Leuven versterkt strijd tegen seksueel geweld

Leuven is na Brussel, Gent, Luik, Antwerpen en Charleroi de zesde stad die een Zorgcentrum na Seksueel Geweld (ZSG) opent, maar zal zeker niet de laatste zijn. 'De uiteindelijke doelstelling is dat elk slachtoffer van seksueel geweld binnen het uur een gespecialiseerd zorgcentrum kan bereiken', vertelt Tina Debecker, hoofd van het zedenteam van de Leuvense politie.

Het ZSG in Leuven opende normaal gezien vorige maand samen met Antwerpen en Charleroi de deuren. Het uitstel heeft alles te maken met infrastructuurwerken in het UZ Leuven. 'De bedoeling is om het Zorgcentrum in de nabijheid van de spoedafdeling te bouwen en dat is sowieso niet evident', zegt Debecker. 'De achterstand wordt vooral veroorzaakt door vertragingen van leveringen voor de bouw.'

Zorgcentra als multidisciplinaire aanpak

Liesbet Stevens, adjunct-directeur van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen, beschrijft het ZSG als een holistisch centrum waar slachtoffers van seksueel geweld terecht kunnen voor een allesomvattende zorg en opvolging.

'Slachtoffers hebben er onder één dak toegang tot medische en psychische zorg, forensische staalafname en eventuele klachtneerlegging in samenwerking met de zedeninspecteurs. Het is 24/7 open en gratis', legt Stevens uit.

Slachtoffers die een beroep doen op het ZSG worden daar opgevangen door een forensisch verpleegkundige. Die verpleegkundige staat in voor de medische zorgen van het slachtoffer, met oog op het forensische sporenonderzoek. Als het slachtoffer beslist om meteen aangifte te doen, zal de forensisch verpleegkundige contact opnemen met de zedeninspecteurs.

Het succes van de eerder geopende centra is alvast gebleken uit de hoge aangiftebereidheid van slachtoffers na een bezoek aan een ZSG. Normaal gezien is slechts 1 op 10 van de slachtoffers bereid tot een aangifte, nu gaat het om zo'n 70%.

Volgens Debecker speelt de verlaagde drempel daarin mee: 'Aangezien de eerste stap bij een ZSG de medische zorg is, ligt de drempel lager dan bij een politiebureau, wat meteen geassocieerd wordt met een klacht en daarom intimiderend kan zijn.'

Wat zijn zedeninspecteurs?

Een andere nieuwigheid zijn de zedeninspecteurs. Dat zijn agenten die vrijwillig extra taken rond zedenfeiten willen opnemen. Zij staan in voor het verhoor en de opvolging van slachtoffers, en dit ook 24/7.

Voor het gerechtelijk arrondissement Leuven zullen er minstens dertig inspecteurs de nieuwe opleiding krijgen, waaronder ook mensen die gespecialiseerd zijn in het verhoor van minderjarigen en kwetsbare meerderjarigen, bevestigt Stevens.

Ondanks de opening van het Zorgcentrum kan je als slachtoffer ook nog steeds terecht op een politiebureau, verzekert Debecker: 'Het is niet omdat je geen zedeninspecteur bent dat je een slachtoffer van seksueel geweld niet kan opvolgen op een kwalitatieve manier.'

In een Europees rapport van 2019 kwam er kritiek op de efficiëntie van de Belgische politietraining omtrent seksueel geweld. Academies zouden te veel vrijheid krijgen voor de invulling daarvan.

Volgens Debecker is de eerste stap in een efficiëntere aanpak van seksueel geweld hoe dan ook het uitrollen van de zorgcentra. De expertise die daar wordt opgebouwd, in combinatie met die van de zedeninspecteurs, zal zorgen voor betere opleidingen. Ook indirect, omdat collega's van elkaars ervaringen leren.

Stabiliteit en evolutie

In Leuven lijken de cijfers van seksueel geweld stabiel te blijven, bevestigt commissaris Marc Vranckx. Een nuance dringt zich op: 'Klachten van verkrachting en aanranding zijn gestegen in 2018 en 2019, maar sindsdien stabiel gebleven.'

'In 2020 en 2021 zijn klachten van andere vormen toegenomen, zoals voyeurisme en cybergerelateerde feiten', benadrukt Debecker. COVID-19 en de lockdowns vormen volgens haar een mogelijke oorzaak.