Vlaanderen blijft sukkelen met steunmaatregelen studenten

Het beloofde steunpakket voor studenten is al langer een heet hangijzer voor de Vlaamse Overheid. Een op vier studenten is afhankelijk van studentenwerk om hun studies te betalen, zij vielen abrupt zonder werk en konden zich niet beroepen op de courante steunmaatregelen voor contractuelen. De economische schade maakt het bovendien voor steeds meer ouders moeilijk om aan de studiekost te voldoen, zeker gezien de kothuurcontracten ondanks de lockdown niet konden worden opgezegd.

Eind maart al klopte VVS, de Vlaamse Vereniging van Studenten, aan bij minister Weyts inzake een 'noodfonds' voor studenten. De minister, geruggesteund door een grote meerderheid in de Commissie Onderwijs, toonde zich meteen voorstander en beloofde begin april formeel de uitwerking van zo’n fonds. Ondanks wekelijks overleg met VVS en de instellingen staat midden mei nog steeds niets op papier; in de tussentijd werden in het Brusselse en Waalse Gewest wel al maatregelen afgewerkt.

Vinger aan de pols

Weyts’ woordvoerder Michaël Devoldere benadrukt dat de materie wel degelijk hoog op de agenda van de minister staat. Devoldere wijst erop dat de minister zelf aan VVS de vraag stelde een standpunt uit te werken rond een noodfonds. 'De vraag van de minister illustreert dat hij de stem van de student in deze belangrijk vindt. Er is trouwens meermaals per week overleg tussen de VVS en het kabinet van de minister, allemaal met de bedoeling om een vinger aan de pols te houden en de negatieve impact van de crisis op studenten waar mogelijk te beperken.'

De VVS zelf benadrukt alvast geen weet te hebben van een formele vraag. Ook de vinger aan de pols lijkt momenteel nog een overstatement: 'Er is van in het begin goed overleg geweest over wat nodig is voor iedereen. Momenteel wordt iedere week gevraagd naar dat noodfonds en iedere week is de boodschap dat nog niets duidelijk is. Waarom het zo lang wachten is op een politieke beslissing is voor ons, noch de instellingen echt duidelijk', getuigt bestuurder Onderwijs Dylan Couck.

Een sentiment dat ook Leuvense rector Luc Sels, zelf ook mee aan tafel, ervaart: 'Het enige wat ik u nu kan zeggen is dat er absolute onduidelijkheid heerst over dat noodfonds.' Sels heeft anderzijds wel begrip voor de moeilijke budgettaire situatie waarin de overheid zich momenteel bevindt: 'Het heeft inderdaad weinig zin om een noodfonds goed te keuren, om een maand later weer te besparen; ik kan dus begrijpen dat men momenteel afwacht. Het enige wat mij daarin frustreert is dat dat dan ook wel helder gecommuniceerd dient te worden.'

Een voor allen

Wel duidelijk is dat Vlaanderen op zoek zou zijn naar een algemeen noodfonds dat zich uitspreidt over meerdere beleidsdomeinen. Verschillende ministers zouden dan beroep kunnen doen op dat fonds om verschillende getroffen groepen te compenseren. 'Het fonds waarvan momenteel sprake is, is een totaalfonds dat niet noodzakelijk gericht is op studenten', verklaart Sels. Er is op dit moment alleen nog geen beslissing over de verdeling van dit noodfonds, erkent Devoldere. Een regeling rond studenten hangt daarmee vast aan het verdere verloop van die discussies.

De keuze om de huidige problematiek bij studenten aan het overkoepelend fonds te koppelen kan op weinig begrip rekenen bij de oppositie. 'Een noodfonds? Het zou misschien beter zijn om de middelen voor de sociale diensten van de universiteiten eenmalig te verhogen vanwege de coronacrisis', reageert Vlaams Belang-fractieleider Chris Janssens. Hannelore Goeman, fractieleidster bij SP.A, heeft daarvoor zelfs al een voorstel klaar: 'Via zo’n verhoging kunnen universiteiten en hogescholen dan hun aanbod voor psychologische en financiële hulp uitbreiden.'

Middelen die zeker welgekomen zouden zijn voor het Vlaamse hoger onderwijs, erkent Sels, al hoopt de KU Leuven vooral op een langetermijnplanning: 'Dat er nu geen fonds is, vind ik op zich geen ramp, want de problemen die er nu heersen kunnen we nog opvangen via onze eigen sociale voorzieningen. Het is wel belangrijk dat er iets komt met het oog op het volgend academiejaar, wanneer de impact van deze crisis duidelijk wordt. Wij hopen dan vooral op bijkomende beurssystemen.'

Al bij al denkt de rector wel dat de universiteiten en hogescholen niet met het grote geld zullen gaan lopen: 'Ik denk dat we daarin bescheiden moeten zijn: de allergrootste noden liggen momenteel niet bij ons. Zeker in vergelijking met de secundaire en basisscholen, om nog maar te zwijgen van andere domeinen zoals volksgezondheid en de zorg.'

Time is money

Los van sociale voorzieningen, valt nog te bezien of het noodfonds een regeling rond kothuur zal omvatten. Ook daarrond heerst half mei onduidelijkheid, maar vast staat dat de regering niet van zin lijkt in die contracten in te grijpen: 'De minister kan de kotbazen nergens toe dwingen', aldus Devoldere, 'maar is wel tevreden dat verschillende universiteiten en hogescholen voorzien in een huurkorting voor hun eigen panden'. Weyts lanceerde wel een oproep aan private verhuurders om hun vaste kosten weg te schelden. Het huurrecht aanpassen is geen optie; pacta sunt servanda.

Quod non, horen we bij Goeman. 'Veel studenten zitten op dit moment bij hun ouders thuis en het ziet ernaar uit dat dat tot het einde van het jaar zo zal blijven. Sommige studenten rekenden op een studentenjob om dat te betalen en ook veel ouders zijn een stuk van hun inkomsten kwijt omdat ze in tijdelijke werkloosheid staan. De Vlaamse Regering blijft maar rekenen op de goodwill van de kotbazen; wij zeggen: sta toe dat je je contract kan op zeggen binnen de maand'. SP.A haalde de mosterd bij het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Dat keurde op 16 april al een soortgelijke maatregel goed.

Goeman diende vorige week woensdag bij hoogdringendheid een resolutie in die een onmiddellijke opzegging van kothuurcontracten tijdens de crisis moet mogelijk maken. De meerderheid reageerde toen niet te willen ingrijpen in lopende contracten. Dat lijkt meteen ook de laatste kans voor een oplossing via het huurrecht: met nog drie huurmaanden op de teller, lijkt een latere oplossing onwenselijk.