Senne Misplon: 'Het zijn de kleine dingen die een grote impact kunnen hebben'

We leerden Senne Misplon voor het eerst kennen in de documentairereeks M/V/X, waarin vijf trans personen hun verhaal deelden. Drie jaar later probeert Senne als woordvoerder bij Wel Jong Niet Hetero en eigen ondernemer Vlaanderen iets bij te brengen, zodat elke jongere zich goed kan voelen in zijn of haar eigen lichaam.

Jij bent zelf een trans man, maar het valt op de je jezelf voorstelt als 'trans persoon'. Vind je het beledigend als iemand je aanspreekt met transgender of trans?
Senne Misplon: 'Ik denk dat het belangrijk is om het woord trans of transgender te gebruiken als een bijvoeglijk naamwoord en niet als een zelfstandig naamwoord. Transgender zijn is een stukje van je identiteit, maar definieert je niet helemaal.'

'Wanneer mensen spreken over 'een transgender' reduceren ze personen tot één kenmerk en dat vind ik niet oké. Daarom geef ik de mensen vaak mee dat ik niet graag wordt aangesproken op die manier, omdat 'een transgender' eigenlijk niet bestaat. Ik hoop ook dat er in de media niet zo verwezen wordt naar andere trans personen. Taal evolueert voortdurend en het is dan ook belangrijk dat mediamakers de meest correcte taal hanteren.'

Je bent even geleden te gast geweest bij De Slimste Mens. Was dit voor jou een teken dat het grote publiek klaar was om tolerant te zijn tegenover de LGTBQ-community?
'We kunnen zeker stellen dat er onder de mediamakers reeds een groter bewustzijn is om diversiteit in beeld te brengen. Toch denk ik dat niet iedereen daar al van overtuigd is en dat het vaak nog gezien wordt als een opgave, meer dan een noodzaak. Ze zien het belang er nog niet echt van in.'

'Er zijn vaste rolmodellen die je vaak ziet terugkomen, zoals Karolien Debecker die altijd werd uitgenodigd als het ging over holebi-onderwerpen, maar even goed James Cooke, Jani Kazaltzis en heel wat andere radio dj's. Maar je ziet niet veel diversiteit en de terugkomende gasten zorgen opnieuw voor een bepaalde norm.'

'Hetzelfde geldt voor transgender onderwerpen, waarvoor ze mij uitnodigen. De diversiteit die vandaag wordt voorgesteld, is nog niet voldoende. Ook bij fictie is er nog veel werk, aangezien het hier altijd gaat over een struggle.'

Was er voor jou iemand in de media waar je naar opkeek?
'Er was niet echt iemand naar wie ik opkeek, omdat ik, zeker op de Vlaamse televisie, niet veel herkenning in de media vond. Dat is voor een groot deel de reden waarom ik heb meegedaan aan het programma M/V/X. Ik realiseerde me dat er nood was aan jonge trans rolmodellen, die voor positiviteit konden zorgen door het stereotype van ongelukkige trans persoon te breken.'

Tijdens een van de afleveringen van De Slimste Mens was het antwoord op een vraag de deadname van Sam Bettens, waar achteraf heftig op gereageerd werd. Wat is een deadname nu precies en waarom is het zo fout om die te noemen?
'Een deadname is de voormalige naam van een transpersoon, die niet meer wordt gebruikt. Als het zonder toestemming toch ergens wordt vernoemd, is dat respectloos, omdat het iets is van het verleden. Daar worden sommigen niet graag aan herinnerd. Dus is het belangrijk dat de persoon in kwestie de kans krijgt om aan te geven dat de naam gebruikt mag worden en als dat niet zo is, moet je dat respecteren.'

Hoe zou jij gereageerd hebben moest jouw deadname het antwoord zijn geweest op de vraag?
'Op het moment dat ik de aflevering live zag, had ik gevoel dat er een mes in mijn rug werd gestoken. Ik heb namelijk voor mijn eigen deelname aan De Slimste Mens uren geïnvesteerd aan het informeren en educaten van de redactie; wat ze mogen zeggen, wat liever niet. Je doet dan zo hard je best om een fijne ervaring te hebben, maar als ze achteraf dan niets hebben bijgeleerd, is dat teleurstellend.'

'Ik heb erop gereageerd en uitgelegd waarom het niet oké is. Doordat er echter op dat moment niets op gezegd werd, was er op een of andere manier al schade aangericht. Het toonde immers aan de Vlaamse bevolking dat het oké is om iemand te misgenderen en dat je die persoon daar niet voor moet aanspreken. Sommige trans personen kunnen daar beter mee omgaan, zoals ikzelf, maar andere hebben zo'n afkeer van hun verleden dat ze hun deadname niet eens kunnen uitspreken.'

'Het is jammer dat Sam het incident zo snel heeft laten rusten. Voor hem is het oké, maar zij die reageren worden beschouwd als intolerant en extreem. Eigenlijk willen we maar één ding en dat is respect. Natuurlijk is het Sam zijn goed recht om te spreken uit zijn eigen ervaring, maar het is belangrijk om te nuanceren dat het slechts de ervaring van één trans persoon is.'

Je hebt zelf gestudeerd voor leerkracht. Vind je het noodzakelijk dat er meer wordt gefocust op genderdiversiteit in het secundair onderwijs?'Absoluut. Ik denk dat leerkrachten niet zo goed beseffen wat de impact kan zijn van genderstereotypes en -normen. Zo bestaat er in het middelbaar nog steeds een genderkloof. Veel meer jongens verlaten school zonder diploma, er bestaat een gendersegregatie in de verschillende richtingen, noem maar op.'

'Het is dus allemaal niet zo onschuldig. Als je pas in het middelbaar die normen wil aanpakken, is het al om zeep. In het lager onderwijs zijn de kinderen toegankelijk om die te internaliseren. Het is dus op dat moment dat ze onderwezen moeten worden.'

Van welk genderstereotype zouden we zo snel mogelijk af moeten zien te geraken?

'Iets wat je vanaf de kleuterschool hoort, is dat wanneer jongens huilen, nadat ze zich pijn doen bij een wilde speelpartij bijvoorbeeld, ze "flinke jongens" moeten zijn en die huilen niet. Meisjes mogen dan weer niet te wild zijn, moeten zich netjes gedragen, altijd flink zijn… Zulke absurde ideeën worden verstrekt in het onderwijs. Dat kan al gebeuren door een compliment of opmerking van de leerkracht. Die lijken op het eerste zicht misschien onschuldig, maar kunnen bepaalde ideeën versterken als ze systematisch worden gegeven.'

Op jouw website staat dat een film volgens jou het perfecte medium is om een LGTBQ-thema te introduceren. Welke films zou je nog aanraden naast Girl en Just Charlie?
'Ik heb een vriend, Charlie, die regisseur is en bezig is aan een animatiefilm. Jammer genoeg is die er nog mee bezig en kun je hem dus nog niet zien. Er bestaat ook een Nederlandse televisieserie, genaamd Dropje. In het introliedje zingen ze dan :"Het is geen jongen, het is geen meisje, het is gewoon Dropje". Echt heel schattig.'

'Een hele goeie serie, die volgens mij wel niet geschikt is voor kinderen, is Sense8. De serie staat op Netflix en is geproduceerd door de makers van The Matrix. Een van de regisseurs is zelf een trans persoon, wat er volgens mij voor heeft gezorgd dat de representatie van LGTBQ-personages gewoon perfect is. Op andere vlakken is de serie ook geniaal, maar dat aspect steekt er voor mij bovenuit.'

Heb je The Danish Girl al gezien? Zowel bij Girl als bij The Danish Girl speelt een cisgender man de hoofdrol en hier komt heel wat kritiek op in de LGTBQ community. Wat vind jij ervan?
'Dit is dus een heel groot contrast met Sense8, waarbij elk trans personage wordt gespeeld door een trans persoon. Ik heb het er moeilijk mee dat de acteur van The Danish Girl, Eddie Redmayne, een Oscar heeft gewonnen voor zijn performance. Aangezien hij een cis man is, versterkt dit het idee dat trans vrouwen mannen zijn die goed vrouwen kunnen spelen en zich als vrouwen kunnen kleden.'

'Het is een flauw excuus van regisseurs om te zeggen dat ze geen trans acteurs hebben kunnen vinden, hoewel ik dat bij Girl toch ergens wel snap. De hoofdrol moest namelijk ook de dansskills hebben, maar dat was bij The Danish Girl niet zo. Het is toch maar the bare minimum om naar een trans persoon te zoeken en ook hen eens een kans te geven.'

'Disclosure is een documentairereeks op Netflix, gemaakt voor en door trans Hollywoodsterren, die aantonen hoe de transrepresentatie er in de afgelopen decennia uit zag in Hollywood. Dan zie je dat er heel wat verkeerd was en nog steeds is. Als je meer wil weten over welke representatie je zou moeten weergeven, is deze documentaire een aanrader.'

Bedankt voor die aanrader! Aangezien er op school meer over het onderwerp zou moet gesproken worden, lijkt het je dan een goed idee om meer boeken over het LGTBQ-thema op de boekenlijst te zetten?
'Dat zou geweldig zijn! Je kan een grote lijst vinden op transgenderinfo.be, waarin de boeken met trans personen in het verhaal verdeeld zijn onder verschillende genres.'

'Als je dan graag eens naar een boekenwinkel gaat, bestaat er Kartonnen Dozen in Antwerpen. Dat is de enige LGTBQ boekenhandel in Vlaanderen, die op hun site nog veel meer boeken aanbieden. Dan vraag je je wel eens af waarom er niet meer titels in de boekenlijst staan voor schoolopdrachten.'

Welke aanpassingen in de maatschappij zouden voor jou het grote verschil maken?
'Het zijn de kleine dingen die een grote impact kunnen hebben. Met mijn deelname aan De Slimste Mens heb ik het grote publiek kunnen uitleggen wat een trans persoon nu precies is en ze bewust kunnen maken van de verschillende voornaamwoorden. Hopelijk gaan de kijkers er dan meer over nadenken of meer informatie over opzoeken.'

'Verder kan je als openbare instantie ervoor zorgen dat er gender-exclusieve toiletten beschikbaar zijn op evenementen en dat het taalgebruik wordt aangepast. Zo kan je treinreizigers aanspreken met "goeiemorgen iedereen" in plaats van "dames en heren".'

'Taal is zo cruciaal in de erkenning van mensen. Als je blijft spreken over een man-vrouwopdeling, dan blijf je het bestaan van personen naast man of vrouw ontkennen. Opnieuw is hier het onderwijs super belangrijk en is het essentieel om het thema rond genderdiversiteit niet alleen te implementeren in het secundair onderwijs, maar ook op de lagere school.'

'Ons richten op de kleuterschool is momenteel een utopisch idee, maar we mogen dromen. Ook in het hoger onderwijs blijft het van belang, zoals bij een lerarenopleiding, artsenopleiding, sociaal werk… Dat zijn beroepen die met mensen werken en naar mijn mening bekend moeten zijn met de basis van gender- en seksuele diversiteit.'

Er zijn ook heel wat mensen die hun voornaamwoorden in hun Instagram- en Twitterbiografie vermelden. Zou ook dit een impact hebben?
'Ja, absoluut! Er zijn nog veel mensen die mij zeggen dat ze niet zien of iemand een persoon trans is en daaruit niet kunnen afleiden wat hun voornaamwoorden zijn. Maar daar draait het niet om. Het gaat om het idee dat iedereen, ook cis personen, hun voornaamwoorden in hun bio zetten, zodat er een veilige omgeving wordt gecreëerd en we kunnen afstappen van die vanzelfsprekendheid.'

'Het zou een automatisme moeten worden om naar de voornaamwoorden te vragen wanneer je mensen niet kent. De beste manier om dat te doen is door ze eerst zelf te geven en dan pas aan de ander te vragen. "Ik ben Senne en mijn voornaamwoorden zijn hij/hem. Hoe word jij graag aangesproken?" Bij zo’n vraag voelt het veiliger als je je eerst zelf voorstelt.'