Een schop onder je thesiskont

Een alom gekend beeld in Leuven: jachtig naar de bib wandelende studenten, ogen schichtig, koffievlekken op de kleren en een wolk van existentiële twijfels boven het hoofd. Jawel, het tweede semester is halfweg en het thesis-seizoen voor uitstellers is aangebroken.

Afgaand op wat Eco in zijn How to Write a Thesis schreef, verschilt de huidige Leuvense thesisstudent niet veel van zijn veertig jaar oudere Italiaanse variant. Doorheen het boek blijkt: de technologie mag dan veranderen, het proces blijft hetzelfde. Pijnlijk, maar indien juist ondernomen ook erg belonend.

Het Italië van 1977 was vol verandering: politiek terrorisme en stakingen zorgden voor opschudding in wat de ‘loden jaren’ genoemd worden. Het is ook de periode waarin onderwijs niet meer exclusief voor de rijke elite voorbehouden was. Eco looft deze democratisering, maar ziet er ook de gevaren van in. Professoren kunnen niet langer van dag tot dag hun studenten opvolgen, kenden zelfs vaak hun namen niet. Voor het schrijven van hun thesis zijn veel studenten dus op zichzelf aangewezen. Het is tot deze groep dat Eco zich richt.

Hij heeft slechts één voorwaarde: het doel van je schrijfproces moet intellectuele bevrediging zijn. Niet een diploma, en al zeker niet het vinden van een goede job. Als dat je redenen zijn, kan je nog het best van al iemand betalen om het schrijfwerk voor jou te doen. Plagiëren is ook een valide optie, zolang je maar snugger genoeg bent om niet gepakt te worden. Een tikje extreem misschien maar hey, de man is een genie, toch?

Schrijf een thesis die je kan schrijven

Dat je enthousiast bent bij het kiezen van je onderwerp is fantastisch. Al je dromen en ambities in dit ene schrijfwerk willen proppen is daarentegen een minder goed idee. Eco benadrukt hoe belangrijk het is een afgebakend onderwerp te kiezen dat je dan op rigoureuze wijze uitwerkt. Je schrijft je thesis namelijk niet om de academische wereld op haar grondvesten te doen daveren, wel om de vaardigheden onder de knie te krijgen die bij je opleiding horen. Het is de bedoeling dat je een expert bent in het kleine onderzoeksveld van je thesis. Een bijkomend voordeel is dat zo’n verregaande specialisatie het moeilijker maakt voor je nalezers om hiaten op te sporen. Hoe breder je thema, hoe groter de kans dat je essentiële namen en theorieën nalaat op te nemen.

Hoe rigoureus is rigoureus? Vrij tot zeer blijkbaar, aan een thesis moet volgens Eco minstens zes maanden en maximum drie jaar geschreven worden. Toegegeven, hij moest het doen met een ouderwetse typemachine, maar het vooruitzicht van drie jaar thesissen is moeilijk aangenaam te noemen. Het grootste deel van die tijd hoor je te spenderen aan jezelf in te lezen in het onderwerp. Om het lezen van boeken en artikels geraak je jammer genoeg niet heen. Niet-aflatende stamina ontwikkelen om grote hoeveelheden literatuur te consumeren is de boodschap.

Uitstelgedrag en organisatie

Vooral de uitstellers onder ons krijgen een duwtje in de rug. Een misvatting bij studenten is dat de ‘eerste keer de goede moet zijn’. Begin met schrijven, leef je uit, maak fouten, en spendeer dan drie maanden aan het herschrijven van die eerste draconische versie. Dat beginnen het moeilijkste is, beseft Eco maar al te goed. Ondanks zijn liefde voor het woord adviseert hij niet in het wilde weg boeken van voor naar achter door te ploeteren, maar de bibliografieën van een aantal interessante titels naast elkaar te leggen en van daaruit te selecteren.

Ook dat moet je op een gestructureerde manier aanpakken. Een groot deel van het boek is gewijd aan de organisatie van vergaarde informatie. Zo raadt hij aan bibliografische referenties, quotes en ideeën bij te houden op afzonderlijke indexkaartjes. Je kan dat natuurlijk ook gewoon doen in verschillende files op je computer, maar er is iets te zeggen voor de romantiek van een doos vol handgeschreven nota's.

Inhoudelijk legt Ecco weinig restricties op. Voor zijn part stel je dat Dante’s schrijfsels tenenkrommend slecht zijn, zolang je het maar diepgaand kan beargumenteren. Tegen één regel mag je niet zondigen: quote nooit of te nimmer een indirecte bron alsof je het origineel hebt gelezen, dat is niet professioneel. Daarnaast raadt hij ook aan literatuur altijd in haar originele taal te lezen, en in ieder literatuuroverzicht terug te grijpen naar klassieke werken, indien mogelijk teruggaand tot de oudheid. Intellectuele bevrediging, je moet er wat voor over hebben.

Activistisch thesissen: hoe doe je dat?

Je thesis gebruiken als onderdeel van je activisme, menig weldoener droomt ervan. Eco beseft misschien dat hij zich op glad ijs begeeft, hij raadt het noch af, noch aan. Wel benadrukt hij dat directe sociale ervaringen moeilijker zijn te analyseren op methodologisch vlak. De kans bestaat namelijk dat je je eigen methodologie zal moeten verzinnen, wat in veel gevallen een oppervlakkig en rommelig onderzoek tot resultaat heeft. De truc zit erin een politiek beladen onderwerp te benaderen op wetenschappelijke wijze. Als je daarin slaagt, schrijf je misschien wel een thesis die verder reist dan het bureau van je promotor, wie weet.

Tot slot heeft Umberto nog één gouden tip voor je: wees bescheiden. Als mensen niet begrijpen wat je schrijft, ga er dan niet vanuit dat het te moeilijk is voor hen maar herformuleer je argument. Bescheidenheid is een mooie eigenschap, academische bescheidenheid is een essentieel onderdeel van een goede thesis.

How to write a thesis van Umberto Eco is te raadplegen in de Universiteitsbibliotheek: Grote Leeszaal - 655