Diversiteitsbeleid KU Leuven schiet tekort

Culturele diversiteit onder studenten blijft een pijnpunt aan de KU Leuven. Ondanks een gestage groei jaar na jaar staat het percentage nu op slechts 16% studenten met een migratieachtergrond, onder wie ook studenten met (West-)Europese roots.

Bij professoren en ander academisch personeel is de situatie nog slechter. De doorstroom van studenten met andere roots loopt daar mank. Diversiteit voor de aula betreft bijna uitsluitend internationale professoren.

Die twee zijn echter niet te vergelijken, meent professor Sociale en Culturele Antropologie Nadia Fadil: 'Internationalisering is een vorm van diversiteit, maar staat los van de diversiteit van Belgische studenten met een migratieachtergrond. Dat laatste gaat over sociaal beleid.'

Onderbemande ambassadeurswerking

De problemen met betrekking tot instroom beginnen al in het middelbaar. 'Studenten belanden vaak in het secundair onderwijs in studierichtingen die onvoldoende voorbereiden om te slagen in het hoger onderwijs', vertelt vicerector Interculturaliteit Peter Lievens. Fadil wijst erop dat door het vroege voorsorteren in het secundair onderwijs er structurele, ingebedde ongelijkheden blijven bestaan, die doorwerken tot in het hoger onderwijs.

De KU Leuven probeert in te spelen op die mismatch in het secundair via haar ambassadeurswerking. Op dit moment wordt die gecoördineerd door twee instroomadviseurs.

Op de vraag of dat niet te weinig is, antwoordt Joyce Koeman van de Dienst Diversiteitsbeleid van de KU Leuven dat de medewerkers zich vooral focussen op contacten met scholen en jeugdorganisaties. Ze proberen zo via tussenpersonen te werken.

Al klinkt het toch dat die dienst nog onderbemand is. Studentenvertegenwoordigers Diversiteit Yune Paepe en Stijn Oosterlinck van de Studentenraad bevestigen dat, maar geven aan dat eraan wordt gewerkt. Volgens vicerector Lievens is de ambassadeurswerking echter maar één element en geen wonderoplossing.

Geld op tafel

De vicerectoren verantwoordelijk voor het diversiteitsbeleid van de KU Leuven, Hilde Feys en Peter Lievens, stellen dat de universiteit op de goede weg is, maar bijkomende acties neemt om die instroom nog te vergroten. Het thema is ook ingeschreven in het strategisch plan van de universiteit.

Dat voornemen omzetten in concrete resultaten doet de universiteit volgens vicerector Diversiteitsbeleid Feys via de Startersdagen Plus (een extra halve dag met coaching en inspirerende sprekers waarbij nieuwe studenten de campus leren kennen, red.), contacten met het middenveld, de voornoemde ambassadeurswerking en gender- en diversiteitsspitsen. Die moeten waken over de objectiviteit van het beoordelingsproces bij promoties en aanwervingen.

Koeman geeft aan dat er wel een evolutie zit in het diversiteitsbeleid: 'Er is een beweging die ook in de maatschappij aanwezig is waarbij er meer aandacht is voor diversiteit en inclusie. De thema's waar wij al jaren mee bezig zijn, staan nu op de agenda en daardoor moeten wij minder aangeven hoe belangrijk dit is.'

Een decaan die liever anoniem wenst te blijven, meent dat er nog een tandje moet worden bijgestoken. 'Of het de universiteit echt menens is met het strategisch plan meet je af aan de middelen die ernaartoe gaan.' Dat ligt moeilijk, zegt Lievens. Door het financieringsmodel van het hoger onderwijs en inflatie krijgt de universiteit jaarlijks minder geld per student. Volgens Lievens wordt er daarom in de eerste plaats gekeken naar verschuivingen binnen het takenpakket van reeds aangenomen personeelsleden.

Veel geblaat, weinig wol

Het centrale beleid omtrent diversiteit wordt geadviseerd door de Diversiteitsraad. 'Diversiteit wordt tegenwoordig als een containerbegrip gezien voor zowel gender en invaliditeit, als migratie- en pioniersstudenten. Door dat allemaal op een hoop te gooien, kunnen onmogelijk alle thema's grondig kunnen worden besproken.'

Fadil merkt op dat veel belangrijke thema's wel aan bod komen, maar het onduidelijk is wat er nadien in de praktijk mee gebeurt, en hoe de zaken worden opgevolgd. Een sentiment dat bij veel betrokkenen bij de diversiteitsraad weerklank vindt: er wordt met veel goede bedoelingen gepraat, maar concrete initiatieven ontbreken vaak.

Lievens reageert: 'Om te werken aan oplossingen moet je mensen bij elkaar brengen en nadenken over mogelijke oplossingen. Dat implementeren vergt het uitwerken van een stappenplan: voor elk beleidsthema lopen er projecten die pas na een aantal jaar tot effectieve uitvoering komen. ' Koeman van de diversiteitsdienst haalt nog aan dat de initiatieven voor heel de organisatie toepasbaar moeten zijn. Een proces dat tijd vraagt.

Diversiteitsbewuste decaan gezocht

Het zwaartepunt van de uitvoer van het diversiteitsbeleid aan de KU Leuven lijkt echter voornamelijk bij de faculteiten te liggen. De impact die een decaan heeft, is daardoor erg groot. Dat hoeft echter geen probleem te zijn voor Lievens: 'Het beleidsplan inclusieve universiteit is door alle decanen goedgekeurd. Kan je mij één voorbeeld noemen van een decaan die niet diversiteitsminded is?'

Die vrijheid voor de faculteiten zorgt ervoor dat er talrijke verschillen in benadering opduiken: op elke faculteit zijn er diversiteitsteams die het diversiteitsbeleid mee uitdragen. Dat is een mes dat aan twee kanten snijdt. Enerzijds staat het facultair niveau dichter bij de studenten en kan het de abstractie en afstand van het centraal niveau overwinnen.

'Diversiteit betekent juist respect voor specificiteit', legt Diversiteitspromotor aan de faculteit Letteren Nadia Lie uit. Ze is van mening dat het goed is om thema's als diversiteit met veel vrijheid en ruimte te benaderen zonder een opgelegde structuur van bovenaf. Aan haar faculteiten werken ze met een open diversiteitsnetwerk van studenten en personeel die nadenken over het facultaire diversiteitsbeleid.

Aan de andere kant betekent dat dat er bij sommige faculteiten veel beweegt en bij anderen niet. 'Wij zijn uiteindelijk allemaal studenten van de KU Leuven', klinkt het bij Vix Willems, voormalig lid van Undivided. Die vindt dat onderscheid soms zorgwekkend omdat je als student 'pech' of 'geluk' moet hebben met je faculteit.

De prijs van een kleur

Dat niet alle faculteiten actie ondernemen hangt samen met het feit dat een faculteit ook andere prioriteiten heeft, zegt Fadil. Zij willen namelijk ook een hoge studie-efficiëntie bij hun studenten om de slaagpercentages te verhogen.

De slaagpercentages bij studenten met een migratieachtergrond liggen door de vele bijkomende drempels lager, waardoor die twee doelstellingen met elkaar in conflict kunnen treden. 'Zijn er dan voldoende incentives voor faculteiten om toch studenten met andere roots aan te trekken', vraagt Fadil zich af.

Onvoldoende uitwisseling 'good practices'

De uitwisseling tussen het centrale niveau en de faculteiten lijkt ontoereikend. De anonieme decaan meent dat er meer dialoog nodig is tussen de centrale dienst en de faculteiten. De faculteiten vragen om meer ondersteuning, klinkt het.

Monique Buellens, diversiteitsverantwoordelijke aan de faculteit Geneeskunde, vertelt dat weinig terugkoppeling naar de faculteiten een aandachtspunt is dat iedereen erkent. Eén diversiteitsverantwoordelijke geeft aan dat de verslagen van het facultaire diversiteitsteam weliswaar altijd worden doorgestuurd naar de vicerector en er goed worden ontvangen, maar dat als ze dat zelf niet zouden doen die vraag er ook niet zou komen.

Feys erkent dat de informatieflow een punt is waar dit jaar nog meer op zal worden ingezet. Nu wordt er twee keer per jaar een netwerkbijeenkomst georganiseerd, maar dat is onvoldoende, geeft ook Nadia Lie aan. 'De faculteiten kunnen nog veel van elkaar leren inzake good practices. Twee keer per jaar zo'n bijeenkomst is dan te beperkt.'

Nasleep Sanda Dia

De KU Leuven heeft ook haar imago niet altijd mee. Volgens professor Fadil profileert de universiteit zich op vlak van excellentie. Zo wordt er sterk ingezet op de positie in de rankings. Dat kan echter aanvoelen als een erg hoge drempel voor studenten met een migratieachtergrond, en de onzekerheid versterken.

Koeman van de diversiteitsdienst bevestigt dat die die perceptie bestaat. Daarnaast liggen er kansen in de communicatie specifiek gericht op studenten met een migratieachtergrond. Fadil haalt aan dat de KU Leuven zo bijvoorbeeld stille ruimtes heeft voor gebed, een studentenmoskee en meisjeskoten, maar daar onvoldoende mee uitpakt.

De universiteit kan zich sterker positioneren op thema's als racisme, discriminatie en islamofobie om studenten met een migratieachtergrond aan te trekken, meent Fadil. Ze haalt aan dat de openingstoespraak van de rector vorig jaar, gepercipieerd werd als 'anti-woke'. 'Dat heeft veel goede initiatieven van de universiteit teniet gedaan.'

Ook Koeman geeft aan dat die speech inderdaad een weerslag heeft gekend. Ook incidenten als de houding na het overlijden van Sanda Dia en het gastcollege van Tom Van Grieken kunnen volgens haar zeker een bepaalde perceptie in de hand gewerkt hebben.