Europees Parlement wil onbetaalde stages verbieden

Het Europees Jeugdforum, een koepelorganisatie die de officiële stem van Europese jongeren bij de Europese instellingen is, zet het onderwerp van onbetaalde stages al langer op de Europese en nationale agenda's. Ze ijveren voor op zijn minst het vergoeden van stages die buiten de opleiding vallen.

In het huidige systeem krijgen studenten vaak geen enkele vorm van compensatie, dus ook geen credits. Bovendien is het in opleidingen zoals Rechten vaak sterk aangeraden op eigen initiatief stage te lopen in de zomerperiode, en dat betekent minder tijd voor een vakantiejob. Zo gaan studenten die zich dat kunnen veroorloven met een voorsprong naar de start van hun carrière.

De resolutie die het Europees Parlement nu heeft goedgekeurd gaat veel breder dat dat: 'Het gaat in de resolutie om het verplicht vergoeden van alle soorten stages, dus ook de stages die binnen de opleiding plaatsvinden. Dat is echt een mijlpaal', vertelt Frédéric Piccavet, bestuurder bij het Europees Jeugdforum. Heel concreet betekent dat in de toekomst bijvoorbeeld een leraren-of verpleegkunde stage, vergoed zou moeten worden.

De Europese politiek is uiterst complex. Hoewel er gesproken wordt van een mijlpaal is dit enkel een gewonnen veldslag, maar zeker nog geen gewonnen oorlog. Een resolutie betekent in de context van de Europese politiek dat het Parlement zijn mening geeft over een onderwerp, waarna de Commissie en de Raad ermee aan de slag gaan. Het betekent dus niet dat de definitieve beslissing gemaakt is of dat die juridisch bindend zou zijn.

'Dit is natuurlijk een resolutie, de Europese Raad en de Europese Commissie zullen zich hier nu over moeten buigen. Er kan dus nog heel wat veranderen', verduidelijkt Piccavet. Al is dit wel degelijk historisch, aangezien het Parlement nooit eerder heeft ingestemd met een dergelijk verbod. 'Het is heel moeilijk voor de Commissie om hier niks mee te doen. Het Parlement is de instelling van het volk. Als zij verandering willen, moet de Commissie daarnaar luisteren.'

Wettelijk kader

De eis om onbetaalde stages te verbieden komt niet uit de lucht gevallen. Jongeren niet vergoeden tijdens hun stage valt volgens het Europees Jeugdforum wel degelijk buiten een wettelijk kader, waardoor misbruik van jongeren door de mazen van het net kan glippen. 'Een stage is de ideale transitie van onderwijs naar de arbeidsmarkt, daarom zijn ze ook zo belangrijk', aldus Piccavet.

Toen het Europees Jeugdforum een drietal jaar geleden een rechtszaak aanspande tegen de Belgische staat en deze aanhangig maakten bij de Raad van Europa, deden ze dat op basis van twee artikels van het Europees Sociaal Handvest.

'Ten eerste is er "het recht op billijke vergoeding". Iedereen die in een bedrijf aan de slag gaat heeft dat recht. Dat staat binnen dat Handvest van de Raad van Europa en België heeft dat ondertekend', legt Piccavet uit. Ten tweede zou België het recht van jongeren en kinderen om beschermd te worden tegen zulke praktijken, geschonden hebben.

De zaak tegen de Belgische overheid is nog steeds lopende, al zette het wel al redelijk wat in beweging. 'Toenmalig minister van Werk Kris Peeters heeft veranderingen doorgevoerd rond stages. Er is sindsdien steeds meer begrip voor de problematiek', duidt Frédéric Piccavet.

Europa en zijn lidstaten bewandelen dus wel degelijk een ander pad de laatste tijd, en de stap richting echte verandering lijkt gezet. 'In 2019 besliste het Europees Parlement dat zijn stagairs vergoed moeten worden en ook bij de Verenigde Naties zijn de stages betaald sinds dit jaar', maakt Piccavet zich sterk. 'Het zijn kleine stapjes. Veel verandert er nog niet voor de leefwereld van de student in Vlaanderen, maar ik ben optimistisch.'

Slinkend aanbod?

Het is nog maar de vraag of bedrijven door dit hele verhaal niet gewoon minder stageplekken zullen aanbieden. Piccavet is duidelijk: 'We leven in 2020. Iedereen ziet dat het een heel onrechtvaardige praktijk is wanneer je jongeren uitbuit. Het gaat ook niet per se over die vergoeding, maar wel dat elke jongere bepaalde rechten heeft.'

'Wij starten vanuit dat rechtenverhaal. Ieder bedrijf dat zich daarbuiten wil plaatsen: dat is hun keuze. Het is misschien een extreme vergelijking, maar een 100-tal jaar geleden streed de arbeidersbeweging ook voor bepaalde rechten. Het is een wettelijk kader dat moet worden ontwikkeld en waar we als samenleving naartoe moeten gaan.'

Jeugdgarantie

De kopzorgen die Europa teisteren rond jongeren gaan veel verder dan enkel al dan niet vergoede stages. 'De werkloosheid bij Europese jongeren is op enkele maanden tijden gestegen van 14% naar 18%. Dat lijkt weinig, maar concreet zijn dat honderdduizenden jongeren zonder job', klinkt Piccavet bezorgd

Er bestaat in Europa zoiets als 'de jeugdgarantie', die bestaat sinds 2014 en redelijk wat geld opslokt op van de meerjarenbegroting. Die garantie houdt heel concreet in dat elke jongere in Europa die geen job heeft, niet op de schoolbanken zit en geen stage loopt, binnen de vier maanden een job zou moeten aangeboden krijgen.

De lidstaten, bijvoorbeeld hier in Vlaanderen organisaties zoals VDAB, krijgen middelen om bedrijven aan te sporen werkloze jongeren aan te nemen. Bedrijven die zo'n jeugdgarantie aanbieden moeten wel aan de hoogste voorwaarden voldoen, en dus ook rond het hele aspect van onbetaalde stages. 'Een nieuwe harde eis in de jeugdgarantie zal het verbod op onbetaalde stages zijn', klinkt het bij het Europees Jeugdforum.

De resolutie rond de nieuwe jeugdgarantie met hardere eisen werd aangenomen door het Europees Parlement en die resolutie rond onbetaalde stages zit daarin vervat. 'Wij als jeugdforum hebben steeds opnieuw gepleit om die jeugdgarantie kwaliteitsvoller te maken, en nu stemt het Europees Parlement daar dus mee in. Nu strijden we nog verder voor een kwaliteitsvolle implementatie.'