'Too little, too late': woonbeleid in Leuven

Leuven haalt haar doelstellingen voor sociale woningen niet. De stad moet er 618 bijbouwen van de Vlaamse overheid, maar geraakt waarschijnlijk amper aan 70% voor het einde van legislatuur volgens de laatste toetsing. Ondertussen staan er meer dan 5000 mensen op de wachtlijst.

Leuven is nog steeds de duurste provinciehoofdstad om te wonen, wat druk legt op starters. Tijdens de bestuursperiode van Ridouani is de inhaalbeweging ingezet. De wil is er, klinkt het, maar het ontbreekt toch nog aan ambitie om echt werk te maken van een degelijk woonbeleid.

Koudwatervrees

De verbetering zit hem in nieuwe initiatieven die de stad uitrolt. Het gaat dan om de versoepelde huurpremie, de nieuwe Community Land Trust (een systeem waarin de stad huizen verkoopt maar de grond in eigendom houdt, waardoor de prijs voordeliger uitvalt red.) en de renovatie van sociale woningen. Maar het zijn druppels op een hete plaat, zegt onafhankelijk journalist Luc Vanheerentals: 'Het is allemaal too little, too late.' Vanheerentals bracht onlangs het boek Betaalbaar wonen in Leuven???!!! uit over de woontoestand in Leuven.

Leuven is als een van de eerste steden aan de slag gegaan met het 'sociaal beheersrecht'. Daarmee kunnen steden en gemeenten de renovatie van verkrotte woningen zelf in handen nemen en de woningen daarna zelf verhuren.

De stad begroot jaarlijks 100.000 euro om het sociaal beheersrecht toe te passen. Te weinig, klinkt het bij de oppositie. Zo blijft het potentieel onderbenut, want er zijn in Leuven zeker voldoende woningen die in aanmerking komen, stelt oppositielid Line De Witte.

Volgens schepen voor Wonen Lies Corneillie (Groen) komt dat doordat de procedure complex is. Hugo Beersmans van de Woonzaak, een collectief dat strijdt voor een socialer woonbeleid, blijft kritisch. 'De procedure is misschien ingewikkeld, maar hij is enkele jaren geleden vereenvoudigd. 100.000 euro is natuurlijk wat aan de lage kant.'

Schepen Corneillie hamert er op dat Leuven wel een van de eerste steden is die hiermee aan de slag gaat. 'En voor afzonderlijke gevallen kan er eventueel meer dan die 100.000 euro worden uitgetrokken', zegt ze.

Het beperkte budget illustreert volgens gemeenteraadslid Line De Witte (PVDA) het beleid van de stad. 'Leuven weet zichzelf goed te verkopen met prestigeprojecten, maar wat levert het op?', stelt ze. 'Het sociaal beheersrecht heeft tot hiertoe voor nog geen enkele extra sociale woning gezorgd, en met het beperkte budget dat de stad daarvoor uittrekt zal daar weinig aan veranderen.'

Veel PR, weinig beleid

Oppositielid Zeger Debyser (N-VA) deelt die kritiek: 'Het is te veel public relations en te weinig beleid. Leuven heeft het geld voor een degelijk woonbeleid, maar besteedt het gewoonweg niet aan de prioriteiten. Voor een zwembad aan de Vaartkom is er dan wel vier miljoen euro.'

Tegelijk is de nood hoog. Gezinnen met een modaal inkomen dreigen in Leuven geen huis meer te kunnen kopen. Op vlak van sociale huisvesting is de toestand precair. Er staan 5000 mensen op de wachtlijst en het opgelegde minimum, in de vorm van het 'bindend sociaal objectief', zal niet gehaald worden in 2025. Althans volgens de laatste toetsing door de Vlaamse overheid.

Voor een deel is dat ook een erfenis van het verleden, omdat er veel overheidsgronden zijn verkocht. Maar de oppositie hamert ook op de onderhandelingen met projectontwikkelaars. De stad zou daarin veel meer kunnen afdwingen, zoals een percentage betaalbare woningen.

Zo simpel is het volgens Corneillie echter niet: 'Enkele jaren geleden was er een minimumquotum aan sociale woningen bij elk nieuw project, dat werd opgelegd door de Vlaamse overheid. Dat bestaat niet meer. De stad heeft wel onderhandelingsruimte, maar ook andere zaken spelen daarin mee zoals duurzaamheid en energie. De onderhandelingen moeten proportioneel blijven.'

Gebrek aan ambitie

De Witte is het daar niet mee eens. 'Het is gewoon een gebrek aan ambitie en durf. Ook op andere vlakken, in Gent zijn er dubbel zoveel sociale woningen per inwoner en is er onlangs 23 miljoen uitgetrokken voor sociale huisvesting.'

Fusieperikelen bij de sociale huisvestingmaatschappijen, die de sociale woningen beheren, spelen een rol. De Vlaamse regering bekijkt namelijk of sociale huisvestingsmaatschappijen kunnen fusioneren. Dat heeft de investeringen in sociale huisvestingsmaatschappijen overal doen dalen.

Mede daardoor is Beersmans van Woonzaak nog vrij positief gestemd over het beleid in Leuven de afgelopen jaren: 'Er wordt duidelijk wel werk van gemaakt. De omstandigheden en startpositie voor de stad zijn gewoon niet ideaal.'

Debyser (N-VA) vreest dat de middencategorie, die niet in aanmerking komt voor een sociale woning en slechts een modaal inkomen heeft, vergeten wordt. De verhoging van de onroerende voorheffing onder Ridouani met 10% moet volgens hem weer ongedaan gemaakt worden: 'N-VA pleit bovendien voor differentiatie in onroerende voorheffing voor de eerste woning en eventueel een paar jaar kwijtschelden aan jonge mensen.'

Werk van lange adem

Volgens schepen Corneillie heeft de stad echter geen instrumenten om koop- of huurprijzen te sturen. Het woonbeleid van de stad focust zich op de doelgroepen die uit de boot vallen op de reguliere woningmarkt, zo stelt ze.

Het stadsbestuur wil vooral het aanbod in Leuven vergroten, bijvoorbeeld via haar vergunningenbeleid. 'Er staan heel wat projecten in de pijplijn', zegt Corneillie, 'maar dat is een werk van lange adem.' Ze benadrukt ook dat de stad alles in het werk stelt om haar bindend sociaal objectief toch te halen, maar dat in 2025 misschien niet alle bijkomende woningen gerealiseerd zullen zijn.

Leuven heeft de ambitie om een actieve rol te spelen op de markt: zelf gronden en woningen verwerven om hen aan een betaalbaar tarief te verhuren. Debyser is sceptisch: 'Leuven praat veel en doet zware beloftes. Het is maar de vraag wat het gaat opleveren.'

Zeger Debyser (N-VA) 4,5, Line De Witte (PVDA), 4, Luc Vanheerentals, Leuvens journalist, 6,5, Hugo Beersmans (Woonzaak) 7, gemiddelde score: 5,5/10