken, in plaats van het omgekeerde. Dat zorgt ervoor dat je ook in jezelf durft te geloven.'

Op het nieuws stellen zowel jouw rector, Van Goethem, en de onze de laatste tijd dat ze jongeren met een migratieachtergrond meer naar de universiteit willen trekken. Wat vind je daarvan?
'Ik heb wel een paar simplistische voorbeelden gelezen, zoals halalmaaltijden aanbieden. Je gaat mensen niet aantrekken door eten aan te bieden. Het probleem zit veel dieper.'

'Het lerarenkorps, zowel op secundair als op hoger niveau, is heel belangrijk. Ik heb één keer les gehad van een moslima met een hoofddoek aan de UA (Universiteit Antwerpen, red.). Toen dacht ik bij mezelf: ‘Wat? Dat gaat?’ Dan krijgen mensen het gevoel dat ze hier op hun plaats zitten.'

'Je moet ook met die leerlingen overweg kunnen. Veel van die jongeren hebben problemen thuis of komen uit kansarme gezinnen. Er zijn leerkrachten die niet weten hoe ze moeten reageren op bepaalde situaties.'

'In mijn tijd bijvoorbeeld was de computer net aan het opkomen en niet iedereen had dat thuis. Bijna iedereen ging naar de bibliotheek om af te drukken. Maar je bent afhankelijk van openingsuren en je mocht maar één uur werken.'

'Gelukkig hadden mijn leerkrachten daar wel begrip voor, omdat ze beseften dat ik thuis geen computer of printer had.'

Motivatie

Je bent de eerste persoon met een hoofddoek die opiniestukken schrijft voor De Morgen. Hoe belangrijk is representatie en de functie van rolmodel voor jou?
'Toen ik bij De Morgen aan de slag ging, zeiden ze me dat ik de eerste opiniemaker was met een hoofddoek. ‘What’s the big deal?’ dacht ik toen. Ik ben toch ook maar een mens, waarom is mijn hoofddoek weer het belangrijkste?'

'Nu besef ik wél dat dat heel belangrijk is. Ik krijg heel veel mails van meisjes die vragen hoe ik hier geraakt ben, hoe ik mijn taal verbeter, hoe ik zo goed heb leren schrijven.'

'Soms krijg ik zelfs de vraag of ik opstellen wil verbeteren. Dan besef ik wel dat ik veel jongeren motiveer. Dat is logisch, want dat motiveerde mij ook. Daarom is representativiteit enorm belangrijk.'

'Ik heb op de cover van Flair gestaan. Toen kwamen dezelfde reacties: het motiveert jongeren. Het geeft hen het gevoel dat ze iets kunnen bereiken als ze zichzelf daar volledig voor inzetten.'

'Er is een heel lange periode geweest dat ze het gevoel hadden dat de deur toch gesloten ging worden, ook al zetten ze zich in. Dat was dan grotendeels te wijten aan het feit dat er ook geen voorbeeldfiguren waren. Je mag het belang van representativiteit niet onderschatten.'

Een pioniersfunctie bezorgt je niet alleen positieve reacties. Op sociale media moet je ook heel wat heftige beschuldigingen slikken. Hoe ga je daar mee om?
'Even voor de duidelijkheid: die reacties kreeg ik ook al voor mijn opiniestukken bij De Morgen. Ik denk dat mijn hoofddoek dat grotendeels uitlokt, dat werkt echt als een rode lap op een stier.'

'Om eerlijk te zijn, in het begin ging ik echt wel in dialoog. Ik heb dat ook van thuis meegekregen: als je te maken krijgt met racisme, ga de dialoog aan. Toon het goede voorbeeld en die persoon zal wel veranderen.
Maar via het internet is het een totaal ander verhaal. Je krijgt te maken met mensen die maar één doel voor ogen hebben: jou neerhalen omdat je een bepaalde mening vertolkt.'

'Ik was naïef, ik ging met hen in discussie, maar toen kwam ik op een punt waarop ik besefte dat ze eigenlijk geen argumenten gebruiken. Dus ik heb de klik gemaakt dat als ze een dialoog willen, dat het dan face to face zal moeten. Al helemaal niet met anonieme mensen.'

'Ik krijg ook heel wat bedreigingen uit het niets. Nu blokkeer ik die anonieme berichten.'

Beerput Facebook

Maar je zit dus niet op Facebook de comment section te herladen om te kijken wat mensen allemaal zeggen?
'Dat is echt een beerput. Ik heb een tijdje geleden een column geschreven voor vrouwendag. Op Facebook waren er misschien 300 reacties. Allemaal gingen ze over mij en ik ben ze allemaal af gegaan.'

'Ik heb op Twitter zitten roepen: ‘Hoe kan dat nu?’ Ik schrijf iets over vrouwenrechten, over vrouwen die verplicht worden om zich op een bepaalde manier te kleden of die verplicht worden om hun hoofddoek af te doen, die verplicht worden om hakken te dragen op het werk.'

'Ik heb verschillende voorbeelden aangehaald, om maar aan te tonen dat vrouwenrechten heel belangrijk zijn en dat de keuzevrijheid van die vrouwen gerespecteerd moet worden, ook al druist die in tegen jouw waarden. Ook al wil een vrouw naakt rondlopen, het is niet jouw lichaam, dus je hebt niets te zeggen.'

'Niemand gaf een moer om wat er in stond. Plots ging het zelfs over Saudi-Arabië en Iran. Wat de link met mij betreft, ik heb geen idee. Vaak ook onbeschofte reacties, zoals ‘hoer’ en van die zaken. Ik durf het zelfs niet luidop uit te spreken. Dat doe ik absoluut nooit meer.'

'Altijd als mijn column verschijnt, trek ik mezelf nu even terug. Het is heel erg soms. Ik zou liegen als ik zou zeggen dat het me allemaal niet raakte. Natuurlijk kruipt dat onder je huid. Ik heb gewoon een soort switch van onverschilligheid gemaakt.'

Wat zou je zeggen tegen jongeren die dat als het meest angstaanjagende zien en liever stil blijven?
'Ik heb maar één boodschap: steun de slachtoffers. Stuur hen een lief berichtje of reageer op die berichten. Anonieme accounts moet je negeren, maar als het echt namen zijn van echte mensen, dan mag je er gerust op reageren en zeggen dat je het walgelijk vindt.'

'Puur en alleen om ervoor te zorgen dat het slachtoffer beseft dat hij er niet alleen voor staat en dat hij beseft dat er mensen zijn die hem steunen. Ik ga heel eerlijk toegeven dat dat ook hetgeen is dat mij steunt na al die reacties. Dan besef ik dat die mensen ook inzien dat dat verkeerd is.'

De KU Leuven is geen baken van diversiteit. Wat kunnen wij, als studenten, doen?
'Ik hoop dat heel veel studenten zonder migratieachtergrond toenadering zoeken. Ik ben opgegroeid in een witte omgeving. Mijn eerste moslimvriendin heb ik leren kennen op mijn twintigste. Hetzelfde geldt voor mijn eerste Marokkaanse vriendin.'

'Reik je arm uit en als ze die grijpen, is dat mooi en als ze die niet grijpen, is dat ook oké, maar dan heb je wel al een mooi gebaar gemaakt. Dat blijft hangen bij studenten.'

'En voor die studenten zelf: laat je vooral niet doen. Je bent misschien één van de enigen, maar besef wat je kunt betekenen voor heel veel jongeren. Je mag niet onderschatten wat je als pionier kunt bereiken.'

'Dat geldt voor alle kansarme jongeren: vereffen dat pad voor degenen die na je gaan komen. Probeer ervoor te zorgen dat je iets nalaat of dat je mensen meetrekt. Als je die mensen niet meetrekt, dan gaat het nog lang wit blijven.'