Waarom de KU Leu­ven haar tanden stukbijt op de bezetting: 'Verrast dat ze ongelijk kreeg van de rechter'

Vandaag vond in het vredegerecht van Leuven de pleitzitting plaats tussen de KU Leuven en drie studenten die deelnemen aan de bezetting van de nieuwe Valk. De universiteit probeert al langer om de bezetting via de juridische weg te beëindigen, maar ving daar in eerste instantie bot. 

De rechtbank van eerste aanleg oordeelde in juli nog dat de bezetting mocht worden verdergezet, na een eenzijdig verzoekschrift ingediend door de KU Leuven. Ook in beroep kreeg de universiteit ongelijk. Wel werden er voorwaarden opgelegd aan de bezetters. Expert grondwettelijk recht Jogchum Vrielink (UC Louvain & KU Leuven) laat zijn licht schijnen op de zaak.

De rechter oordeelde in eerste instantie dat de gebouwen niet ontruimd moesten worden. Verwacht u dat dit nu ook zo zal zijn? 
'Ik was verrast door de eerdere uitspraken, zowel in Leuven als in Gent (waar de universiteit aanvankelijk ook ongelijk kreeg, red.). Daarin werd veel gewicht toegekend aan de expressievrijheid en het recht op vreedzaam protest, maar uit die rechten volgt niet dat dat protest mag gebeuren op plaatsen die door de protesteerders zonder enig recht worden bezet en die het eigendom van iemand anders zijn.'

'De analogie die weleens gemaakt wordt is of actievoerders dan ook bij jouw thuis mogen demonstreren zolang ze niets kapotmaken. Dat zou natuurlijk vrij absurd zijn. Al zijn er ook wel verschillen. Een universiteits­gebouw is een semipublieke ruimte en daar mag altijd wat meer.'

Hoe komt het dan dat er bij vorige zaken tegen de universiteit geoordeeld werd? 
'De rechter oordeelde toen dat een univer­siteit een grotere maatschappelijke verpli­cht­ing heeft om protest toe te laten. Ze moet volgens de rechter een plaats zijn waar het maatschappelijk debat gefaciliteerd wordt en dat is zeker niet onjuist. Maar dat betekent niet dat er daar geen grenzen aan zijn.'

'Daarnaast werd de zaak toen per eenzijdig verzoekschrift aangespannen. De rechter hoort dan maar één van de partijen en is daardoor misschien wel voorzichtiger om te verregaande uitspraken te doen die moeilijk teruggedraaid kunnen worden. Nu is dat anders en worden beide partijen gehoord, waardoor er ook een uitspraak ten gronde kan zijn over de zaak. Daarom verwacht ik dat ook de uitspraak deze keer weleens anders kan zijn.'

Volgens de actievoerders berokkenden zij geen schade en werd er verantwoord omgegaan met het gebouw. Kan dat meespelen in het oordeel van de rechter? 
'Dat zijn elementen die kunnen meewegen, zeker in een eenzijdig verzoekschrift, maar dat verandert de hoofdvraag niet. Of je nu wel of geen onomkeerbare schade aanricht, in wezen gaat het hier om de vraag hoezeer het eigendomsrecht kan worden ingeperkt ten voordele van het demonstratierecht en de expressievrijheid.'

'Het al dan niet veroorzaken van schade en de grotere expressievrijheid bij universi­teiten kunnen meespelen in de beoordeling van de proportionaliteit van de maatregelen, maar in de eerste plaats lijkt het me toch de eigenaar die beslist hoe hij zijn gebouwen wil aanwenden en of hij bezetters al dan niet wil blijven tolereren.'