Joachim Coens: 'Er zijn heel wat redenen waarom net wij bij jongeren kunnen scoren'

In december mocht hij zichzelf partijvoorzitter noemen, nog geen maand later zat hij al op de thee bij de koning. Joachim Coens liet zijn functie bij de Maatschappij van de Brugse Zeevaartinrichtingen voor wat die was en staat nu – ondertussen al bijna een jaar – aan het roer van de CD&V.

Via Zoom treffen we Coens met een tas koffie in de hand. Achter hem een kaart van Vlaanderen, met in het oranje gekleurd de gemeenten waar CD&V de scepter zwaait. De voorzitter van de christendemocraten is hartelijk en neemt ruim de tijd ons voor het interview te bevragen over de koetjes en kalfjes van het studentenleven. Het is 2020, maar we voelen ons toch even weer thuis in het Vlaanderen van de CVP.

Het kiezerspotentieel van de CD&V ligt nu vooral bij de 50-plussers. Waarom moeten jongeren voor uw partij kiezen?
Joachim Coens: 'Wij hebben eigenlijk net een heel grote groeifactor bij jongeren. De leeftijdscategorie is wel wat het is: het is een beetje een beeld dat wij bepaalde doelgroepen meer aanspreken dan anderen. Ik moet ook zeggen dat het generationeel nogal eens wisselt naargelang tendensen.'

‘Ik denk dat er heel veel redenen zijn waarom net wij bij jongeren kunnen scoren. We hebben een jongerenvoorzitter gehad die toch heel sterk appelleerde aan de jongeren. Maar ik denk ook dat veel jongeren die polarisering gewoon beu zijn. Ze begrijpen dat de samenleving niet wordt opgebouwd door populistische uitspraken links of rechts, maar juist door bepaalde thematieken niet zwart of wit, maar in tinten te zien.’

'Dat heeft te maken met de boodschap, maar ook met de drager. Bernie Sanders bijvoorbeeld, omdat die zo voor zijn idealen gaat! Dat is ook een beetje mijn boodschap aan onze mandatarissen: dat we veel meer scherper onze idealen naar voren moeten dragen. Je gaat altijd mensen hebben die omwille van die passie voor je willen stemmen. Jongeren willen zeker voelen dat je ervoor gaat.'

Ik krijg sinds kort ook CD&V-advertenties op Facebook te zien. Hoort bij die jongerenstrategie een grotere digitale aanwezigheid?
'Ik weet niet op basis van welke criteria die bij u zijn geraakt. (lacht) We adverteren uiteraard doelgroepgericht in functie het onderwerp, dus voor jongeren ook in functie van een jongerenonderwerp. Wij proberen hen wel zo te bereiken.'

Intussen zijn cijfers rond mentaal welzijn bij studenten, en jongeren in het algemeen, wel erg dramatisch. Wat kunnen we van de CD&V, toch jarenlang de partij van de zorg, verwachten op dat vlak?
'Eerst en vooral: dat is zo. Ik merk dat in de leefomgeving van mijn kinderen, zeker nu met corona. Zij stellen echt de vraag waar het met de samenleving naartoe gaat, ook op vlak van klimaat bijvoorbeeld. Het is vooral die eenzaamheid die nu de perspectieven van jongeren beïnvloedt.'

'Ik denk dat wij als christendemocraten een partij zijn die zich richt op thema's die misschien minder evident zijn maar zich ook op de laag van het immateriële vestigen. Materiële welvaart en voldoende inkomen hebben is belangrijk, maar ook zingeving: wat doen wij hier, waarom leven wij en wat is belangrijk? Dat zijn de thema's die ons heel nauw aan het hart liggen. En uit postelectoraal onderzoek hebben we ook gezien dat net die thema's, hoe raar het ook klinkt, de jongeren naar ons brengen.'

Veel jongeren hebben het gevoel dat ze een stukje van hun jeugd opofferen voor de oudere generaties in dit land. Nochtans wordt van bovenaf precies enkel gefocust op die feestende jongeren op de Oude Markt. Vindt u de beeldvorming van de jongeren in de coronacrisis terecht?
'Ik ben nu begin de vijftig en hoop Nieuwjaar te kunnen vieren binnen twee maanden, maar gaat dat niet door, dan is dat zo. Voor zeventienjarigen uit het zesde middelbaar of studenten die nu aan hun eerste jaar universiteit beginnen, ligt dat helemaal anders. Dat zijn dingen die je maar once in a lifetime doet; enfin normaal gezien dan toch. (lacht) Ik wil maar zeggen: wat zij nu missen komt dus niet meer terug. Ik leef echt mee met jongeren die dat jaar in deze corona tijden moeten meemaken.'

'Op vlak van besmettingen zie ik bij mijn kinderen dat die de grens aftasten wat betreft aanwezigheid op kot, maar als ze thuiskomen en naar hun grootouders gaan zorgen ze wel dat er niks kan gebeuren. Ik denk dat ze voor zichzelf ook wel uitmaken wat verantwoordelijk is en wat niet.'

We hebben sinds kort op elk niveau in België een regering. Wordt het een moeilijke spagaat tussen Zweeds Vlaanderen en paarsgroen België?
'Ik moet wel zeggen dat de context anders is, omdat je op het federale niveau ook de Franse gemeenschap hebt die met een andere politieke realiteit zit.'

'Voor mij hoeft dit op zich geen probleem te zijn. Als je kijkt naar de organisatie van ons land: CD&V zit in Vlaanderen in 129 besturen, daar zitten we ook in coalities met andere partners. De ene keer met N-VA, de andere keer met Open VLD, SP.A of Groen. Overal nemen we onze verantwoordelijkheid en komen we op voor onze standpunten.'

'Wat je natuurlijk wel hebt, wat ons als partij betreft, is dat de leidingen verschillend zitten en dat N-VA natuurlijk anders staat ten opzichte van het federaal niveau, waar ze nu in principe oppositie voeren. Ik hoop dat die rol gespeeld wordt door zij die moeten oppositie spelen, met name de N-VA-oppositieleden in de Federale Kamer, en dat dit niet gebeurt van regering tot regering.'

'Er was simpelweg geen mogelijkheid om federaal overeen te stemmen. We hebben dat lang geprobeerd omdat we dachten dat dat simpeler zou zijn, wat ook zo is. Stel dat we dat hadden kunnen doen, dan was het waarschijnlijk ook niet geaccordeerd met Wallonië, zoals de MR in de regering zat in vorige legislatuur op federaal maar niet op Waals niveau en de PS wel.'

Dat was in de vorige regering ook een beetje de problematiek van de MR, die in feite ook geen meerderheid van haar taalgroep vertegenwoordigde. Waarom pleitte de CD&V dan zolang voor de Vlaamse meerderheid?
'De MR was niet alleen afwezig in de Waalse regering, er was ook een absolute minderheid langs Waalse kant. Dat is toch geen goed model gebleken.'

'Het gaat wél moest je op een ander model gestoeld zijn, moest je zeggen: de meerderheid in Vlaanderen en de meerderheid bij de Franstaligen vormen samen een regering. Dat is voor een stuk confederale logica, zoals het trouwens in Brussel gebeurt waar zowel Nederlands- als Franstaligen een meerderheid vormen en samen Brussel besturen.'

Ik hoor u verwijzen naar dat Brusselse model, is dat iets waarvoor de CD&V gaat pleiten bij een staatshervorming?
'Wij gaan pleiten voor een deblokkeringsmechanisme. Daarnet had u het over de moedeloosheid van jongeren, maar de moedeloosheid van de samenleving ontstaat toch ook als je in vijftien maanden geen regering kunt vormen na verkiezingen. Dat kunnen we niet meer maken.'

'Hoe werkt het? Als er verkiezingen geweest zijn, laat je de grootste partij aan beide kanten van de taalgrens aan zet. Vinden die een meerderheid binnen de zes maanden die een begroting en een ploeg kan opzetten, perfect! Is dat niet mogelijk krijgen de Nederlands- en de Franstalige partijen de kans een meerderheid te vormen en binnen de maand een begroting op tafel te leggen. Lukt dat niet, dan zijn het herverkiezingen.'

'Dat mechanisme is al voor een stukje aanwezig in Vlaanderen, waar de grootste partij eerst aan zet komt. Op federaal niveau ontbreekt zoiets. Waarmee ik overigens niet wil verwijzen naar de koning, die heeft zijn uiterste best gedaan.'

De heterogeniteit blijft intussen wel een feit. Hoe plant CD&V een coherent klimaatbeleid uit te werken vanuit twee regeringen die daarover duidelijk verschillende standpunten hebben?
'Klimaat is absoluut een uitdaging die we niet te abstract moeten laten, maar heel concreet moeten vertalen naar wat de mensen kunnen doen. We mogen geen paniek veroorzaken en moeten vooral kansen creëren zodat mensen er iets aan kunnen en willen doen. Europa heeft met de Green Deal de richting aangegeven die wij nu moeten vertalen, wat we ook zullen doen. Dat staat ook heel duidelijk in het regeerakkoord.'

'Vlaanderen is daar vorig jaar al een beetje mee begonnen. Maar ze mogen wat mij betreft nog ambitieuzer zijn. We willen de klimaatcrisis te lijf gaan op een manier dat het haalbaar moet blijven voor de mens en de economie, maar het zal wel moeten gebeuren.'

Tot slot: ziet u uzelf als Vlaming, Belg of Europeaan?
'Eén van mijn belangrijkste stellingen is dat je een mens niet mag herleiden tot één aspect. Niemand is te herleiden tot het feit dat die een man of vrouw is of zich daar misschien ergens tussen bevindt. Iedereen heeft vele aspecten, identiteit is ook zo, we hebben een zekere gelaagdheid. Ik ben burgemeester van Damme, ik ben ook Vlaming – uiteraard! – omdat het mijn taal en cultuurgemeenschap is, ik ben ook Belg omdat het mijn nationaliteit is en ik ben ook Europeaan.'

Is België niet meer dan een nationaliteit voor u?
'België is een historische constructie die voor mijn part ook anders had gekund. In alle eerlijkheid, de Lage Landen had mij ook wel kunnen boeien als constructie. Daar hebben we toch ook veel gemeen.'