'Dit religieuze leven voelt voor mij heel natuurlijk, alles lijkt te kloppen'

In een buitenhoek van België, nabij Dinant, wonen de zusters van Tibériade samen op een bescheiden boerderij. Eerst wil Anna graag de kapel tonen. 'Het is de basis van ons leven', vertelt ze. 'Zonder Jezus als middelpunt zou dit gemeenschapsleven simpelweg niet bestaan. Dan zou alles uit elkaar vallen.' De kapel bevindt zich op een zolder, waar een grote mat ligt voor het gebed. Bij het altaar, oorspronkelijk een kneedbak, praalt een beeld van Jezus.

De kapel

'Hier bidden we vier keer per dag.' Ze gaat op haar knieën zitten. 'Dit is echt een positie van openheid, van klein zijn tegenover God. Maar daarna sta je terug op natuurlijk. Dat vind ik iets heel moois: we maken ons klein voor God om daarna weer recht te staan, als een beweging van verrijzenis.'

De inkleding van de kapel is sober, waarbij vooral natuurlijke materialen zijn ingezet. Dat is geen toeval, aangezien de nauwe verbinding tussen mens en natuur ook sterk wordt benadrukt in de Bijbel. Zelf heeft Anna vrije kunsten gestudeerd. 'Het oog mag ook wat. Zo’n kitsche afbeelding van een zeemzoete Jezus, daar heb ik wat moeite mee', lacht ze.

'In mijn eigen kunstwerken speelt religie wel vaak een rol – en neen, dat betekent niet dat ik iconen schilder... Al zie ik sowieso een duidelijke link tussen kunst en geloof: het gaat om de omzetting van een intrinsiek idee naar een materiële dimensie, net zoals de scheiding tussen lichaam en geest. Af en toe ben ik hier nog creatief bezig, maar ik hou van creëren an sich. Een maaltijd klaarmaken voor de zusters bijvoorbeeld, daar haal ik ook voldoening uit.'

De tuin

'We proberen zoveel mogelijk zelfvoorzienend te zijn, maar dat lukt niet volledig.' Anna wijst naar hun moestuin; op de achtergrond laten de boerderijdieren van zich horen. 'Wat vlees betreft eten we wel alleen onze kweek, die we trouwens eigenhandig slachten.'

Ook in de vastentijd wordt er in de gemeenschap nog vlees gegeten. 'Vasten gaat meer over plaats maken in je hart, voor de ander en voor God. Het is de bedoeling dat je aan jezelf werkt rond stilte, soberheid en solidariteit. Dat tweede linken mensen vaak meteen aan voedsel, maar dat kan verschillende vormen aannemen. Jezelf uithongeren moet dus absoluut niet het streefdoel van een goede vastentijd zijn. Jezus kon het, veertig dagen in de woestijn, maar wij zijn Jezus niet.'

Anna legt uit dat er overdag in shiften wordt gewerkt. Om 6 uur 20 gaat de dag van start. 'Dan klopt een zuster op de deur en zegt: 'Bonjour ma joie, le Christ est ressuscité.' Een heerlijk zinnetje om mee gewekt te worden. Hij is verrezen; nu ik nog, denk ik altijd. Direct daarna hebben we stil gebed. Dan begroet ik Hem, al zeggend in mezelf: 'Dag God, hier ben ik weer.' Ik geloof dat Hij te allen tijde aanwezig is, en dat ik dus degene ben die telkens terug moet komen.'

Het binnenplein

In het midden van de binnenplaats staat een wit Mariabeeld, als zwaartepunt van de Tibériade-boerderij. Toen Anna zestien was, kwam ze hier al eens op paaskamp. 'Vanaf dat moment is het tot me doorgedrongen dat God mij, Anna, liefheeft, in plaats van Hem als een soort afstandelijke wereldliefhebber te beschouwen. Het was een tocht van zeven jaar om uiteindelijk te bepalen wat ik met die liefde wilde doen.' Haar grote kinderwens, die ze vroeger heel erg koesterde, is zachtjes aan weggeëbd.

'En of ik nooit eens verliefd word? Verliefdheid kan compleet onweerstaanbaar aanvoelen, en ergens is het dat ook wel. Waar men wel vat op heeft, is of je die aantrekkingskracht voedt of niet. In het verleden heb ik een prachtige relatie gehad, maar toch merkte ik dat er iets niet klopte.'

Voor haar is dit de juiste weg om in schoonheid te leven, meent ze. Al een hele poos zag ze het niet meer zitten om mee te draaien in een doorgedreven consumptiemaatschappij, laat staan in de kunstensector. 'Op deze plaats voel ik me thuis. Onze gemeenschap is nog jong, levendig en bovenal heel menselijk.'

Binnenkort is het tijd om te vragen of ze naar het noviciaat mag, de volgende stap in haar intrede. Het kan echter effectief gebeuren dat ze je weigeren. De stabiliteit en het gemak van het kloosterleven kunnen heel aanlokkelijk klinken, al moet het meer zijn dan louter een escapistische actie. 'Maar als je denkt dat God jou dit vroeg en de gemeenschap denkt daar anders over… Waar is God dan?' Anna geeft toe dat dit een enorme geloofscrisis teweeg kan brengen.

Ergens kan de zuster in spe wel begrijpen dat buitenstaanders zo’n levenspad beschouwen als een radicale keuze, een enorme vrijheidsbeperking. 'Dat ik er vrede mee heb om zonder bezittingen te leven of niet zomaar te kunnen lezen wat ik wil, is voor velen onmogelijk om te vatten. Het paradoxale is dat ik mij nergens zo vrij voel als hier.'

Tibériade is een open gemeenschap die met veel plezier bezoek ontvangt. 'We krijgen bezoekers van allerwegen en door onze koten blijven we in contact met de studenten. Op feestjes in mijn eigen studententijd kwam er zo nu en dan eens een broeder mee. Voor de aanwezigen die niet zo bekend waren met de religieuze wereld, was dat een bizar beeld: een broeder in habijt met een pint in de hand en een zonnebril op zijn neus.'

De theeruimte

Anna wandelt een klein kamertje binnen en biedt thee aan. Ondanks het jeugdige karakter van de Tibériade-gemeenschap, staan de katholieke waarden vaak in contrast met hoe vandaag gedacht en gehandeld wordt. De recente en controversiële uitspraak van het Vaticaan wordt bovengehaald, waarin homoseksualiteit nog steeds als zondig werd bestempeld.

'Dat is zo’n moment waarop ik moet denken: de Kerk zegt dit, en dan aanvaard ik dat. Wat niet betekent dat dit per se overeenkomt met mijn persoonlijke mening, of dat ik vind dat de hele wereld zo zou moeten denken.' De traagheid van de Kerk is heel normaal, vindt ze. 'Het is een immens internationaal orgaan en kan bijgevolg niet mee spurten op Europees tempo. Een vrouw priester laten worden in de machocultuur van Afrika, ik zeg maar iets, dat zou catastrofaal zijn.'

'De Bijbel interpreteren blijft een gecompliceerde zoektocht. Het is dus cruciaal om rekening te houden met de context en geschiedenis. Neem nu de bloederige delen over bepaalde veldslagen, de boodschap is daar uiteraard niet: "Zustertjes, hef jullie zwaard," – alsof we dat hier zouden hebben – "en ga de wereld veroveren!" De traditie van de Kerk is van groot belang en biedt houvast, maar ook die traditie blijft verder evolueren.'

De velden

De boerderij ligt verborgen in een natuurlijke schat. Behoedzaam wandelt ze over de bebloemde velden om de koeien niet te doen schrikken. 'Lijden en geloof gaan hand in hand. Het kan zowel je geloof versterken als verwoesten. Zelf heb ik mijn mama verloren. Ik heb haar zien sterven. Maar dat gebeurde zo vredig en rustig, dat ik bijna niet anders kan dan geloven dat het hiernamaals bestaat. Hoe of wat weet ik natuurlijk niet, alleen dat het heel mooi zal zijn.'

'Een vraag die me lang bezig heeft gehouden is: als de hemel zo fantastisch is, waarom leven we dan in de eerste plaats? Ik ben heel erg dankbaar voor de manier waarop wij als gezin hebben geleefd, met een groot vertrouwen dat het ook echt een geschenk is om te bestaan. Er is zoveel schoonheid in elk leven, ondanks onze nietigheid en alle miserie. Kinderlijke verwondering is essentieel.'

Ze citeert uit de Bijbel: 'Wie het koninkrijk van God niet als een kind ontvangt, zal er zeker niet binnengaan.' Glimlachend kijkt Anna naar het uitzicht. 'Nu kan ik zeggen: kijk, mooie gele bloemetjes! Of ik kan denken: stomme paardenbloemen. Begrijp je? Schoonheid is overal; je moet het gewoon willen zien.'