Mentale hulpverlening van achter je beeldscherm

Nu het coronavirus velen van ons heeft opgezadeld met huisarrest, worden meer studenten geconfronteerd met de beproevingen van mensen met een psychische kwetsbaarheid. Uit een bevraging van Teleblok van 770 studenten, blijkt dat een derde meer dan anders mentale last ondervindt.

Ook de KU Leuven erkent dat deze gezondheidscrisis druk zet op de mentale gezondheid van studenten. Vorige week werd beslist dat er een extra taskforce komt die zich zal buigen over het psychologisch welbevinden van studenten tijdens en na de crisis. De exacte doelstellingen van de taskforce liggen op het moment van schrijven nog niet vast.

Hulpverlening gaat digitaal

Telewerk is momenteel de norm, ook in de mentale gezondheidszorg. De centra voor gezondheidszorg (CGG) en welzijnswerk (CAW) en het studentengezondheidscentrum (SGC) schakelden over naar digitale platforms: 'Bijna het volledige aanbod van het studentengezondheidscentrum is blijven doorlopen. Voor sommige groepen hebben we moeten zoeken naar nieuwe formats en kreeg psychotherapie een andere vorm', vertelt Kathleen Vleugels, coördinator van de psychologen en psychiaters van het SGC.

Enkel voor diagnostische screenings kan je niet meer bij het centrum terecht. 'Het wordt afgeraden om online diagnoses te stellen, mede omdat je daarbij echt informatie nodig hebt uit direct contact', legt Vleugels uit. 'Omdat ons beroep erkend is als essentieel, is het wel mogelijk face-to-face contacten te hebben wanneer er sprake is van een crisis waar we inschatten dat direct contact noodzakelijk is, maar dat is uitzonderlijk.'

De digitale sessies verlopen volgens Vleugels best goed, zeker met studenten die al in behandeling waren. 'Je hebt een basis om op terug te vallen. Bij studenten die je voor het eerst online ziet duurt het langer om die afstemming te vinden.' Hoewel de omstandigheden niet altijd ideaal zijn, wordt het voortzetten van de hulpverlening gewaardeerd door studenten, zegt Vleugels nog.

Focus op ondersteuning

Toch verhoogt deze 'nieuwe' therapievorm de drempel om hulp te (blijven) zoeken. Volgens CAW-medewerker Charlotte Vanhoof hebben jongeren het er moeilijk mee: 'Zij staan niet te springen om online te werken. Het is een heel andere manier om aan hulpverlening te doen; je mist hier en daar wel echt wat non-verbale communicatie.'

'We moeten niet pretenderen dat we dezelfde psychotherapie geven als hiervoor', beaamt Vleugels. 'Door deze crisis zijn we in een vernauwing terecht gekomen en ligt er een grote focus op corona. Studenten zitten net met een sterk verlangen terug te keren naar het normale. Hierdoor krijgt therapie een andere vorm en wordt deze veeleer ondersteunend om de crisis wat te helpen dragen; terwijl er op andere momenten misschien een andere focus was.'

Professor Joris Vandenberghe, psychiater verbonden aan het UZ Leuven, ziet in die digitale omslag ook potentieel ná de crisis: 'Onder collega's wordt er gezegd dat dit een blijver is, dat we waarschijnlijk ook in de toekomst, post-corona, dat als deel van ons instrumentarium zullen zien. Zo kunnen we dat digitale aspect flexibel gaan gebruiken in functie van de patiënt.'

Structuur- en controleverlies

Nu de dagen meer op elkaar lijken en er minder is dat de dag van nacht onderscheidt, wordt structuur vinden een opgave - zeker voor studenten die worstelen met uitstelgedrag of ADHD. De vraagstukken waarmee de crisis ons confronteert, dreigen bovendien te leiden tot een algemeen gevoel van controleverlies. Stoornissen waar controle een centrale rol in speelt, worden zwaarder om te dragen.

'De middeltjes en houvasten die studenten hadden om hun angsten onder controle te houden, vallen voor een deel weg', legt Vleugels uit. 'Studenten met eetproblemen, perfectionisme, faalangst of compulsies zijn op dit moment heel kwetsbare groepen. Sommigen worden nu sterker gecontroleerd vanuit de thuiscontext, waardoor de druk en de onrust stijgt.'

Sociale isolatie en eenzaamheid

De sociale isolatie die het virus veroorzaakt leidt niet bij iedereen tot eenzaamheid. 'Nu het sociale leven deels stilligt, zakt het spanningsniveau bij de studenten die net dat sociale als stresserend ervaren', stelt Vleugels vast. 'Wie in een veilige thuiscontext zit en daar veel rust ervaart, geeft ook aan dat het eigenlijk echt oké is. Studenten met een autismespectrumstoornis kan het bijvoorbeeld veel rust brengen.'

Aan de andere kant zijn er studenten bij wie het thuis niet zo vlot verloopt. Wie hier in Leuven een sterk netwerk heeft uitgebouwd of niet de mogelijkheid heeft zijn liefdespartner te zien, kan zich thuis eenzaam voelen. Vleugels: 'We zien beide reacties en dat het soms ook verschuift: studenten die eerst tot rust kwamen, maar bij wie nu geleidelijk aan de druk toeneemt en er thuis meer conflicten optreden.'

Nog uit de enquête van Teleblok blijkt dat meer dan 10% van de studenten tijdens de quarantaine op kot verbleef - internationale studenten en zij die niet naar huis konden of wilden. 'Over die groep maken we ons wel zorgen,' zegt Vleugels, 'omdat die studenten vaak ook eenzaam zijn. Als een van de eerste maatregelen werd in de eerste week daarom de dienstverlening volledig gratis voor internationale studenten (van 19 maart tot 3 april, red.).'

Ook hulpverleners van het CAW binden de kat de bel aan: 'Jongeren kwamen naar ons voor het doorbreken van hun eenzaamheid. Nu valt dat alles plots weg', vertelt Vanhoof. Om toch een soort groepsgesprek te kunnen hebben, organiseerde het CAW een aantal initiatieven: 'Ateliers die normaal fysiek zijn houden we nu online, en twee uur per dag is er een online café. Zo is er toch nog onderling contact - niet alleen één op één met hulpverleners, en kunnen we dat peers network blijven vasthouden.'

Eenzaamheid onder jongeren komt volgens Vanhoof nu gelukkig meer op de radar te staan: 'Veel mensen zijn zich niet bewust van hoe eenzaam zij zich kunnen voelen. Ik merk veel dankbaarheid vanuit onze jongeren over wat wij ondanks alles toch online voor hen kunnen opzetten.'

Preventieve e-Health aanbod en MindMates

Via de website van de dienst Studentenvoorzieningen vind je een breed aanbod aan initiatieven om studenten te ondersteunen. Prominent hierin is het MindMates-project dat focust op het thema verbondenheid. 'Uit onderzoek naar mentaal welzijn bij studenten komt verbondenheid naar voren als een van de meest belangrijke factoren om preventief op in te spelen', vertelt Vleugels. 'Naast een campagneteam dat acties voert, omvat het ook het Buddy-project, dat studenten met en zonder psychische belastingen met elkaar in contact brengt om zodoende ook het taboe wat te doorbreken en studenten op een laagdrempelige manier te bereiken.'

De dienst organiseert ook zelf infosessies rond thema’s als slaap en grenzen en verwijst naar een divers e-Health aanbod om zelf mee aan de slag te gaan: 'Voor het studiegerelateerde hebben we de app Studeren Zonder Blokkeren, voor angstproblematieken is dat Vaardig Leven en voor stemmingsstoornissen gebruiken we Depressiehulp.' Het CAW raadt eveneens online tools aan, zoals BACKUP, de app van de zelfmoordlijn waar je zelf een plan kunt opstellen voor die momenten wanneer je worstelt met suïcidegedachten.

'Zulke tools werken het best met ondersteuning door een hulpverlener,' stelt Vleugels, 'maar dat wil daarom niet zeggen dat het niet waardevol kan zijn voor studenten met een milde problematiek om er alvast zelfstandig aan te beginnen. Onze medewerkers zijn volop aan het bekijken hoe ze de tools gemixt kunnen aanbieden.'
Zelf vragen over zelfdoding? Je kan anoniem en gratis terecht op het nummer 1813.