Interview met eredoctor Peter Bouckaert

Tijdens de lezing naar aanleiding van uw eredoctoraat waren heel wat studenten aanwezig. Kunt u studenten die u hebtgeïnspireerd dit werk aanraden?

Peter Bouckaert: "Ik vind het simpelweg een enorm privilege om op de eersterij te kunnen staan om de geschiedenis vorm te zien krijgen. Natuurlijk weet jedat je de wereld niet zal veranderen met je werk en dat verandering moeizaamgaat."

"Het heeft ons twee jaar tijd gekost om de aandacht te vestigen op hetconflict in de Centraal-Afrikaanse Republiek, terwijl Afrika hiermeewaarschijnlijk het dichtst bij een genocide is gekomen sinds Rwanda (de Rwandese genocide in 1994, red.). Maaruiteindelijk zijn we er wel in geslaagd, er is momenteel aandacht voor en er is ook een vredesmacht aanwezig. Je kan een verschil maken, maar daarvoor heb je welrealiteitszin en toewijding nodig."

Een reden waarom u zo veel jonge mensen bereikt is uw constant gebruik van sociale media om mensenop de hoogte te brengen van probleemsituaties. Denkt u dat dit altijd eeneffectieve methode is?

Bouckaert: "Op die manier kan ik wel een jong, breed publiek bereiken,dat vaak sterk gefrustreerd is door hun politieke leiders. Zij engageren zichontzettend, gaan naar Griekse eilanden om hun vakantie te spenderen aanvluchtelingen helpen."

"Mijn doel is mensen te bewegen tot handelen. Dat hoeven geen grootse daden te zijn. Een paar maanden terug leerde ik een jonge Syriër kennen die zijn benen had verloren in bombardementen en een rolstoel nodig had. Ik postte een bericht online en twaalf uur later had ik er niet één, maar twee."

Doet u dat vaak,ook naast het professionele contact blijven houden met vluchtelingen ofslachtoffers die u ontmoet?

Bouckaert: "Ik denk dat ik gisteren zo’n honderd berichtjes op Facebook had van vluchtelingen om me proficiat te wensen met mijn eredoctoraat. Het is belangrijk contact te houden en niet gewoon even interviews af te nemen en vrolijk dag te zeggen. Niet alleen menselijk, maar ook professioneel."

"Laatst ontmoette ik een Iraanse familie die in Turkije vastzat. Ik heb toen hun bus betaald om tot Istanboel te geraken en zij hebben me nadien ongelooflijk geholpen om Afghaanse vluchtelingen op te sporen die waren gaan vechten in Syrië. Dat was één van onze belangrijkste onderzoeksprojecten en was zonder hun hulp nooit gelukt, want zij konden mensen die weigerden met ons te spreken overtuigen dat we wel aan hun kant stonden."

U heeft bij HumanRights Watch een nieuwe manier van rapporteren geïntroduceerd. In plaats vanhalfjaarlijkse rapporten, zijn jullieook korte, dagelijkse rapporten beginnen te publiceren. Wat zijn zo nog veranderingen die u wil zien gebeuren om humanitairwerk efficiënter te maken?

Bouckaert: "Voor elke missie heb je eigenlijk een nieuwe methode nodig en daarbij komt een kwaliteit die ik in law school geleerd heb zeker van pas: voor jezelf denken en creatief zijn. Wanneer je in een oorlog zit, moet je snel handelen."

"Het is niet mijn bedoeling om wat te rapporteren over wie waar is omgebracht, maar om wel degelijk mensenlevens te redden. Daarvoor is fotografisch en videomateriaal zeer belangrijk, zo kunnen we op korte tijd de aandacht trekken."

100% Belg

U benadrukt graagdat u een Belg bent, ook al bent u naar de Verenigde Staten verhuisd toen u 15 was. Heeft dat te maken met een zekere trotsheid op Europese waarden? Relativeert u die eerder, gezien onze aanpak van de vluchtelingencrisis?

Bouckaert: "Ik voel me inderdaad 100% procent Belg, zowel in mijn denken als mijn wereldbeeld. Onze gemeenschap, inclusief Vlaanderen, staat voor belangrijke waarden en hebben diep humanitaire ideeën."

"De vluchtelingencrisis brengt ons nu wel een belangrijke uitdaging. Plots is het veel moeilijker dezelfde principes, waar we altijd achter stonden wanneer het om een probleem ver weg in Afrika ging, ook nu hier bij ons te hanteren."

Als Belg ontsnapt u ook aan vijandige reacties die een Amerikaan die in het Midden-Oosten werk zoukrijgen. Maar is onze reputatie er nu nog überhaupt beter met ons huidigEuropees buitenlands beleid?

Bouckaert: "Belg zijn is inderdaad een veel veiligere identiteit. Maar mensen daar ervaren wel degelijk ons buitenlands beleid. Hoe we vluchtelingen behandelen is een belangrijk deel van ons antwoord op het Syrisch conflict. Die mensen komen uit een cultuur van extreme gastvrijheid, waar ze massa’s mensen thuis zouden ontvangen die het nodig hebben. Dan is in Griekenland komen een complete shock, zeker met het beeld dat ze hebben van Europa als voorvechter van mensenrechten. Elk hek en elke brutaliteit van politie komt eigenlijk neer op propaganda voor IS."

Dat Europa faaltbij de aanpak van vluchtelingen is wel duidelijk, maar wat raadt u Europaconcreet aan vanuit uw positie bij Human Rights Watch voor een conflict dat zouitzichtloos lijkt?

Bouckaert: "Je moet naar de crisis op drie niveaus kijken. In de eerste plaats moet er daar naar een niet-militaire oplossing gezocht worden door vredesgesprekken en daarbij moeten we zeker ook de Syrische vrouwen betrekken. 50 procent van de populatie wordt nu uitgesloten, en net zij die het minste bloed aan hun handen hebben."

"Dan moet er gekeken worden naar Jordanië, Libanon, Turkije… Daar bevinden zich de meeste vluchtelingen. In Libanon is dit een kwart van de bevolking, tegenover 0,4% in Europa. Dit cijfer mag ons toch doen inzien dat we de paniekberichten over Europa dat overstroomd wordt door vluchtelingen moeten stoppen."

"Tenslotte moeten we op Europees niveau uit deze crisis van politiek leiderschap zien te komen. Nu raken we het over niks eens, behalve dan ze zo veel mogelijk buiten te houden. Hen louter als een last zien, is echter helemaal verkeerd. Als je hen zou leren kennen, zou je merken dat het evengoed dokters en ingenieurs zijn, die onze samenleving goed kan gebruiken."