Live | Paus Francis­cus verlaat Leuven na uitgebreide groet

De paus is terug in zijn witte Fiat, en verlaat Leuven. Zo komt het eerste pauselijke bezoek aan Leuven in 40 jaar ten einde. 

Paus Franciscus groet vanuit zijn wagen het publiek in Leuven. Vanuit de Naamsestraat rijdt hij naar de Grote Markt toe. Ondertussen is de Grote Markt al heel wat meer volgelopen, waardoor de paus toch zicht heeft op een warme ontvangst. Verschillende mensen presenteren hun baby even aan de paus.

De academische zitting is afgelopen. Paus Franciscus wordt nu naar het rectoraal salon begeleid, waar hij een ontmoeting heeft met enkele vluchtelingen. Morgen zal de paus een bezoek brengen aan de UCLouvain. 

De paus daagt in zijn speech de universiteit uit om de grenzen van de kennis te verleggen. Ze moet zich niet alleen bezig houden met het vermeerderen van concepten en begrippen, maar net ook waaromvragen stellen. Paus Franciscus waarschuwt voor een te oppervlakkig begrip van kennis, rede en werkelijkheid en vraagt om verwondering te blijven cultiveren, 'die is het begin van de filosofie van het denken in het algemeen. Die spoort ons aan verder te kijken.' We moeten volgens de paus de fundamentele vragen blijven stellen. 'Universiteiten mogen geen kathedralen zijn in de woestijn', maar moeten middelen aanbieden om het heden te begrijpen en aan de toekomst te werken.

De paus wil ook de aandacht brengen op hedendaagse tendensen: 'We hebben de rusteloze passie voor onderzoek verloren en zoeken onze toevlucht in het comfort van het zwakke denken, in de overtuiging dat alles gelijk is, dat het ene ding het andere waard is, dat alles relatief is', aldus paus Franciscus. 'Aan de andere kant, wanneer men, in academische contexten en elders, over waarheid praat, vervallen we vaak in een rationalistische houding waarin alleen dat wat we kunnen meten en ervaren als waar kan worden beschouwd, alsof het leven uitsluitend kan worden gereduceerd tot de materie en tot wat zichtbaar is. In beide gevallen zijn de grenzen beperkt.'

Door Simon Tibo en Elias Fret

Voormalig rector Rik Torfs herhaalt zijn kritiek op X dat Sels waardering uitdrukte voor de faculteit Theologie en Religiewetenschappen, maar niet voor de bijzondere faculteit Kerkelijk Recht, waar Torfs professor was. Volgens Torfs was de decaan van de faculteit Kerkelijk Recht oorspronkelijk niet eens uitgenodigd: 'Ik heb er uitdrukkelijk op moeten aandringen.' 

In zijn speech voor de paus roept rector Luc Sels op tot een eerlijke, toegewijde en warme dialoog met de slachtoffers van seksueel misbruik in de Kerk. Ook de fouten die de Kerk gemaakt heeft in het verleden moeten erkend worden. 'De impact van deze zaken werd in het verleden niet openlijk besproken of veroordeeld en dit heeft de morele autoriteit van de Kerk in West-Europa aangetast.' Sels verwijst hierbij ook naar de crisissen die de KU Leuven zelf doorstond de voorbije jaren, zoals de casussen van grensoverschrijdend gedrag. Die crisissen hebben volgens de rector tot een proces van zelfkritiek geleid, 'die ons sterker heeft gemaakt, gesteund door de toewijding van vele mensen in de academische gemeenschap.' 

Ook vraagt de rector meer openheid voor de LGBTQIA+-gemeenschap en op het vlak van genderdiversiteit. 'Waarom tolereren we de genderkloof tussen mannen en vrouwen in een kerk, die juist zo vaak steunt op vrouwen? Zou de kerk niet meer morele autoriteit vergaren, mocht ze meer openheid tonen naar de LGBTQIA+-gemeenschap? De Kerk voorziet te vaak in 'once and for all'-antwoorden', aldus Sels, die de huidige paus wel prijst voor zijn openheid op deze thema's. Het debat rond genderdiversiteit en holebirechten flakkerde de afgelopen weken weer op en vele faculteiten aan de KU Leuven hingen in het kader van het pausbezoek ook de regenboogvlag uit. 

Sels begon zijn speech met een verwijzing naar 'de vrijheid om te dwalen', die voorganger rector Pieter De Somer predikte bij het vorige pausbezoek aan Leuven veertig jaar geleden. Hij noemt de KU Leuven een onafhankelijke universiteit, geworteld in katholieke inspiratie en waarden die een kritische partner kan zijn van de Kerk. 'Nieuwe wegen onderzoeken houdt een risico tot dwalen in, maar niet iedereen die dwaalt is verloren', citeert hij Tolkien.

Sels focuste daarnaast ook zoals aangekondigd op het thema vluchtelingen. Hij wees met de vinger naar het gewelddadige project van westerse kolonisatie. 'Zowel de universiteit als de Kerk horen het kloppen op de deur van de vluchtelingen.' Sels keerde zich tegen de polarisering van het debat en het afwijzen van de diversiteit. 

'Te vaak worden vluchtelingen niet gezien als slachtoffers van mensenrechtenschendingen, maar als bedreiging voor onze samenleving, welvaart en zelfs veiligheid', zegt hij. 'De universitaire gemeenschap verzet zich uitdrukkelijk tegen die verspreiding van onverschilligheid. We vinden inspiratie in uw woorden in Fratelli Tutti', spreekt Sels de paus direct aan. Waarna hij een passage citeert: 'We vergeten dat er geen ergere vorm is van vervreemding dan zich opgejaagd te voelen, zich nergens thuis te voelen.'

Door Simon Tibo en Elias Fret

Paus Franciscus is aangekomen in Leuven! Hij werd ontvangen door de rector van UCLouvain Françoise Smets, Luc Sels, minister-president Jan Jambon en burgemeester Mohamed Ridouani. Ondertussen zingt het Leuvens Universitair Koor op de trappen naar de promotiezaal, sommigen met een LGBTQIA+-pin. 

Paus Franciscus signeert het Gulden Boek in de Promotiezaal, onder luid geklap. Het muzikale intermezzo door Capella Pratensis wordt geïntroduceerd door Klara-presentatrice Greet Samyn: het zestal zingt werk van Mattheus Pijpelaere en Jean Mouton.

Op de Grote Markt zijn er langs de Sint-Pieterskerk opvallend weinig aanwezigen. Zo valt op dat er verschillende lege plekken zijn achter de hekken.

De paus is klaar om ontvangen te worden. Vlaams minister-president Jan Jambon is al aangekomen in de Universiteitshal, en rector Luc Sels schept nog even een luchtje. Verschillende mensen proberen ondertussen een goede plaats te bemachtigen om een glimp op te vangen van de paus. 

Hoewel ze aanvankelijk wel van plan was om in te gaan op de uitnodiging van de KU Leuven, zal schepen van Gelijke Kansen en Mondiaal Beleid Lies Corneillie (Groen) dat nu niet meer doen. Ze zal niet aanwezig zijn op de academische zitting met paus Franciscus. De recente uitlatingen over abortus van paus Franciscus waren voor haar de druppel: daarin beschreef de paus het abortusstandpunt van de Amerikaanse presidentskandidate Kamala Harris als 'tegen het leven'. 'Ik verwacht niet dat de kerk plots voor abortus is, maar je hoeft daar niet elke keer over te oordelen', motiveert Corneillie haar beslissing.

Dat terwijl Corneillie zich wel beschouwt als christen. 'Aanvankelijk was ik ook geïnteresseerd naar wat de paus te vertellen zou hebben, zeker in de manier waarop deze paus zijn geloof draagt. Als hedendaagse kerk kan je een religie uitdragen, maar ook beslissen wanneer je zwijgt.'

Daarnaast heeft de Leuvense schepen ook moeite met het standpunt van de KU Leuven over het conflict in Gaza. 'Ik verwacht niet dat de KU Leuven op de barricaden gaat staan, maar wel dat er ethisch wordt gehandeld.' 

Corneillie vindt ook de keuze voor de vluchtelingenproblematiek als thema tijdens de academische zitting vreemd. 'Ik heb het daar moeilijk mee, omdat de genocide in Gaza en bij uitbreiding de bezetting natuurlijk verweven is met de vluchtelingenproblematiek. Ik vind het stuitend dat het Vaticaan over dat conflict zwijgt.'

In haar partij maakt niet iedereen dezelfde afweging, maar daar ziet ze geen graten in. 'Dit is een ethisch thema, waarin het mij vrij staat een persoonlijk standpunt te hebben', aldus Corneillie. 'Als schepen van Mondiaal Beleid nota bene vind ik het moeilijk om daar gewoon te gaan zitten, en te zwijgen. Als er nu mogelijkheid tot debat was…'

Door Elias Fret

Isolde Buysse, lid van de Academische Raad van de KU Leuven, stelt zich de vraag waarom ze wél naar de academische zitting met de paus gaat. Die vindt deze namiddag  plaats in Leuven: 'Ik ga op zoek naar de tint grijs die mij past in een wereld die vandaag erg zwart-wit lijkt.' Lees de gastopinie hier.

Door de komst van de paus zijn in Leuven de veiligheids- en mobiliteitsmaatregelen verstrengd. Volgens minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (cd&v) moeten die zowel 'zorgen voor de veiligheid van Paus Franciscus zelf, als voor de veiligheid van het aanwezige publiek.' 

Concreet berichtte VRT NWS eerder over de aanwezigheid van scherpschutters op de daken van de Grote Markt. Er zijn ook controleposten, aangeduid met een gele kleur op de kaart (zie onderaan deze blog). Via die posten kom je in de oranje publiekszone terecht, waar je een glimp van de paus kan opvangen. Het Hogeschoolplein en de andere rode zones op de kaart, zijn niet toegankelijk voor publiek. Meer informatie vind je hier. 

Parkeren is op veel plaatsen verboden. Aangeraden is om te voet door Leuven te trekken: fietsen is niet toegestaan in de ruime omgeving van de Grote Markt. Fietsen die nu al in het centrum geparkeerd zijn, worden mogelijk verwijderd. Ook droneverkeer is tijdens het pausbezoek verboden. 

Wil je toegang krijgen tot de oranje zone, dan zijn bepaalde goederen niet toegestaan. Met paraplu's, gezichtsbedekking, vlaggen, flyers, banners, spandoeken of tekstborden, geraak je niet voorbij de controleposten. Ook snijdende, kneuzende, brandende of explosieve voorwerpen mogen niet binnen: laat sigaretten dus thuis. Hetzelfde geldt voor alcohol en andere roesmiddelen. Verder zijn (hand)tassen of rugzakken enkel toegestaan als ze kleiner zijn dan een A4-formaat. Meer informatie vind je hier.

Veranderen de veiligheidsmaatregelen verder? Dan lees je dat in deze liveblog.

Door Pieterjan Douchy

Verschillende faculteiten aan de KU Leuven hebben een regenboogvlag uitgehangen, naar aanleiding van het bezoek van paus Franciscus vrijdag aan de universiteit. Onder meer de faculteit Theologie en Religiewetenschappen, Letteren en het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte hangen de met de LGBTQIA+-gemeenschap geaffilieerde vlag uit. Op campus Groep T zijn maar alle vlaggen vervangen door regenboog­vlaggen.

'We willen een boodschap van inclusiviteit geven aan zij die aan onze faculteit werken of studeren', zegt Letteren-decaan en initiatiefnemer Liesbet Heyvaert daarover. 'Dezelfde boodschap van inclusiviteit draagt KU Leuven uit, maar helaas vinden we ze nog te weinig terug in de houding van de kerk naar de LGBTQIA+-gemeenschap. Ik vind het belangrijk dat we onze positieve boodschap nog eens bevestigen naar onze studenten en personeelsleden toe, zeker voor zij die vragen hebben bij het pausbezoek.'

'Je zou het kunnen zien als kritiek op de keuzes van de kerk', zegt Helder De Schutter, decaan van het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte, uit. 'Maar evengoed als ondersteuning van een stroming ervan, en als een riem onder het hart van onze studenten uit die gemeenschap.'

'We gingen graag in op de uitnodiging van de faculteit Letteren', reageert Bénédicte Lemmelijn, decaan van de faculteit Theologie en Religie­wetenschappen. 'Deze actie is gewoon consequent met waar onze faculteit ook in haar beleidsplan voor pleit. Het is zeker geen negatief teken van protest, veeleer een positieve uiting van steun.' 

Lemmelijn verwijst zo naar het boek De Bisschop van Rome en de theologen van Leuven, dat de faculteit publiceerde naar aanleiding van het pauselijk bezoek. 'De faculteit houdt dezelfde uitdaging als een spiegel aan de kerk voor', klinkt het in haar voorwoord, 'te "durven denken" – in dialoog met de faculteit die haar graag ten dienste staat – voorbij traditionele kaders van celibaat en macht, gender en man-vrouw-verhoudingen, in openheid voor en integrale waardering van diversiteit bij mensen van verschillende geaardheden, en vooral zonder pretentie die stelt Gods denken zelf te doorgronden en er de exclusieve vertolking van te mogen zijn.'

Door Elias Fret

Van donderdag tot en met zondag brengt paus Franciscus een bezoek aan België. Vanavond komt de paus aan op de luchthaven van Melsbroek, waar hij mee verwelkomd zou worden door de rectoren van de UCLouvain en KU Leuven. Vrijdag is die laatste universiteit aan de beurt, zaterdag de eerste. 

Het is van 1995 geleden dat een paus ons land bezocht, en van 1985 geleden dat de KU Leuven een pauselijk bezoek over de vloer kreeg. Veto brengt volledig verslag uit van het bezoek van de paus aan de KU Leuven. 

Door Elias Fret

Op vrijdagochtend heeft paus Franciscus eerst nog een audiëntie met de Koning en de Koningin, maar in de namiddag zal hij door rector Luc Sels verwelkomd worden in de Universiteitshal. Sels zal een speech houden over de geschiedenis van de KU Leuven en de vluchtelingen­problematiek, en na een video over de psychische moeilijkheden waar vluchte­lingen doorgaan, zal de paus zijn antwoord geven aan de aanwezigen in de Promotiezaal. Om kwart voor zes groet de paus tenslotte het Leuvense publiek. 

Het pauselijk bezoek brengt ook een potentiële verkeersknoop met zich mee. De Leuvense vrijdagmarkt wordt ingekort tot 12u. Ook zal het centrum van Leuven vrijdagnamiddag groten­deels onbereikbaar zijn met de fiets of te voet tussen 12u en 19u. In de rode zone van bovenstaande afbeelding, mag je niet komen. In de oranje zone mag je wel komen, na een veiligheidscheck bij de controlepost. In de gele zones moet je aanschuiven voor zo'n controlepost. Meer informatie kan je vinden op de website van de Stad Leuven. 

Door Elias Fret

Vaticaanwatcher Jan De Volder (KU Leuven) en Knack-journalist Walter Pauli werpen hun blik op het bezoek van de paus aan de universiteit. Lees hier hun analyse. 'Formeel hebben ze hem uitgenodigd, maar ik kan me inbeelden dat Sels' rectoraat daar niet echt voor stond te springen.'

Door Elias Fret