Debateville: 'Al deze kinderen willen Obama worden'

'Kritisch is dat je speciale vragen moet stellen,' zegt deelnemer Emran. Hij zit tussen twintig andere kinderen in de literaire salon van Muntpunt in Brussel. Ze zijn er voor Debateville, het recent opgestarte project van Sophie Buysse, die voor het overbrengen van debatvaardigheden haar job als juriste verliet.

Een keer per week komen drie groepen kinderen van 11 tot 14 jaar er samen om te debatteren. Aan de hand van interactieve spelletjes leren ze naar elkaar luisteren, de juiste toon en houding vinden, overtuigen en kritisch denken.

Concurreren met gamen

Het zou didactisch-idealistisch kunnen zijn. In plaats daarvan zit voor ons een groep hoogst energieke jongeren die ervan dromen de nieuwe Obama of Mandela te worden. Wie denkt dat leren debatteren grijs of saai is, vergist zich. Via flitsende spelletjes wordt debatteren bij Debateville een feest. 'Ik moet concurreren met woensdagnamiddagen voetbal of gamen', zegt Sophie.

Sophie slaagde erin om jongeren van zoveel mogelijk achtergronden mee te krijgen in het verhaal. Ze trok met een enthousiasmerend filmpje naar de scholen en heeft een succesvol Instagramkanaal. Enthousiaste leerkrachten zorgden er mee voor dat alle gemotiveerde jongeren aan boord werden gehaald.

Sophie: 'Ik heb alle ouders van de kinderen die geïnteresseerd waren gebeld. Als de ouders geen Nederlands spraken, heb ik mijn beste Engels of Frans bovengehaald. Voor één gezin schakelde ik zelfs de hulp in van een Turkse tolk.'

Iedereen aan boord

Met resultaat: in plaats van de oorspronkelijke 25 plaatsen schreven 40 kinderen zich in, afkomstig van 10 verschillende scholen. 7 kinderen staan nog op de wachtlijst. 65 procent van die jongeren komt uit een kansarme omgeving. 'Debat is het ideale middel voor sociale mobiliteit', zegt Sophie. 'Je geeft die jongeren een sense of empowerment. Ze ontwikkelen hun denkvermogen en gevoel voor nuance.'

Zonder schroom corrigeert ze de jongeren herhaaldelijk op lidwoorden en feliciteert hen met eenvoudige helderheid. Op een vrolijke maar besliste toon vindt ze de manier om deze kinderen zonder schaamte naar meer zelfvertrouwen en durf te stuwen: 'Je mag wiebelen zoveel je wilt. Alleen niet als je iemand anders wilt overtuigen. Dan blijf je best sterk in je schoenen staan.'

Shi! Ba! Fu!

Drie mentoren helpen haar om de debatklassen te leiden. Elke mentor is verantwoordelijk voor zijn of haar eigen groepje kinderen. Omdat de lessen nog maar net zijn opgestart, zijn de spelletjes er nu vooral op gericht om elkaar te leren kennen en durven voor de groep te spreken.

Het leugendetectorspel moet het ijs breken. Abdullah vertelt over een dode vogel, een geelgroene slang en een pijlsnelle jetski. Elk verhaal krijgt extra details naarmate de anderen meer kritische vragen op de verteller afvuren. Daarna moeten de jongeren bepalen wat ze denken dat de leugen is. In een debatklas moeten ze die keuze natuurlijk motiveren: 'Jij zei dat jouw vriend je heeft gebeld om naar de vogel te kijken, maar daarna dat hij je thuis kwam halen.'

Bij het samouraispel 'Shibafu' zijn de spelregels duidelijk in de ogen kijken, luid en helder spreken en de juiste beweging maken op het juiste moment; wie deze regels niet respecteert, eindigt onvermijdelijk in het midden.

Voor het spiegelspel ten slotte moeten de kinderen per twee tegenover elkaar gaan staan, waarbij de ene bewegingen maakt en de ander ze zo goed mogelijk nabootst. Sophie vraagt wat ze opmerken bij het spel. 'Het is moeilijker als je snelle bewegingen maakt', zegt een jongen. 'Net zoals bij debatteren', zegt Sophie. 'Daarbij moet je ook proberen om je in de ander zijn of haar schoenen te stellen.'

Kritisch nadenken op school

Aan het einde van de sessie vraagt Sophie wat de jongeren hebben opgestoken in de voorbije uren. 'Ik weet nu dat ik niet meer ga wiebelen als ik een verhaal vertel,' zegt de jongen die zijn benen niet kon stilhouden. De reflectie doet niets af aan de ongedwongen sfeer. In de ruimte luisteren de kinderen naast elkaar, maar mogen ze ook nog volop de bengel uithangen en is er evenveel een wederzijds leren als een luisteren naar de 'leerkracht'.

Die openheid maakt dat Debateville slaagt in haar opzet: jongeren het plezier van kritisch denken bijbrengen. Het werpt de vraag op of je het niet breder zou kunnen trekken. Als je dit soort lessen op school aanbiedt, leer je kinderen vaardigheden die veel verder reiken dan elk individueel vak. 'We krijgen veel aanvragen voor workshops', zegt Sophie. 'Maar daar kunnen we met de middelen nu jammer genoeg niet allemaal op ingaan.'

Voor Debateville koos Sophie wel bewust voor een naschools parcours: 'Ik wilde loskomen van die schoolsfeer, en aan de slag gaan met jongeren die hier gemotiveerd naartoe komen. Als er één iemand hier echt tegen zijn zin zit, is de volledige atmosfeer totaal anders.'

Politici voor de leugendetector

Voor volgend jaar hoopt Sophie op meer subsidies en een grotere bekendheid om het project uit te breiden, een vergoeding te kunnen bieden aan de vrijwilligers en vooral nog meer jongeren te bereiken. In Molenbeek en Schaarbeek zijn er al contacten om gratis lokalen ter beschikking te hebben.

Maar ook nu wordt al groots gedacht. Aan het einde van de sessie heeft Sophie groot nieuws aan te kondigen: 'Ik heb vandaag gebeld met het Vlaams parlement. Waarschijnlijk mogen we in mei naar de echte politiekers, om daarmee te gaan debatteren.' De boodschap wordt op enthousiast gejoel onthaald.

Als de kinderen naar huis vertrokken zijn, rijst de vraag wat ze in het Vlaams parlement precies zullen doen. Begeleidster Kathrin heeft een idee: 'Laten we met die politici het leugendetectorspel spelen, zodat ze ook eens uit hun comfortzone treden. Eens zien hoe goed ze zich kunnen verweren tegen zo'n bende kritische jongeren.'

Voor volgend academiejaar zoekt Debateville nog studenten om debatsessies te begeleiden. Via deze link kun je appliceren.