'Pleegkinderen hebben obstakels op hun parcours, maar vinden zeker wel hun weg'

Van zaterdag tot deze zondag is het de Week van de Pleegzorg, die het engagement van de vele pleeggezinnen nog eens in de kijker wil zetten. Jaar na jaar stijgt in Vlaanderen het aantal kinderen en jongeren dat terechtkomt in een pleeggezin. Vorig jaar werden 9730 kinderen en jongeren in een pleeggezin opge­vangen. 

Pleegzorg Vlaanderen leidt de opvang van kinderen of jongeren in goede banen, die door uiteenlopende redenen tijdelijk niet thuis kunnen of mogen wonen. Dat doen ze ondertussen al tien jaar. Een pleeggezin kan een groot verschil maken voor de toekomst van de kinderen en jongeren, bijvoorbeeld tijdens hun studies. Veto sprak met enkele studenten die zelf deel uitmaken van zo'n pleeggezin. 

Groot vraagteken

Voor Illias (21) bood pleegzorg hem een uitweg, toen er voor hem geen andere opties waren. Vandaag zit hij in zijn derde bachelor Rechten, maar hij beschrijft zijn jeugd als een soms woelige levensfase. Toen Illias geboren werd, was zijn moeder nog jong, waardoor ze niet voor hem kon zorgen. 'Daardoor kwam ik via pleegzorg in verschillende gezinssamenstellingen terecht, maar altijd bij (verre) familie', vertelt hij. 'Eerst bij mijn grootouders, daarna bij mijn achtertante, en nu bij mijn tante.'

Pas twee jaar geleden leerde Illias zijn vader kennen. Tot dan voelde het voor Illias alsof er een stukje van zijn identiteit ontbrak. 'Als we in de klas een stamboom moesten tekenen van onze familie, was de ene kant een groot vraagteken. Mijn verhaal is een beetje een sneeuwbal die verder rolt en groter wordt.' 

Het veranderen van pleeggezin verliep bij Illias niet altijd even vlot. Zo'n switch kan stroef lopen, zeker als er niet genoeg transparantie is. Toch betekent dat niet dat Illias zich aan zijn lot overgelaten voelde. 'Ik heb ondanks de wisselende familiesituaties veel ouderfiguren gehad. Ik heb op pick and choose basis van meerdere mensen kunnen leren.' 

Drijfveer

Dat Illias vandaag aan de KU Leuven studeert, wil hij daarom ook niet zuiver aan zichzelf toeschrijven. 'Ik ben steeds omringd geweest door mensen die om mij gaven, en die het beste met mij voor hadden.' Toch zorgde het feit dat hij een pleegkind was voor een unieke drijfveer. 'Ik had steeds de onderliggende gedachte: als je het zelf niet doet, gaat niemand het voor jou doen. Daar dacht ik wat vaker aan dan andere jongeren.' 

Vandaag is Illias bijzonder trots dat hij aan de KU Leuven studeert. Maar dat was – zeker in het begin – niet gemakkelijk, zegt hij. 'Ik had bijzonder weinig voorkennis over de universitaire wereld. Ik had bijvoorbeeld geen idee wat een ISP (Individueel Studieprogramma, red.) is, of welk doel studiepunten hebben.'

'In mijn eerste les sociologie toonden ze de statistieken van het aantal pioniers­studenten. Dat was drie procent van de aula. Dan slik je wel even.' Illias sluit af: 'Ik denk dat mijn verhaal wel het volgende toont: pleegkinderen hebben obstakels op hun parcours, maar vinden zeker wel hun weg.' 

Gewoon familie

Ook Margaux (19) worstelt soms met die vooroordelen over pleegkinderen. 'Van pleegkinderen wordt vaak gedacht dat er toch niets van zal komen. Maar dat is helemaal niet juist.' Vandaag studeert ze Politieke Wetenschappen aan de KU Leuven. 'Als ik later in de politiek raak, wil ik zeker mijn passie voor jeugdzorg combineren met die voor politiek.'

Op een dag toen Margaux zestien jaar oud was, ontplofte het bij haar thuis. 'Ik kon toen bij de moeder van een van mijn vrienden terecht. Zij nam me toen bij zich en zei: "Margaux, je mag hier blijven zolang je dat nodig hebt." Dat heb ik redelijk letterlijk genomen, ik denk niet dat ze nog van mij zal afraken', lacht ze. 

Pleegzorg werd haar daarna opgelegd door de jeugdrechter. Toen ze achttien werd, koos ze vrijwillig om in haar pleegfamilie te blijven. Het deeltje 'pleeg' in familie zou ze ook liever weglaten. 'Zij zijn mijn echte familie. Ik zou niet weten hoe ik daar een andere definitie op zou kunnen plakken.' 

Niet altijd rozengeur en maneschijn

Ook voor kinderen die samenleven met pleegbroers of -zussen, is het leven in een pleeggezin een meerwaarde. Toch hebben pleegkinderen vaak hun mentale bagage. Marthe (18) zit in haar eerste jaar Criminologie en heeft naast haar twee biologische zussen nog een pleegbroer en -zus. 

Haar ouders besloten om pleegkinderen op te nemen, omdat ze zelf ook in verenigingen zitten die kinderen met een beperking helpen om bijvoorbeeld te leren zwemmen of op vakantie te gaan. 'Mijn pleegbroer heeft zelf ook een mentale beperking, waardoor hij mentaal ongeveer zes jaar is.'

'Het leven in een pleeggezin kan heel leuk zijn. Het is fijn om die kinderen uit een moeilijk gezin te halen en zeker als je ook ziet dat hen dat deugd doet. Toch is het leven in een pleeggezin niet altijd rozengeur en maneschijn, ook al stelt Pleegzorg Vlaanderen het wel altijd zo voor.'

'Samenleven met mijn pleegbroer is soms wat tricky door zijn beperking. Daarnaast heeft mijn pleegzus een hechtingsstoornis door de gezinssituatie waarin ze leefde, voordat ze bij ons kwam wonen. Ook daarmee omgaan is niet zo evident.'

Opgroeien en openbloeien

Dat erkent ook Kiara (22), studente Sociologie. Haar ouders vangen twee pleegkinderen op. 'Tijdens de pandemie in 2020 is er voor het eerst een pleegkind in ons gezin terechtgekomen. Dat was iemand uit onze omgeving. In het begin was dat wel wennen en botste het af en toe, maar hij was dan ook zestien en een beetje aan het puberen.'

'Pleegkinderen komen vaak met een rugzakje. Ook kan je omgeving niet altijd even goed om met de situatie van pleegzorg. Wij helpen de pleegkinderen ook met het zoeken van hun eigen weg terug naar huis, zij verblijven dus maar een tijdje bij ons. Dat maakt het soms wat moeilijk, want je hecht je wel aan hen', vertelt Kiara. 

'Toch zou ik zelf ook pleegkinderen willen', benadrukt ze. 'Ik vind het echt zo fijn om kinderen daarmee verder te helpen, hen te zien opgroeien en openbloeien. Dat is waarvoor je zoiets doet.'

'Ondertussen hebben mijn ouders twee andere pleegkinderen. Zij vormen echt een verrijking van ons gezin. Het is heel fijn dat mijn ouders op die manier opnieuw die ouderrol echt op zich kunnen nemen, want zelf zit ik op kot. Het is zelfs zo dat het heel raar en een beetje leeg aanvoelt, wanneer de pleegkinderen eens een weekend naar huis gaan.'