En(n)U? Een panelgesprek over seksuele intimidatie

Afgelopen dinsdag ging een panel in gesprek over seksuele intimidatie, met elkaar én met het publiek. Experts ter zake waren Alexander Witpas (seksuoloog), Julie Cafmeyer (theatermaakster) en Liesbeth Kennes (pedagoog en CAW-medewerker). Samen met moderator en sp.a-politica Karin Jiroflée en zo’n veertig geïnteresseerden van alle leeftijden, maar -jammer genoeg- vooral van één gender, bespraken ze hoe het nu verder moet.

Waar iedereen het over eens was, is dat een potentieel slachtoffer, iedereen dus, zijn gedrag niet moet aanpassen. Met andere woorden, een slachtoffer treft nooit schuld. Onderzoek over het zogezegde uitlokken van seksuele intimidatie op het werk toont aan dat bijvoorbeeld de kledij of de persoonlijkheid van het slachtoffer er weinig toe doet. Bij seksuele intimidatie is opportuniteit is de belangrijkste factor, al spelen machtsrelaties ook een rol.

Voor de slachtoffers kan dat een geruststelling zijn. Toch geeft het tegelijkertijd een ongemakkelijk gevoel. Kan er dan niets je beschermen tegen seksuele intimidatie? Doorheen de avond werden drie mogelijke punten besproken die verandering teweeg kunnen brengen.

Wat nu?

Een eerste werkpunt is nadenken over hoe we kinderen, en eigenlijk ook onszelf, opvoeden. Maak mensen bewust van de genderstereotypes die ze in hun hoofd hebben. ‘Meisjes zeggen wel neen, maar bedoelen dat niet altijd.’ Of ‘jongens hebben altijd zin’. Respecteer daarnaast de grenzen van een kind, klinkt het. Als een kind er zich ongemakkelijk bij voelt, laat het dan niet al die familieleden kussen die het maar één keer per jaar ziet op een familiefeest, ook al is dat goedbedoeld.

Ten tweede is het aan de overheid om meer en beter in te grijpen. Het is daarbij wel belangrijk dat het bestuur met de juiste methodes de juiste personen bereikt, wat het nu niet altijd doet. De groep van daders en alles wat onder seksueel grensoverschrijdend gedrag valt, is immers enorm divers. Het gaat niet alleen om ‘de grote boze man’ en ‘het kleine meisje’. Het gaat van nageroepen worden op straat en wedstrijden van studentes tijdens het uitgaan om in zoveel mogelijk mannenbillen te knijpen tot verkrachting binnen een relatie.

Er zijn daardoor dingen die over het hoofd gezien worden. Tot nu toe gaat bijvoorbeeld weinig aandacht naar vrouwelijke daders. In een Nederlands onderzoek naar seksuele gezondheid gaf 15% van de volwassenen aan al eens ‘pressiemethodes’ te hebben gebruikt. Tweederde van die groep was man. De morele verontwaardiging waarin we vandaag lijken te blijven steken, volstaat niet. Veralgemeende boodschappen als ‘alle mannen hebben dat al wel eens gedaan’ zijn niet alleen onwaar, ze dreigen zelfs de drempel verlagen voor potentiële, nieuwe daders.

De laatste weg die we verder moeten inslaan, is samen te vatten als maatschappelijke bewustwording. Daar hebben de aanwezigen duidelijk al aan meegewerkt. Op de vraag: ‘heeft #metoo ons gedrag veranderd?’ is het antwoord in de zaal ondubbelzinnig ja. We praten er eindelijk over, klinkt het. Als de beweging voor iets heeft gezorgd, is het wel seksueel grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar maken. Dingen die verkeerd zijn, mogen worden uitgesproken. Of zoals een aanwezige zei: ‘voor #metoo stonden zo’n gesprekken niet op de agenda.’

Duidelijk blijkt dus dat we goed op weg zijn, maar ons doel is nog niet bereikt. Onszelf betrappen op stereotypes en ze daarna corrigeren is een eerste belangrijke stap. Meisjes met korte rokjes zijn waarschijnlijk niet op zoek naar een nachtelijk avontuurtje. En jongens denken niet elke zeven seconden aan seks. Gerichte acties van de overheid en maatschappelijke bewustwording zijn verder belangrijke stappen. Maar dus eerst en vooral: gooi die stereotypes overboord.