LIVEBLOG: Groot Kopstukkendebat (Beëindigd)

22u48 - Afgelopen!

Een verhit debat wordt hoffelijk afgesloten. Al bij al leken de kandidaten op een lijn omtrent de doelen van Europa, vaak bleken er echter verschillende visies omtrent de middelen.

22u44 - Een sociaal Europa

Goeman houdt een sterk slotbetoog voor een sociaal Europa, met minder dumping en meer Europa in het dagelijks leven van de Europese burger. De politica deelde ook nog een sneer uit aan Europa’s zwakke grip op de lidstaten: ‘Als er landen zoals Polen komen met gay free zones, dan moeten er financiële sancties komen.’ Een lang applaus uit de zaal volgt.

22u41 - Introspectie

De EU en het establishment moeten volgens Botenga doen aan introspectie. Dat gebeurt niet: ‘Toen de Grieken tegenstemden hebben we hen genegeerd! Toen de Ieren en de Nederlanders dat deden, deden we hetzelfde!’ Bottenga is een sterke orator en krijgt de handen regelmatig op elkaar.

Na enkele opmerkingen over transnationale Europese kieslijsten, vergelijkt Botenga het politiek discours met een roman van Franz Kafka: ‘Het is surreëel dat we hier spreken over transnationale lijsten, terwijl we al moeite hebben met een federale kieskring.’ Daarnaast vraagt hij zich af of we ‘het normaal vinden dat juridische economische rechten voorrang krijgen op sociale rechten’. ‘Dat is iets dat we aan de mensen moeten voorleggen en dan kunnen we misschien een stap vooruit zetten.’

22u37 - Europa in vraag

De Sutter kijkt naar het initiatief (een Europese conferentie die inspraak van de burger centraal stelt, red.) met belangstelling maar ook de nodige kritiek. Zo’n project moet een antwoord zijn op het toenemend euroscepticisme. 'De architectuur van Europa wordt vandaag in vraag gesteld: kunnen we bijvoorbeeld rechtstreekse verkiezingen hebben voor bepaalde lijsten, wij zijn daar zeker voorstander van. De afstand tot de burger moet verkleinen.'

22u29 - Burger aan de macht

‘Er werd niet echt geluisterd naar alle Europese fracties’, stelde Kanko. Volgens haar moet er in de toekomst vooral meer inspraak in Europa komen. ‘We hebben geen conferentie nodig om naar de burger te luisteren. Meer bureaucratische systemen gaan gewoon leiden tot meer kosten.’ Kanko wijst naar de Brexit, een gevolg van een gebrek aan luisteren namens de EU.

22u22 - De toekomst

Rob Heirbaut kondigt het laatste thema van vanavond aan: de rol van de burger. Op 9 mei van dit jaar zal de “Conference on the Future of Europa” voor een periode van twee jaar van start gaan, waar men zal zoeken naar oplossingen voor het democratisch deficit dat de Europese Unie al sinds zijn ontstaan achtervolgt. Dubravka Šuica, Europees vice-president voor Democratie en Demografie, zegt dat ‘dit onze kans is om mensen te tonen dat hun stem telt in Europa’. Annemans gelooft daar niet in: ‘Dit is een nieuwe poging van Macron om zijn mislukte grand débat te herdoen.’ Het doel zou een joint declaration zijn, waar de Europese Commissie veel gewicht aan belooft te geven

22u21 - Kritiek uit de zaal

22u17 - Eieren en omeletjes

Assita Kanko duidt het publiek op de zwakten van de huidige Europese Unie. ‘Europa moet niet alleen soft power, maar ook meer hard power tonen’, zegt een strijdvaardige Kanko. Hiervoor is het nodig onze positie in de NAVO te versterken, en banden met het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten van Amerika te smeden. De uittrede van het Verenigd Koninkrijk uit de EU maakt het volgens Kanko alleen maar duidelijker dat er interne problemen zijn. Ze vraagt zich af hoe we het hoofd kunnen bieden aan de gevaren in het Midden-Oosten, als we zelfs de Britten niet dichtbij ons kunnen houden.

Een Europees leger noemt Kanko daarom een utopie: ‘Wie gelooft daar nu in?’ Onze internationale positie moet dringend versterkt worden, want als Erdogan weer een militaire stoot uithaalt ‘moet hij toch een beetje bang van ons krijgen.’ Met een op hoongelach onthaalde metafoor over eieren en ‘omeletjes’ wilt ze duidelijk maken dat Europa wel de middelen bezit voor een Europees leger, maar niet weet hoe ze te gebruiken.

22u16 - Nooit meer oorlog?

‘Word volwassen Europa’, heeft sp.a-politica Goeman een duidelijke boodschap. Ze gelooft niet in een Europa van 27 militaire dwergen, ‘waar misschien alleen Frankrijk zichzelf militair serieus neemt’. Goeman vertrouwt het Amerika onder Trump niet langer en wil dus niet langer vastzitten in de NAVO.

Botenga is verbouwereerd: waarom zitten alle panelleden te spreken over offensieve acties door de EU? De PVDA'er is erg duidelijk: nooit meer oorlog! Hij kan rekenen op applaus uit de zaal.

22u11 - Annemans is niet overtuigd

Annemans is naar eigen zeggen voorstander van een Europese samenwerking ‘maar niet van de Europese Unie’. Hij is tevreden met het sterke defensiepact waar België met de NAVO onder valt. Een Europees leger is volgens hem dan ook meer een EU-ambitie van een ‘Macroniaanse’ elite die naast haar schoenen loopt.

21u56 - Vrede op aarde en pragmatisme

Volgens De Sutter kan je geen gemeenschappelijk buitenlands beleid voeren met de huidige structuur van de EU. (Ze verwijst onder andere naar de budgettaire ruimte van Europa.) Een Europees leger is dus een utopie in de huidige context, een meer realistische doelstelling is grotere samenwerking tussen de verschillende defensies. Daarin is nog veel ruimte voor verbetering. De Sutter is dus de facto niet tegen een Europees leger, het is gewoon onmogelijk op korte termijn.

Botenga toont zich een overtuigde pacifist. Meer samenwerken? Ja, maar dan om te ontwapenen.

21u53 - Op naar een Europees leger?

We beginnen aan het tweede thema van de avond: de eventuele ontwikkeling van een Europees leger. Bij de vraag of er een Europees leger moet komen steekt alleen Goeman haar hand op. Op de vraag of dat er niet moet komen steken Botenga, Annemans en De Sutter hun hand op.

21u50 - Ook blauw-groen gooit zich op klimaat

‘Europa moet en kan standaarden zetten in de wereld, die worden ook buiten Europa gevolgd. Wij zijn een belangrijke economie ook voor bedrijven in het buitenland, en kunnen op die manier standaarden zetten en afdwingen.’ De Sutter wijst op de fiscale ontduiking, die ontstaat doordat lidstaten elkaar fiscaal beconcurreren, als een eerste plek om geld te zoeken voor de klimaatambities.

‘We kunnen door taxen op fiscale transacties zelf voor een inkomen zorgen dat de Europese ambities kan financieren. Zorg er bijvoorbeeld voor dat de vliegtuigtickets, dat gaat om dertig euro voor een vliegticket naar Rome ten opzichte van 200 euro voor de trein, aangepast zijn aan de klimaatimpact die ermee gepaard gaat.’

Vertegenwoordiger voor Open VLD Eva De Bleeker duikt even terug in de geschiedenis wanneer ze blijk geeft van een mercantilistische visie op onze energiesector. Hierna legt een gewiekste Heirbaut haar een parodie van Vlaams Belang-slogan ‘Onze mensen eerst’ in de mond: ‘Dus u zegt: eigen energie eerst?’ De Bleeker, duidelijk verveeld met de associatie met de extreemrechtse partij, haalt de schouders op.

21u47 - Het debat verhit

Volgens Gerolf Annemans doen wij te veel alsof wij de enige CO2-producenten ter wereld zijn. De Green Deal van Europa kan zijn steun dan ook niet genieten: ‘Die dwaze maatregelen mogen we niet verwarren met een realistische doelstelling zoals de New Deal van Franklin D. Roosevelt.’ Annemans vreest voor de ‘ruggengraat van de Europese welvaart’, die naar zijn mening elk moment kan breken.

De Vlaams-nationalist is duidelijk een voorstander van incrementalisme, wanneer hij zegt dat we voorzichtiger moeten omgaan met klimaatmaatregelen ‘dan commissievoorzitter Ursula Von der Leyen wil dat er gebeurt’. Welvaart en sociale bescherming zijn voor hem factoren die vitaal zijn in de verdere klimaatonderhandelingen.

Klimaatneutraal worden kan volgens Kanko niet samengaan met een snelle kernuitstap: de juiste begeleiding en planning is hier nodig. Ook haar overige argumenten zijn in de lijn met het zogenaamde ‘ecorealisme’ van de N-VA. Zo moeten de kostenproblematiek van de Green New Deal niet zomaar worden weggewuifd: dit louter afschilderen als kritiek op klimaatbeleid tout court, vindt Kanko incorrect. Ze benadrukt dat we ook niet de gewone burgers uit het oog moeten verliezen: we moeten absoluut vermijden dat mensen die alle dagen hard gaan werken voor hun geld dat moeten afstaan aan een te ambitieus klimaatbeleid.

Goeman ergert zich aan de houding van Vlaams Belang: ‘Het is niet dat de anderen hun huiswerk niet doen dat wij het ook niet moeten doen’. Ook Botenga is 'de hypocrysie van rechts' beu: 'Wie is er altijd bij om tegen te stemmen als er ambitie wordt getoond? Ben, rechts!'

21u41 - Op de markt van Puurs

Houston, we have a problem: er is een serieus probleem met het klimaat. Peeters toont zich grote voorstander van de Europese Green New Deal; Het is volgens hem een fantastisch project waarvoor zowel jong als oud kan worden warm gemaakt. Hij toont echter ook begrip voor de twijfels die aan het politieke plan verbonden zijn, zoals de grote kosten. Maar volgens hem moet men het anders bekijken: de Green New Deal moet niet louter geclassificeerd worden als een kost, het zou net economische groei creëren volgens Peeters om op on meer klimaatvriendelijk economisch model over te schakelen.

Hij werkt vervolgens een licht anekdotisch voorbeeld uit van een grootschalige staalaankoop, een vreemde keuze bij een studentendebat. Peeters herpakt zich wel door slim in te spelen op de (terechte) kritiek van de moderator op dit voorbeeld. 'Koop ook geen Turks staal,' klinkt het. Ook niet op de markt van Puurs dan? 'Wel… Nu ik Antwerpen heb verlaten, kan ik mij daar volledig bij aansluiten.'

Peeters is eerder voorstander van een CO2-importheffing. Dit zou voldoende ruimte laten voor ook de staal- en cementsector, maar Peeters erkent wel dat dit bij andere sectoren zoals de auto-industrie een complexere situatie is. De Europese visie is volgens Peeters inderdaad ambitieus, maar het is dan ook een visie voor 2050 waar we hard voor zullen moeten werken. Daarom is hij ook kritisch voor klimaatsceptici die het hele plan al te snel afschieten als onrealistisch.

21u36 - 'Gelle zijt zot!'

Marc Botenga van de PVDA hamert in zijn openingsrede op het belang van de Green Deal. In een weinig verrassende uithaal naar de Europese Centrale Bank zegt hij dat te veel geld niet naar de productieve sector ging. ‘Vermijd dat de mensen moeten betalen’, zegt de overtuigde socialist. ‘Voorheen zeiden ze in het Europees Parlement “gelle zijt zot”, maar nu zegt ook de Europese Commissie dat we de besparingen en investeringen moeten herzien, richting hernieuwbare energie', verklaart Botenga met een Brusselse tongval. Ten slotte houdt hij een pleidooi tegen kernenergie, maar voor energie op basis van waterstof.

21u26 - Liefde voor groen

Ook de andere partijen zijn tevreden met de Europese ambitie. Goeman is tevreden met de sense of urgency die in Europa rond klimaat heerst. Voor haar moet de klimaatstrijd wel ook een sociale strijd zijn. Na een fel betoog vergeet ze wel even de naam van haar collega De Sutter, waarna Kris Peeters even knipoogt naar collega De Bleeker.

De Bleeker zelf vergelijkt de Europese Green New Deal met het moment van de eerste man op de maan. Ze hoopt dat Europa hierin een voortrekkersrol kan nemen, nu de VS zich steeds verder terugtrekt.

21u23 - Investeren en innoveren

Na Kanko’s betoog over ‘haalbaar- en betaalbaarheid’ legt de Sutter er de nadruk op dat ‘niksdoen veel meer zal kosten’. Ze is het niet eens met het beeld van klimaatbeleid als ‘een kost’, de Sutter ziet klimaatbeleid als een investering in innovatie die op lange termijn afbetaalt. Een transitie naar een koolstofarme economie zal banen kosten en banen opleveren. Het discours, dat klimaatbeleid bedrijven zou wegjagen, dat politici uitdragen is helemaal niet wat ondernemers zelf aangeven; zij hebben het hoofd al naar de toekomst en kijken naar de EU voor richting.

21u18 - European Green New Deal

We beginnen het debat met een vraag over de Europese Green New Deal. N-VA en Vlaams Belang menen zijn niet tegen klimaatactie te zijn, maar zijn sceptisch over de Europese plannen. Annemans maakt zich zorgen over de fondsen die van landbouw naar klimaat zouden gaan.

Volgens Kanko moet een realistische toekomstvisie de kern worden van het klimaatbeleid: ze benadrukt het belang van de afweging tussen het ondersteunen van innovatie op vlak van onder andere kernenergie en de betaalbaarheid van een grootschalig klimaatbeleid. Indien de balans te veel doorslaat naar een ecologisch-geïnspireerd beleid, zou dit volgens Kanko gewoon leiden tot schulden voor de komende generaties. Kanko hamert dan weer op realistische plannen: it’s the economy, stupid!

21u17 - Tomaten aanwezig?

Terwijl Rob Heirbaut de panelleden introduceert, vraagt hij de grotendeels gevulde aula of iemand tomaten heeft meegenomen. Hiermee verwijst hij naar het incident op de uitreiking van de Ultima’s, de Vlaamse cultuurprijzen, die gisteren plaatsvond. Winnaar Luc Tuymans was al niet komen opdagen uit protest tegen de cultuurmaatregelen van Jan Jambon, maar daarnaast kreeg Jambon ook enkele tomaten naar het hoofd gekatapulteerd.

21u15 - Divers panel

Qua samenstelling behoort dit debat tot een van de uitzonderingen: als welkome verandering ten opzichte van eerdere debatten zijn er vanavond meer vrouwelijke dan mannelijke panelleden. Of de daling aan testosteron zal toestaan een nieuw en accuraat beeld te schetsen van de Europese politiek anno 2019, zal vanavond moeten blijken.

21u11- We zijn begonnen!

Politicoloog Steven Van Hecke verwelkomt de panelleden schertsend in ‘de intellectuele hoofdstad van België’. Hij kondigt de belangrijkste Europese thema’s aan van deze avond, namelijk klimaat, defensie en de relatie tussen de burger en de Europese Unie.

21u10 - We have a problem

De livestream van Politika heeft de geest gegeven. Wij blijven alvast de hele avond volharden.

21u05 - De moderator

Rob Heirbaut zal het retorisch schouwspel vanavond vakkundig modereren. Heirbaut is politiek journalist voor de openbare omroep, waar hij sinds zijn aanstelling als Europees verslaggever een vaste waarde is geworden.

21u03 - Kris Peeters

CD&V-boegbeeld Kris Peeters begon na zijn universitaire studies rechten, wijsbegeerte en management zijn carrière aanvankelijk als advocaat. Hij begon zijn politieke carrière in 2004 als Vlaams minister van Openbare Werken, Havens, Energie, Leefmilieu en Natuur. Vervolgens werd hij de Vlaamse minister-president, een functie waarvoor hij zichzelf opvolgde in 2009. Na de verkiezingen van 2014, waarbij N-VA de grootste partij van Vlaanderen werd, stapte Peeters over naar het federale niveau.

Ten slotte was Peeters lijsttrekker bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2016 in Antwerpen. Hoewel Peeters hiervoor naar Antwerpen was verhuisd, mocht dit niet baten. De CD&V kampte duidelijk met een dalend aantal kiezers, wat ook een rode draad was voor de verkiezingen van 2019. Peeters trok voor zijn partij de lijst voor het Europese parlement. De partij behaalde weliswaar meer dan vijf procent minder kiezers, maar kon op de valreep toch nog haar twee zetels behouden in het Europese Parlement.

20u52 - Assita Kanko (N-VA)

De 39-jarige Asita Kanko (N-VA) heeft reeds een uitzonderlijk politiek parcours bewandeld. Aanvankelijk was de Brusselse politica opgekomen in de MR alvorens over te stappen naar de N-VA in december 2018.

Opgegroeid in Burkina Faso verhuisde Kanko na haar studies journalistiek naar België. Als mensenrechtenactiviste probeert ze een dialoog te creëren rond de diepgewortelde problematiek van genitale verminking. Sinds 2019 is Kanko ook Europees parlementslid, waar haar partij deel uitmaakt van de ECR-fractie.

De N-VA'ster profileert zich als activiste fel op vrouwenrechtenthema's.

20u50 - Hannelore Goeman (sp.a-one.brussels)

Ook Hannelore Goeman komt uit Brussel. Na de voorzittersverkiezing van Conner Rousseau werd ze fractieleider voor sp.a in het Vlaams Parlement. Goeman is een historica en behaalde een doctoraat aan de Vrije Universiteit Brussel over de ontwikkeling van het integratiebeleid voor migranten op Europees niveau. Aan de Universiteit van Luik doceert ze daarom nog steeds een vak rond migratie. De Brusselse legt zich in het Vlaams Parlement vooral toe op Onderwijs. Recent trok ze nog van leer tegen de ijkingstesten voor de lerarenopleiding.

20u44 - Marc Botenga (PVDA)

Voor het radicaal linkse PVDA duikt Marc Botenga in de arena. Botenga is het eerste Europees parlementslid van de partij en werd verkozen op de PTB-lijst in Franstalig België. De jurist is als Brusselaar perfect tweetalig, maar spreekt ook Italiaans, Engels en Duits.

20u38 - Gerolf Annemans (Vlaams Belang)

De nationalistische partij Vlaams Belang wordt dit jaar vertegenwoordigd door Europees Parlementslid Gerolf Annemans. In 2014 gaf deze éminence grise van de partij de fakkel van partijvoorzitter door aan de jonge, maar ambitieuze Tom Van Grieken. Annemans was al sinds zijn aantreden als Kamerlid in 1987 een boegbeeld van wat toen nog het Vlaams Blok heette, maar werd pas in 2012 verkozen tot voorzitter van Vlaams Belang.

Naast een overtuigd flamingant, was Annemans ook sterk begaan met enkele stevige dossiers die de Vlaamse bevolking sterk bezighielden. Zo zat hij in onderzoekscommissies inzake Dutroux, de dioxinecrisis en het Fortis-schandaal. Annemans is momenteel voorzitter van de Europese fractie Identiteit en Democratie, waartoe onder andere de Rassemblement national van Marine Le Pen en de Lega Nord van Matteo Salvini ook behoren.

20u37 - Eva De Bleeker (Open VLD)

Eva De Bleeker is allicht de minst bekende naam uit het panel. De Open VLD’ster is vrouwenvoorzitter van de partij en schepen in Hoeilaart. In 2014 greep ze vanop een vierde plaats net naast een Europese parlementszetel, ondanks 33969 voorkeurstemmen. De Bleeker is een van de twee running mates van VLD-voorzitterskandidaat Lachaert.

20u32 - Europees getint

Naar jaarlijkse traditie organiseert Politika haar Groot Kopstukkendebat in de PDS. Een van de thema's is Europa. De Vlaamse partijen hebben een daarom Europees deelnemersveld afgevaardigd: Kris Peeters (CD&V), Petra De Sutter (Groen), Assita Kanko (N-VA), Marc Botenga (PVDA) en Gerolf Annemans (Vlaams Belang) zijn Europese parlementsleden. Sp.a stuurde Vlaams fractieleider Hannelore Goeman naar Leuven. Open VLD-vrouwenvoorzitter Eva De Bleeker is de witte raaf in het gezelschap.

20u27 - Petra De Sutter (Groen)

Voor de Groenen treedt Europees parlementslid Petra De Sutter aan. In 2014 voerde ze voor de Europese verkiezingen vooral campagne rond het milieu en de impact daarvan op gezondheid. In 2019 werd De Sutter lijsttrekker voor Groen bij de Europese verkiezingen. Ze werd hierop verkozen in het Europees Parlement. Naast parlementslid is ze ook professor gynaecologie aan het UZ Gent.