Leuvense student: overwegend links, maar gestaag verrechtst

'Wie jong is en niet links heeft geen hart, wie oud is en niet rechts heeft geen verstand'; het is een adagium dat de tand des tijds met verve doorstaat. Studenten zijn het traditionele kiesvee voor linkse partijen, die met hun progressieve standpunten jarenlang de kieskring KU Leuven met stalinistische scores wisten te veroveren. Jawel, anno 2019 is de links-progressieve student nog steeds de norm, maar onder de oppervlakte wisselen stemvoorkeuren op spectaculaire wijze.

Het is de SP.A die daarover het best kan meepraten. De fiere socialisten haalden tot 15 jaar terug monsterscores van om en bij de veertig procent bij studenten, terwijl men tegenwoordig bij die doelgroep nauwelijks over de kiesdrempel kan gluren. Op het puin van haar rode burcht is Groen aan een opmars op links begonnen. De ecologisten vertegenwoordigen vandaag ongeveer een derde van de KU Leuven-studenten; vergelijkbaar met de scores van Stevaert en co.

Groen speelt dan ook een thuismatch voor studenten. Niet alleen is dit een doelgroep die jonger is dan de gewone kiezer, ze is bovendien hoger opgeleid: 'Dit is eigenlijk een bevolkingsgroep die met de materiële problemen van de samenleving weinig in contact is gekomen', weet Bram Spruyt, politiek socioloog aan de VUB. Volgens collega Dave Sinardet schiet de SP.A net daar tekort: 'Zij zijn minder geprofileerd rond een aantal breuklijnen die voor jongeren misschien wel belangrijker zijn. Ik denk bijvoorbeeld aan diversiteit - waar de SP.A al zowat twintig jaar over haar profiel nadenkt - en het klimaat.'

Dat heeft tot gevolg dat het draagvlak voor Groen specifiek bij studenten veel hoger ligt dan elders in de maatschappij. Timon Hogenaar, nationaal covoorzitter bij Jong Groen, merkt bijvoorbeeld dat de partij, ondanks een sterke algemene groei van leden, disproportioneel veel studenten aantrekt: 'Bij een merendeel van de jongeren is de klimaaturgentie echt wel daar, misschien bij studenten zelfs iets meer. Zij voelen zich dan ook snel thuis bij ons'. Of dat verbonden is met een hoger materieel welzijn betwijfelt Hogenaar: 'Het klimaat spreekt vermoedelijk gewoon meer jongeren aan.'

Een verrechtsing dus?

Ook een onverwachte tweede partij vestigt zich op de brokstukken van de SP.A: met de N-VA is er sinds kort een rechts-conservatief alternatief voor de student. 'Vandaag is er op rechts een aanbod dat er tien jaar geleden niet was', ziet Spruyt. Dat geldt overigens zowel voor studenten als voor de hele bevolking: 'Een partij als de N-VA gaat bij studenten vooruit, maar haar succes is niet anders dan het succes van die partij bij de bevolking.'

Vroegere concurrenten op rechts sloegen er niet in het rechtse kiezerspotentieel bij studenten volledig uit te buiten, denkt Spruyt: 'De Open VLD is op levensbeschouwelijk vlak toch eerder een progressieve partij; in dat opzicht denk ik dat de N-VA een publiek aanboort dat traditioneel niet voor de Open VLD stemde. Het grote verschil zit eigenlijk bij een partij als Vlaams Belang, omdat die bij hoogopgeleiden al met al onsuccesvol blijft.'

Is het succes van de N-VA dan symbolisch voor een verrechtsing van de student? Niet noodzakelijk: de partij bereikt gewoon een segment van de studentenpopulatie dat vroeger onaangeroerd bleef. Dat rechtse gedachtegoed heeft overigens altijd een prominente plaats gehad bij Leuvense studenten. Het rechts-conservatieve KVHV bijvoorbeeld, is al 117 jaar een kweekvijver voor toekomstige politici van CD&V, N-VA en Vlaams Belang. Heden ten dage bezet het verbond nog steeds een lijvig pand in de Naamsestraat, het hart van Leuven.

'Je merkt toch wel dat het nog steeds niet evident is om niet links te zijn als student', getuigt KVHV-praeses Brecht Crabbe. 'Als ik op café met studenten praat, merk ik dat sommige standpunten toch al eens moeilijk liggen. Let op: van discriminatie is zeker geen sprake, maar links heeft natuurlijk een groter draagvlak bij studenten.' Crabbe kan wel bevestigen dat het enthousiasme sinds zijn eerste dagen bij KVHV gegroeid is: 'Drie jaar geleden is er een jaar geweest dat we maar met twee of drie schachten zaten, dit jaar zitten we aan elf.'

Faculteiten

Alvast opvallend is hoe de stemvoorkeuren bij studenten verschillen naar opleiding. Uit de Veto-peiling van vorig jaar bleek dat richtingen binnen de humane wetenschappen, met uitzondering van Rechten en Handelsingenieur, massaal voor Groen kozen, terwijl de exactere wetenschapsrichtingen naar rechts bogen, met sterkere scores voor N-VA en Vlaams Belang.

Spruyt ziet eenzelfde tendens uit onderzoek aan de VUB: 'Er speelt allicht vooral een selectie-effect: mensen met bepaalde types opvattingen kiezen eerder voor bepaalde types opleidingen. Ergens is dat ook logisch. Mensen die onderwijs zien als een doel op zich of om de samenleving te verbeteren komen dan in humane richtingen uit. Bij mensen die onderwijs zien als een middel om tot een beroep te komen, speelt dat minder.'

De verschillen tussen studierichtingen situeren zich vooral bij Groen en N-VA, terwijl partijen als Open VLD, SP.A en PVDA over de KU Leuven heen stabiel blijven. Stellen dat Groen daarmee dé studentenpartij is, is wat te kort door de bocht, maar het algemene beeld van de progressieve student blijft wel overeind, zo ziet ook Sinardet: 'Een meerderheid langs centrum-links, met Groen, CD&V en eventueel SP.A zou hier logisch zijn.' Anderzijds verschilt de Leuvense student toch niet zo gek veel van de doorsnee Vlaming: 'Ook Zweeds is immers nog mogelijk.'