Over broekzakliefdes en bindingsangst

Studenten lijken vaker situationships aan te gaan: je gaat samen op dates, ontmoet elkaars vrienden, vertelt je intiemste geheimen en hebt exclusieve seks. Maar dat een relatie noemen? Ho maar. DTR (‘define the relationship’) leidt vaak tot meer stress dan de gemiddelde blok. Zijn we dan zo bang voor het r-woord?

Nochtans valt het best wel mee met jongeren hun bindingsangst. ‘Ik kan me inbeelden dat er het gevoel is dat dat meer is, maar er is niet echt onderzoek om dat te staven’, klinkt het bij Lies Verhetsel van Sensoa. Ook Dirk Monsieur, psychiater bij het Universitair Psychiatrisch Centrum KU Leuven en coördinator aan het studentengezondheidscentrum, merkt geen dergelijke trend op. Beide geven wel aan dat de bindingen die jongeren aangaan, niet meer te vergelijken zijn met die van vroeger.

‘Er zijn nu meer vormen van relaties, waardoor men ook een minder intense binding kan aangaan’, stelt Monsieur. De reden dat jongvolwassenen meer en meer alternatieve relatievormen aangaan, zou te wijten zijn aan hun onzekere levensfase. Het stadium van jongvolwassenheid wordt steeds langer: jongeren studeren langer, hebben een precaire positie op de arbeidsmarkt en hebben dan ook een financieel onzekere toekomst.

Dat leidt ook tot het uitstellen van serieuze relaties en commitment. ‘Wat daarom nog niet betekent dat ze geen enkele verbinding meer willen met elkaar’, legt Elisabeth Timmermans uit, die doctoreerde op onderzoek naar dating-app Tinder.

Normverandering

Die alternatieve vormen kunnen juist ook positief zijn, zegt Monsieur. ‘De vorm van de relatie past dan ook meer authentiek bij hoe men zich voelt.’ Toch kan het vermijden van bindingen inderdaad ingegeven zijn door angst. ‘In de liefde bots je vaak met de ander. Maar als de twee partners zien dat de liefde er nog steeds - op haar kwetsbare manier - is en ze kunnen blijven delen, dan kunnen ze constructief omgaan met die angst.’

Bovendien hoeft een casual relatie niet te betekenen dat er daarna geen echte relatie uit kan bloeien. ‘We zien dat er bij twintigers nu meer experimenteergedrag is dan vroeger’, merkt Verhetsel op. ‘Het wordt nu meer geaccepteerd door hun omgeving dat het allemaal niet direct zo duidelijk is. Het geeft niet dat men er niet meteen het label ‘relatie’ op plakt.’

Dat beaamt Timmermans. ‘Vroeger ging je eerst op date, terwijl je nu ziet dat mensen vaak eerst fysiek intiem zijn voor ze elkaar op emotioneel vlak leren kennen. Dat betekent niet dat een one night stand nooit een relatie kan worden.’ Er is een normverandering die stelt dat casual sex - van one night stands over fuckbuddy’s tot friends with benefits - oké is.

Porno en projectie

Die maatschappelijke acceptatie lijkt te gelden voor seks in het algemeen. Porno is het nieuwe normaal en onze samenleving is door en door geseksualiseerd. Wie zich daartegen verzet, is preuts of conservatief. Nochtans beïnvloedt die seksmaatschappij jongeren sterk.

Steven Eggermont onderzoekt de effecten van geseksualiseerde media (zoals pornografie, maar ook pakweg soaps en actiefilms die genderstereotypes bevestigen) op jongeren. In een vorige fase werden tieners onderzocht, die nu opnieuw worden gecontacteerd. Een groot deel van hen is tegenwoordig student. ‘Conclusies zijn nog prematuur. Toch kunnen we al stellen dat er een samenhang bestaat tussen hoeveel jongeren aan dergelijke media zijn blootgesteld en hun eigen normen en waarden op lange termijn.’

Denkbeelden uit geseksualiseerde media worden geïnternaliseerd en geprojecteerd op eigen relaties. Deze mannen zouden dus vasthouden aan een ideaalbeeld van sterkte en dominantie. Vrouwen zouden bijvoorbeeld het vaker elkaar kunnen begrijpen zonder gedachten te moeten uitspreken, beschouwen als tekenend voor een goede relatie.

Deze stereotypes bieden houvast, maar leiden ook tot onzekerheid. ‘Het wordt vaak gezien als een vergelijkingspunt. Maar dat valt dan negatief uit, omdat het een doorgedreven ideaalbeeld is waar bijna niet aan voldaan kan worden’, stelt Eggermont.

Textationships op Tinder

Dat ideaalbeeld lijkt makkelijker dan ooit te handhaven online. Op sociale media en dating-apps heb je zelf de touwtjes in handen over je persona en imago. Dat creëert een zekere veiligheid, maar heeft ook tot effect dat er een angst ontstaat voor in real life contact. Fenomenen zoals textationships, waarbij je online een intieme band met iemand hebt maar offline nauwelijks of niet afspreekt, maken hun opmars. Hoe authentiek zijn onze broekzakliefdes?

‘Die vraag wordt vaak gesteld door de vorige generatie(s), voor wie online verliefd worden als volstrekt ondenkbaar wordt gezien. “Jongeren durven niet meer echt af te spreken”, klinkt het, waarbij de ondertoon dan is dat online communicatie minderwaardig is’, zegt Eggermont.

Zelf gaat de communicatiewetenschapper niet mee in dat verhaal. ‘Het is waar dat jongeren meer online en minder face to face communiceren. Maar daarom is die communicatie nog niet minder diepgaand.’ Integendeel, uit empirisch onderzoek blijkt dat sociale media andere en soms zelfs meer diepgang vragen. Er is dus een extra dimensie aan de communicatie, wat juist positief kan zijn.

Die online communicatie wordt gretig opgezocht via apps als Tinder. Al blijft het daar zeker niet bij. Bepalend voor de stap van online naar offline, is het motief om op Tinder te zitten. Wie seks of een relatie zoekt, zal sneller geneigd zijn om een date te regelen dan wie voor entertainment, nieuwsgierigheid of tegen de verveling swipet. Ongeveer zes op tien sprak al eens af met een match.

Eén op de acht Tindergebruikers vond zelfs een relatie via de app. Nochtans beweren we massaal niet op Tinder te zitten om een lief te vinden. ‘Jongvolwassenen hebben geen probleem om toe te geven dat ze op dating-apps zitten, maar wél dat ze erop zitten om een partner te vinden.’

'Ik zit erop voor de fun, maar een relatie is mooi meegenomen', klinkt het smoesje vaak. Hoewel online daten schering en inslag is geworden, is de acceptatie er nog niet altijd. Maar stigma’s over de jeugd van tegenwoordig ten spijt, vervalt het datinggedrag van jongeren dus vaak terug in klassieke patronen.