Nieuwe voorzitter Vlaamse Jeugd­raad: 'Wij hangen geen ideo­logie aan, wel het algemeen belang van de Vlaamse jongeren'

'Ik was de tijd uit het oog verloren tijdens het studeren', verontschuldigt Anna Roos zich wanneer ze enkele minuutjes te laat neerploft in een zetel in een koffiebar in het centrum van Leuven. 'De functie van voorzitter van de Vlaamse jeugdraad is geen goede match met mijn studie', lacht ze. 'Hier en daar probeer ik dus nog wat momenten te vinden om wat gedaan te krijgen.' 

In november werd de Turnhoutse rechtenstudent verkozen als adviseur van de Vlaamse Jeugdraad, voor een termijn van drie jaar. Enkele maanden later werd ze door haar zeven mede-adviseurs voorgedragen als voorzitter. Die dag zat ze al in De Afspraak — in een felroze outfit — om de stem van 'de jongere' te verkondigen, alsof ze nooit iets anders gedaan had. 

Ze neemt de fakkel over van Amir Bachrouri, eveneens een rechtenstudent die zich vanuit zijn functie als voorzitter van de Vlaamse Jeugdraad ontpopte tot een graag geziene gast in de praatprogramma's en opiniepagina's.

Heeft Amir jou een brief met tips en wijze raad nagelaten?
Anna Roos: (lacht) 'Nee, dat niet. We spreken elkaar zelfs pas weer over een maand voor een koffie; blijkbaar hebben wij nogal een drukke agenda. Amir heeft als voorzitter een enorme indruk gemaakt in die functie. Hij was zeer aanwezig, heeft echt een gevoel voor taal en is welbespraakt. Hij heeft de stem van de jongeren uitstekend vertolkt, en heeft een nalatenschap gecreëerd. Het zijn grote schoenen om te vullen.'

Zijn er zaken die je echt anders zou willen aanpakken?
'Ik wil eigenlijk vooral mijn eigen stijl hanteren. Als ik zijn pad zo kan voortzetten, zal ik blij zijn op het einde van de rit.'

De Vlaamse Jeugdraad veroordeelde sterk het feit dat jongeren na de beslissing van het Grondwettelijk Hof nu verplicht moeten gaan stemmen voor de Europese verkiezingen. Behandel je jongeren daarmee niet stiefmoederlijk?
'Het gaat ons vooral om de timing van de beslissing. Op amper tachtig dagen van de verkiezingen lapt men de jongeren dat ze zich nu plots politieke kennis gaan bijscholen. Het gaat nu immers niet om vrijwillig je stem te laten horen door stemrecht, maar verplicht moeten opdagen aan het stemhokje. Op twee maanden is het moeilijk om te bepalen welke ideologie je misschien aanhangt, of je links of rechts bent, welke thema’s je zoal belangrijk vindt.'

'Veel jongeren zullen zich hoogstwaarschijnlijk pas beginnen informeren over hoe de politiek in elkaar zit, nadat ze van de beslissing hebben gehoord. Op die manier leren jongeren dus de politiek en haar politici kennen in volle verkiezingstijd. Een periode waarin de politiek zich dus allerminst van haar mooiste kant toont. Bovendien is het voor hen ook moeilijk om de praatjes van de politici in debatten te rijmen met wat ze hebben gedaan in deze beleidsperiode. Jongeren hebben geen politiek geheugen kunnen opbouwen.'

Waarom waren jullie in eerste instantie vóór stemrecht vanaf 16 jaar? Dat vloekte ook al met het gelijkheidsbeginsel.
'Veel jongeren weten weinig van politiek, ze leren er dan ook amper iets over op school. Het stemrecht — niet de stemplicht — ging om het vrijwillig stimuleren van het politieke bewustzijn van de Vlaamse jeugd. De politiek spreekt de jongeren vaak te weinig aan, het stemrecht vanaf 16 jaar was een uitgelezen gelegenheid om daar iets te doen.'

'Er is uiteindelijk weinig verschil tussen iemand die 17,5 jaar oud is, klaar om zijn stem te laten horen en iemand die nét 18 is en dan wel mag gaan stemmen. Tegelijk was het ook geen verplichting tegenover die 16-jarige die nog niet politiek geïnteresseerd was.'

Is het stemrecht vanaf 16 jaar geen aanfluiting van het pakket burgerrechten- en plichten dat je krijgt wanneer je 18 jaar wordt? N-VA vindt bijvoorbeeld dat je geen stemrecht hoort te hebben als je ook geen belastingen moet betalen.
'Maar jij bent 18 en betaalt toch geen belastingen? Ik studeer ook nog en betaal dus ook nog geen belastingen. Dat argument houdt geen steek. Ik denk ook niet dat we terug willen naar het stemrecht vanaf 21 jaar.'

Het was een initiatief van de Europese Unie, hoewel het stemrecht vanaf 16 jaar misschien eerder iets is voor het lokale niveau. Dat is immers vaak het niveau waar mensen het meeste concrete in zien.
'De politieke kennis van jongeren over het Europese niveau is inderdaad lager dan dat over elk ander niveau. De Europese politiek komt nu ook eenmaal minder in de actualiteit dan de Belgische politiek. Toch behandelt Europa heel wat thema's die natuurlijk ook heel belangrijk zijn voor jongeren.'

'Ik ben het met je eens dat het stemrecht voor 16-jarigen beter op het lokale niveau zou ingevoerd worden, maar dat voer je allerminst snel in.'

Vertegenwoordigt de Vlaamse Jeugdraad wel 'de Vlaamse jongere'? Vlaams Belang vindt dat jullie niet representatief zijn voor de Vlaamse jeugd met maar ongeveer 4.000 stemmen. Heb je dan wel een mandaat?
(fijntjes) 'Het waren er 5000. Tuurlijk beschouwen we dit als een werkpunt: dit kan beter. Maar tijdens de campagne had op de eerste dag niemand gehoord van de Vlaamse Jeugdraad, op de laatste dag moest ik niet eens meer uitleggen wat we doen. Het probleem ligt niet aan het feit dat jongeren ons niet kennen, maar…'

Aan het feit dat je je moet aanmelden met Itsme.
(knikt) 'Inderdaad. Wanneer jongeren willen stemmen voor de Vlaamse Jeugdraad, moeten ze zich aanmelden via met Itsme, maar die app is een enorm obstakel. Veel jongeren hebben die app niet, en vinden het vaak te omslachtig om die te installeren. De stemprocedure is gewoonweg niet laagdrempelig genoeg.'

'Gaat een jongere — als hij dan al wil stemmen — aan zijn moeder een bakske vragen, om dan nog eens zijn pincode te herinneren. De meeste kennen dat niet. De jongeren die de app hebben geïnstalleerd op hun gsm, deden dat tijdens de coronaperiode enkel omwille van het Covid Safe Ticket.'

Is dat voor jullie een van de belangrijkste punten voor de komende drie jaar, om de inschrijving zonder Itsme te laten verlopen?
'Tuurlijk is het belangrijk dat de verkiezingen correct verlopen, anders zijn het geen echte verkiezingen. Maar er zijn wel alternatieven om een eerlijke verkiezing te verkrijgen. Men zou de jongeren bijvoorbeeld ook kunnen laten inloggen via hun gekende leerplatform, dat is immers standaard verbonden aan het rijksregisternummer. Daarmee zou je dubbele stemmingen dus al kunnen voorkomen.'

Houd je rekening met het aantal jongeren dat heeft gestemd op de Jeugdraad, wanneer je spreekt in naam van 'de jongere'?
'Ik zie het aantal stemmen eerder als een bonus, bovenop mijn mandaat. Het is niet omdat ik geen tienduizenden stemmen heb, dat ik de jongere niet kan vertegenwoordigen. Evenmin stemmen jongeren op mij vanwege een bepaalde ideologie. Als Vlaamse Jeugdraad vertegenwoordigen wij het algemeen belang van de jongeren. Onze adviezen zijn niet ideologisch geïnspireerd, moest iemand dat denken.'

Soms wordt de Vlaamse Jeugdraad ervan beschuldigd 'te links' te zijn.
'Dat hoor ik soms, maar over wat hebben ze het dan? Het is niet dat we onderling kijken naar welke ideologie iemand misschien genegen zou zijn. Je moet eens een advies van de Jeugdraad bekijken. Dat zijn heel lijvige dossiers (lacht), waarbij we tijdens het opstellen ervan, uitgebreid consulteren en wetenschappers en allerhande experts raadplegen.'

'Als we de stijgende prijzen voor het openbaar vervoer en de gevolgen daarvan voor de Vlaamse jeugd aanklagen, is dat dan links? Ik denk niet dat er partijen zijn die er iets tegen hebben dat wij ons uitspreken voor een beter openbaar vervoer.' 

'Het enige waar ik aan denk waarvan mensen zouden kunnen denken dat we "links" zijn, is het feit dat we de universele mensenrechten als leidraad in onze adviezen nemen. Maar zij die dat al als "links" of "woke" beschouwen, moeten misschien toch eens zelf in de spiegel kijken.'

Je voorgangster Alexandra Smarandescu zei op het einde van haar ambtstermijn in Veto: 'De grootste en belangrijkste taak als voorzitter van de Vlaamse Jeugdraad is denk ik om te bewijzen dat het daadwerkelijk een meerwaarde is om jongeren op het politiek niveau mee aan tafel te laten zitten.' Wat wil jij kunnen zeggen gedaan te hebben na drie jaar? 
'Ik zou me daar graag bij willen aansluiten. Het is onze taak om de stem van jongeren te doen wegen. Ministers respecteren ons alvast, dat is nu zeker, en dat gaat over verschillende onderwerpen. Er zullen steeds nieuwe domeinen opduiken waarin we de stem van de Vlaamse jeugd zullen moeten vertolken. Die evolutie zal nooit stoppen. Maar dat is goed, want wij zullen ook nooit stoppen.' (lacht)