Nog geen studenten in Belgische imamopleiding

De KU Leuven biedt zelf enkel het seculiere gedeelte van de opleiding aan: 38 studiepunten met een curriculum van recht, geschiedenis en religiewetenschappelijke basisvakken. Het theologische luik valt in handen van de vzw AFOR, waarmee de KU Leuven een protocolovereenkomst sloot. AFOR werd specifiek voor dit doel opgericht in samenspraak met de Moslimexecutieve, het vertegenwoordigende orgaan van moslims in België.

Naast het toekennen van een getuigschrift voor haar eigen vakken heeft de KU Leuven geen verantwoordelijkheden voor het traject. De imamstudenten behalen overigens niet hun geaccrediteerd diploma aan de KU Leuven, hoewel zij zich formeel wel inschrijven aan de universiteit via een diplomacontract.

'Wij hebben geen zeggenschap over wat er binnen het religieuze gedeelte van de opleiding gebeurt', vertelt Pierre Van Hecke, vicedecaan Onderwijs aan de faculteit Theologie en Religiewetenschappen. 'Minister Geens wilde echter ook een academische vorming binnen de imamopleiding. Dat kon met vakken die wij reeds aanboden.' Deze vakken zijn overigens expliciet niet-theologisch, hoewel de KU Leuven ook een master in de Wereldreligies met een optie islam aanbiedt. 'Dat heeft te maken met de scheiding van kerk en staat; het is niet aan ons om bedienaars van een eredienst op te leiden.'

Deadline gemist?

Vicepremier Koen Geens maakte zich in de eindejaarsperiode nog sterk dat de eerste imamstudenten in februari aan de opleiding konden beginnen. De KU Leuven mikte destijds op zo'n dertig studenten bij de aanvang daarvan. Navraag bij de faculteit Theologie toont nu dat er zich nog geen studenten hebben ingeschreven. Ook online is er nog geen informatie over de opleiding te vinden. De deadline van februari lijkt daarmee niet gehaald te zijn.

Vicedecaan Van Hecke bevestigt dat er geen nieuwe vakken werden ingericht voor de opleiding. De problemen lijken zich dus eerder te situeren bij de partner van de universiteit, AFOR. Rond AFOR stonden van begin af aan veel vraagtekens, vooral rond haar ideologische neutraliteit. Net tegen die invloed lijkt de vzw niet bestand. De ondervoorzitter van het instituut is Coskun Beyazgül, ook directeur van de Belgische branche van Diyanet, het Turkse Ministerie voor Geloofszaken.

Diyanet, dat zo’n 73 moskeeën in België beheert, is omstreden: het promoot een erg nationalistische lijn van de islam en is sterk verbonden met president Erdoğan’s AK-partij. Van AFOR-voorzitter Salah Echallaoui is bovendien geweten dat hij aan het hoofd staat van de vzw Rassemblement de Musulmans de Belgique. La Libre Belgique berichtte in het verleden over die vzw dat ze samenwerkt met autoriteiten in Rabat om de 'Marokkaanse islam' te promoten.

De keuze voor prominente figuren uit de Marokkaanse en Turkse gemeenschap lijkt vooral een manoeuvre om tegemoet te komen aan de twee dominante moslimgemeenschappen in België, maar wekt op zijn minst het vermoeden van politieke inmenging. Een telefoontje naar Nordine Taouil, een invloedrijke Antwerpse imam, maakt meteen duidelijk dat dat niet naar de wens van alle moslims is: 'Van die leden is geweten dat zij banden hebben met hun land van herkomst. Onze bezorgdheid is dat ze daarmee niet de Belgische samenleving dienen. Een moskee is een gebedshuis, het is geen vertegenwoordiging van een land.'

Kerk en staat

De imamopleiding moest net een tegenwicht bieden tegen politieke inmenging, vooral in de vorm van de vele 'importimams' die België rijk is. Het schaarse aantal imams dat België telt, zijn immers vaak buitenlandse imams die naar ons land werden gebracht om de erediensten te verzorgen. Die imams hadden regelmatig nauwe banden met de autoriteiten in hun thuisland en werden niet zelden uitgestuurd om als een actief politiek wapen een nadrukkelijk islamitische lijn te verspreiden. Niet onlogisch dus dat Vlaamse moslims al jaren pleiten voor een onafhankelijke en ideologisch neutrale opleiding in eigen land: zij willen een islam die bij hun Europese omgeving past en voor alle Belgische moslims toegankelijk is.

Niet alleen vertegenwoordiging is een probleem, een te politieke islam kan ook de kwaliteit van de opleiding flink aantasten. Volgens Taouil is het door de verschillende moslimgemeenschappen in België geen evidentie een eensgezinde geloofslijn uit te denken die aan alle Belgische moslims tegemoetkomt. Het idee dat AFOR een representatief beeld van die Belgische moslim vertegenwoordigt, klopt niet volgens hem: 'Enkelen die de leiding hebben binnen de Moslimexecutieve hebben het besluit genomen. Dit brengt het instituut en de democratie in gevaar.'

Naast dat gebrek aan democratie lijkt AFOR nu ook haar onderwijzende taken niet na te kunnen komen. Ook op het kabinet van Minister Geens kan men weinig kwijt over de problemen binnen de vzw: 'Daar gaat de Moslimexecutieve over, wij kennen een scheiding van kerk en staat.'

De vzw AFOR kon niet bereikt worden voor commentaar.