De vrouw op de academische ladder

In de academische wereld

Op de website van Diversiteitsbeleid KU Leuven vinden we cijfers over de aanwezigheid van vrouwelijke werknemers aan onze universiteit. In het totaal was in december 2015 iets meer dan 27 procent van het zelfstandig academisch personeel vrouw. Naar 2017 toe is dat aantal gestegen met ongeveer twee procent.

Hoewel dit cijfer niet per se zorgwekkend is, is het volgende feit dat wel. Het aantal vrouwen lijkt significant te dalen per trede op de academische ladder. In cijfers van 2017 zien we dat in de groep docenten de vrouwen door 41 procent vertegenwoordigd worden. Ongeveer 31 procent van de hoofddocenten is vrouw, slechts 26 procent van de hoogleraren en ten slotte is slechts 16 procent van alle gewoon hoogleraren van de KU Leuven vrouw.

Wat deze cijfers significant maakt, is dat wel bijna 51 procent van de masterdiploma’s aan de KU Leuven behaald wordt door vrouwen. Van de doctorandi zijn ongeveer 45 procent vrouw en ook in de groep van de postdocs zijn vrouwen nog door een goede 38 procent vertegenwoordigd.

Ons bewust zijnde van een aantal sterke vrouwen aan de KU Leuven-top die niet uit het oog te verliezen zijn, kunnen we deze cijfers toch als schrijnend omschrijven. En wij zijn blijkbaar niet de enige die dit vinden. Onder andere in de Leuvense faculteiten Hoger Instituut voor Wijsbegeerte en Rechtsgeleerdheid huizen initiatieven die reeds heel wat beweging opwekten.

Een lunch voor de vrouw alleen

Sinds een aantal jaar worden aan het HIW Female Student Lunches georganiseerd. Dit initiatief werd in het leven geroepen door een samenwerking tussen twee professoren aan de faculteit*, professor Karin De Boer en professor Julia Jansen.

Het idee kwam er niet zomaar. Zo stelt De Boer: ‘We zijn ermee begonnen omdat bekend is dat goede vrouwelijke studenten vaker afhaken dan even goede mannelijke studenten. Daarom leek het ons verstandig om af en toe die vrouwelijke studenten bij elkaar te laten komen om eventuele zorgen of obstakels te bespreken, maar ook om positieve voorbeelden te geven in de vorm van lezingen van PhD-studenten en vrouwelijke postdocs die wel zijn doorgegaan.’

Dat feminisme hier effectief gelijkheid betekent, wordt duidelijk in de visie van De Boer: ‘Ook mannelijke studenten zouden baat hebben bij vergelijkbare mogelijkheden om van gedachten te wisselen over twijfels, rolmodellen en de verhouding werk-privéleven. Ik kan me voorstellen dat sommigen zich afvragen waarom vrouwen nu die aandacht krijgen die misschien ook voor mannen zinvol zou kunnen zijn. Die vraag is denk ik ook terecht.’

De Female Student Lunches zijn duidelijk niet zomaar koffieklets. De telkens ongeveer vijftien aanwezige leden laten zich inspireren door elkaar. ‘Er wordt vaak ook onderling advies gegeven, bijvoorbeeld over bepaalde dynamieken binnen werkgroepen. Het gaat hier om ondersteuning van elkaar, maar ook om het identificeren van gemarkeerde redenen om niet verder te willen gaan als vrouw.’

Wat de klim op de academische ladder voor een vrouw moeilijker maakt, is niet meteen duidelijk. Zo stelt De Boer: ‘Een belangrijk element is zeker het ontbreken van voldoende positieve rolmodellen. Verder zijn er ook zaken die met de cultuur te maken kunnen hebben; situaties waarin vrouwelijke studenten minder snel hun stem laten horen, bijvoorbeeld in een bepaalde werkgroep of college. Ook speelt een negatief zelfbeeld of onzekerheid misschien een rol.’

Lean in Law

Ook aan de faculteit Rechtsgeleerdheid blijft het initiatief niet uit. In 2016 werd het project Lean In Leuven Law opgericht door een aantal (zowel mannelijke als vrouwelijke) assistenten, waaronder Françoise Auvray.

De organisatie werd geïnspireerd door het model ontworpen Sheryl Sandberg (COO van Facebook) in 2013. ‘We zagen dat zulke projecten in Amerika vorm aannamen en vonden dat er in Leuven ook aandacht moest komen voor genderongelijkheid’, aldus Auvray. ‘Hoewel we de structuur van Sandberg over de jaren hebben laten vallen, blijft het kernidee hetzelfde: mannen en vrouwen allebei meer laten leunen naar taken die niet binnen hun respectievelijke genderstereotypen vallen.’

‘We zijn absoluut geen clubje vrouwen dat samenkomt om te zeuren over mannen, we willen die stereotypen over feminisme voorbij’, zo zegt Marie Spinoy, sinds dit jaar begonnen aan haar doctoraat over discriminatierecht. ‘We proberen daarom ook mannen aan te trekken. Op het niveau van de lezingen lukt dat vrij goed, op het vlak van publiek nog iets minder. Het is een uitdaging waar we ons voor willen inzetten, zo zal onze eerste lezing gaan over vaderschapsverlof. Het is voor mannen vaak moeilijk om dat aan te vragen, en zulke problematieken willen we ook bespreekbaar maken.’

Sinds dit jaar krijgt Lean In ook beperkte financiële steun van het rectoraat, waardoor ze bijvoorbeeld de verplaatsingskosten van hun sprekers kunnen vergoeden. ‘Bij Lean In Law staat bewustwording centraal. Vrouwen zetten zichzelf soms in de hoek door niet eens te appliceren voor hogere posities, en dat willen wij voorkomen’, aldus Spinoy.

Blijven vechten op de goede weg

Hoewel we op de goede weg lijken te zijn, kunnen we nog niet stellen dat het doel bereikt is. Het doel is namelijk niet enkel een 50-50 indeling van het universiteitspersoneel. Gendergelijkheid draait niet louter om cijfers, en uit zich vaak in subtiele aspecten van zowel iemands persoonlijk als professioneel leven. Als er zich problemen voordoen moeten deze in een veilige sfeer besproken kunnen worden. Hoop is gevestigd op het nieuwe beleidsplan Diversiteit van 2018.

Ann Gils, voorzitter van de werkgroep Vrouw & Universiteit, zei vorig jaar in Veto: ‘Het zijn voornamelijk mannen die zichzelf durven ophemelen en in de verf te zetten, waardoor uiteindelijk minder vrouwen gekozen worden.’ Laat hierbij dus duidelijk zijn wat de vrouw te doen staat: hell yeah, you can!

* Aanpassing: hier stond voordien dat Karin De Boer en Julia Jansen de enige twee vrouwelijke professoren aan het HIW zijn. Dit is echter niet correct. Aan het HIW werken namelijk zes vrouwen (ZAP): Sandrine Blanc, Karin De Boer, Griet Galle, Julia Jansen, Eszter Kollar en Sylvia Wenmackers.