Slaat milieubewustzijn zijn vleugels verder uit?

Een piloot, twee politici en een professor zaten aan tafel: het had het begin van een flauwe mop kunnen zijn, maar maandag 26 november was het bittere ernst. Voeg aan die tafel nog de Adviseur Directoraat-Generaal Klimaatactie E.U. toe en alle ingrediënten zijn aanwezig voor een verhelderend debat over de toekomst van de luchtvaart in onze maatschappij.

Fiscaal vrij spel

‘De luchtvaartsector draagt in Europa bij tot 3,5% van de totale CO₂-emissie’, legt Stefaan Vergote van Klimaatactie E.U. uit. ’Wat op zich niet zorgwekkend is, ware het niet dat dit de enige sector is die er niet in slaagt zijn CO₂-emissie terug te dringen. Het is hier dat het schoentje knelt: ook al vliegen de modernere toestellen steeds zuiniger, de enorme stijging in aantal vluchten kan hierdoor niet gecompenseerd worden. Zo zijn sinds 1990 de CO₂-emissies met 50% gestegen.’

Over de grote oorzaak van deze stijging waren de panelleden het unaniem eens: Door een totale afwezigheid aan belastingen heeft de luchtvaartsector fiscaal vrij spel. Imade Annouri, Vlaams parlementslid van Groen, illustreert: ‘Daar waar je voor een liter diesel 1 euro en 5 cent aan accijnzen betaalt op een totale prijs van 1 euro en 60 cent, betaal je geen accijnzen op kerosine. Deze gunst is oorspronkelijk afgedwongen door de sector vanuit een globaliserend gedachtengoed, maar is vandaag de dag volledig achterhaald en zou zo snel mogelijk moeten worden afgeschaft.’

Wat met alternatieven?

‘Elektrisch vliegen is een gimmick’, maakt vicerector Gerard Govers meteen duidelijk. ‘Het grote probleem is dat we de fysica tegen hebben. De energiedensiteit van 1 liter diesel is namelijk zo’n 60 keer hoger dan die van 1 kilogram batterij. Dat verschil overbruggen is een enorme uitdaging en er liggen niet direct technologieën in het vooruitzicht die een concreet en toepasbaar systeem zouden kunnen uitbouwen.’

Voor korte verplaatsingen bestaan de elektrisch varianten wel al. ‘Maar daar hebben we treinen voor’, reageert de professor gevat. ‘Dat is waar we voor korte afstanden zo veel mogelijk op moeten inzetten. Voor de lange afstanden zit er niets anders op dan het verbruik te compenseren.’

Daar haalt de vicerector een heikel punt aan: het treinverkeer. Imade Annouri gaat hier dieper op in: ’De bevolking zal altijd de weg van de minste weerstand nemen, zowel qua gebruiksgemak als qua prijs. Daarbij moet een treinticket op beide vlakken onderdoen voor een vliegticket en dat kan gewoonweg niet. Hierin schuilt de rol van de politiek: zij moeten ervoor zorgen dat de weg van de minste weerstand automatisch de meest duurzame weg wordt.’

Transparante prijsverhoging?

Er is dus absoluut nood aan een betere regelgeving. Dat beaamt ook Sammy Mahdi, nationaal voorzitter van Jong CD&V: ‘Het is vooral noodzakelijk dat de maatregelen die politici nemen bindend zijn. Verhogingen van taksen, belastingen en accijnzen zijn nu eenmaal geen populaire keuzes. Maar het is aan hen om het lef te hebben die beslissingen te nemen en dan vooral de moed te hebben die beslissingen uit te leggen aan mensen die het economisch moeilijker hebben.’

Volgens Stefaan Vergote zijn internationaal de eerste stapjes al genomen: ‘Met de inbreng van alle vluchten binnen Europa in het emissiehandelssysteem is er al een absoluut plafond op de uitstoot voor deze bedrijven. Om meer te kunnen uitstoten moeten emissierechten worden aangekocht. Onderhandelingen voor een globale uitbreiding van dit systeem zijn lopende, maar rekenen op stevig weerwerk van vooral China en de VS.’

‘Enkel een prijsstijging zal niet volstaan’, benadrukt de vicerector. ‘Daarvoor is de vraag naar vliegreizen te elastisch. Het is vooral van belang dat dit geld rechtstreeks naar compensatie van de CO₂-emissie (herbebossing, nieuwe technologieën e.d.) en een verbeterde infrastructuur van het treinnetwerk gaat.’

Ivoren cockpit

Wat de rol van Max de Bleser, piloot bij Ryanair, was in dit debat bleef grotendeels een raadsel. Al erkent hij wel het probleem en draagt hij ook zijn steentje bij: ‘Wij vliegen tegenwoordig zelfs trager om brandstof te besparen en zo bij te dragen tot een beter milieu.’ Dat hij dat laatste zei met schaamrood op de wangen na een pauze die net iets te lang duurde, vergeven we hem graag. Hij moest maar eens piloot zijn van onze volgende vlucht.