Studenten vragen toekomstvisie van politici

Politika slaagt daar waar veel praatprogramma's falen: een goed debat organiseren tussen politici. Kopstukken van de zeven Vlaamse partijen hebben verzamelen geblazen voor het Groot Kopstukkendebat 2023. Professor politicologie Marc Hooghe leidde de avond in goede banen.

Na wat technisch gerommel en een voorstellingsronde kreeg de aula een debat dat getekend werd door stereotypen en sterke gelaatsuitdrukkingen. Het debat verliep volgens drie thema's, elk gelinkt aan een ander bestuursniveau: Federaal, Vlaams en Europees.

Anders dan aangekondigd, tekende Eva Platteau present voor Groen en deed Maurits Vande Reyde dat voor Open Vld. Tom Van Grieken, Sammy Mahdi en Raoul Hedebouw waren de aanwezige partijvoorzitters voor respectievelijk Vlaams Belang, CD&V en PVDA. Verder vertegenwoordigde Theo Francken de N-VA, terwijl Hannelore Goeman dat deed voor Vooruit.

De Federale begroting

De koopkrachtmaatregel bij uitstek het afgelopen jaar, was de verlaging van de btw op gas en elektriciteit van 21 naar 6 procent door de federale regering. Hannelore Goeman (Vooruit) hekelde daarbij andere partijen: 'Wat zouden de andere partijen hebben gedaan? Wat hebben die gedaan voor de koopkracht van de mensen? Ze hebben de btw terug verhoogd en de indexsprong doorgevoerd. Drie euro uit de energiefactuur gehaald, dankuwel Zuhal Demir'. Theo Francken (N-VA) leert uit de afgelopen crisissen dat er te weinig gebufferd is in het verleden. Dat acht hij de plicht van de huidige politici tegenover de volgende generaties.

Maurits Vande Reyde (Open Vld) leek dan weer het overzicht kwijt en begon zich op te winden over Vlaamse subsidies. Dat je een gesubsidieerde workshop kan volgen met Lesley-Ann Poppe vat de absurditeit mooi samen volgens hem. Maar de winnaar op dit thema - volgens het publiek - was Sammy Madhi, voorzitter van CD&V. Hij riep op tot grote hervormingen, die het rentmeesterschap ten goede zouden moeten komen. Dat werd onthaald met overtuigend applaus.

Raoul Hedebouw (PVDA) bracht het thema vervolgens dichter bij de student en hekelde dat een bord spaghetti in de Alma te veel kost. Dat terwijl hij ervan overtuigd is dat het geen magere jaren zijn voor iedereen: 'Het geld zit niet bij de studenten, maar bij Engie Electrabel'.

Na enkele pogingen kreeg Eva Platteau (Groen) dan toch het woord van de moderator en zo de kans om haar minister van Energie Tine Van der Straeten te verdedigen. Zo zouden de koopkrachtmaatregelen een recessie hebben vermeden en zijn ook voorgaande regeringen verantwoordelijk voor het structurele begrotingstekort.

Platteau leerde van Madhi dat toekomstvisies goed onthaal worden door het publiek en gaf bijgevolg - met succes - haar eigen visie: 'Voor de toekomstige generaties moeten we nu de keuze maken om te investeren in onderwijs, kinderopvang, zorg'.

Die werd echter maar mager onthaald door Tom Van Grieken (Vlaams Belang): 'De groenen zijn gek met hun groene stroom. Enkel ons gezicht is nog groen, wanneer we onze factuur zien.' Hij wijst daarbij met de vinger naar het gevestigde establishment. 'Als je geld wilt zoeken, dan vind je dat. Het is niet de burger die boven zijn stand leeft, maar de politiek.'

Falend onderwijs, falend beleid?

Het volgende thema, onderwijs, vatte Francken (N-VA) meteen aan met de verdediging van partijgenoot en minister van Onderwijs Ben Weyts. Hij legde de verantwoordelijkheid voor de dalende onderwijskwaliteit en het lerarentekort bij vroegere onderwijsministers Pascal Smet en Frank Vandenbroucke, beiden Vooruit. Goeman (Vooruit) was het daar niet mee eens en verwees naar het heden: 'Is het een kwestie van niet willen of niet kunnen? De Vlaamse regering heeft geen visie.'

Voor Vande Reyde (Open Vld) knelt het schoentje bij het leerkrachtenberoep dat aan gezag en autoriteit heeft ingeboet. Kritiekloos was hij echter niet tegenover de minister. Inhoudelijk had hij net zoals Francken vooral kritiek op de zogenaamde pretpedagogiek uit het verleden. Ook haalde hij de commotie aan rond het figuur van Weyts: 'Ben Weyts: Dat is "Benny zat" voor de vrienden' (Weyts zou dronken zijn verschenen in het parlement maar ontkende dat zelf, nvdr.).

Moderator Marc Hooghe legde, vooraleer de andere partijen te horen, een andere vraag op tafel, namelijk het voorstel van de Vlaamse rectoren om het inschrijvingsgeld te verhogen. De kopstukken zagen het voorstel vooral als een drukkingsmiddel om de politiek met meer geld over de brug te laten komen, maar erkenden dat er extra middelen nodig zijn voor het hoger onderwijs. Hooghe concludeerde dat niemand het voorstel steunde.

Hooghe peilde ook of het publiek geïnteresseerd is in een educatieve masteropleiding, slechts enkele handen verschenen in de lucht. Enkele op 800.

Ten slotte mocht Tom Van Grieken (Vlaams Belang) nog zijn zegje doen: 'Door massale ongecontroleerde immigratie krijg je niet alleen taalachterstand bij de nieuwkomers, maar ook bij andere kinderen in de klas'. Als oplossing suggereerde hij het invoeren van taalklassen en eventueel een extra jaar voor nieuwkomers. Het werd maar mager onthaald door het publiek, dat duidelijk niet de grootste fan was van Van Grieken.

Wat met de toekomst van Europa?

Moderator Hooghe drukte ook inzake het Europese thema zijn stempel en wierp het niet boycotten van Russisch diamant op. Vande Reyde ging in tegen het standpunt dat heerst in regeringskringen, namelijk dat de maatregel niet effectief genoeg zou zijn. Hij haalde ook nog aan dat boycotten uitvaardigen altijd in eigen vel snijden is. Daarna richtte Vande Reyde zijn pijlen op de PVDA en vroeg zich luidop af waarom die de Russische invasie niet veroordeelden.

Hedebouw (PVDA) verdedigde zich door te stellen dat Rusland sinds 1999 geen communistisch land meer is, maar een ultraliberaal beleid heeft onder Poetin. De chaotische reactie van het panel sprak boekdelen over de populariteit van het argument. Verder gaf hij aan geen geloof te hechten aan een militaire oorlog als oplossing voor het conflict en waarschuwde hij voor een derde wereldoorlog: 'Wanneer de economische krachten aan het wankelen zijn, is er een groot gevaar voor een wereldoorlog'.

Theo Francken (N-VA) zei daarentegen dat PVDA de Russische agressor op een slinkse manier steunt. Hij acht een sterkere Europese samenwerking waardevol, maar een Europees leger niet realistisch. Ook steunt hij de diamantenboycot, mocht die er komen.

Eva Platteu (Groen) klopte zich dan weer op de borst: 'Poetin wilde ons uit elkaar spelen door ons gas af te nemen. Wij hebben getoond dat we wél solidair kunnen zijn met elkaar in Europa. Daarom zijn wij voor meer Europese samenwerking'. Daarnaast zei ze dat een meer eensgezinde buitenlandpolitiek nodig is, maar een Europees leger niet zozeer.

Tot slot riep Marc Hooghe nog op om te gaan stemmen in 2024, een boodschap die eveneens onderschreven werd door de politici. Sammy Mahdi (CD&V) kwam uiteindelijk als sterkste uit het debat. Zijn tussenkomsten werden steeds erg warm onthaald door de studenten. De voorzitter van de CD&V maakte over de gehele lijn een goede indruk op het publiek.