'De koten in Leuven zijn niet duurder dan in Gent of Antwerpen'

Pal in het midden van zijn legislatuur ontmoeten we burgemeester Mohamed Ridouani (Vooruit). Als zoon van Marokkaanse arbeidsmigranten leek die toekomst niet voor hem weggelegd. In de eerste helft van zijn legislatuur kreeg hij het voor elkaar dat Leuven tot 'Innovation Capital of the World' werd gekroond. Een van de vele prijzen die Leuven te beurt viel.

Burgemeester zijn, was dat altijd al een droom of bent u eerder toevallig op die positie terecht gekomen?
Mohamed Ridouani: 'Politiek is niet echt een te plannen beroep. Het zat zeker niet in mijn achterhoofd, want ik kom niet uit een familie waar politiek werd bedreven. Ik zat niet in een studentenvereniging en was geen lid van een politieke partij. Bij mij is dat later gekomen.'

'Na mijn studies ben ik beginnen te werken bij Deloitte als consultant. Ik ben eerder per toeval in aanraking gekomen met een aantal politici. Met een paar vrienden heb ik een vereniging opgericht om kinderen die het minder deden op school hulp te bieden. Het is zo dat ik op de radar ben gekomen van de politiek.'

'Toen ik werd gevraagd om op de lijst te staan, had ik eerst geweigerd. Ik zag me niet staan leuren met een foto op de markt. Maar het kriebelde wel ergens. Ik begon in te zien dat ik in de gemeenteraad thema's als onderwijs en gelijke kansen nadrukkelijker op de kaart zou kunnen zetten.'

Hoe bent u dan burgemeester geworden?
'Ik had een heel goed resultaat behaald tijdens de verkiezingen. Louis Tobback (de toenmalige burgemeester, red.) vroeg me toen om schepen te worden. Ook dat heb ik eerst geweigerd, want ik had een job bij Deloitte en deed die graag.'

'Bij ons thuis dacht men ook: "Je hebt een job met een vast contract, je mag een pak en een das dragen, waar ben je nog naar op zoek?" De drang om iets maatschappelijks te doen heeft mij uiteindelijk over de streep getrokken. Later ben ik dan kandidaat-burgemeester geworden.'

'Ik heb heel bewust gekozen om mij kandidaat te stellen als burgemeester omdat ik geloof in het potentieel van Leuven. Ik hou echt van deze stad. Ik denk dat er geen mooier beroep bestaat dan burgemeester zijn. Dat hoor ik ook van collega's die burgemeester geweest zijn, en nu minister zijn of een ander mandaat hebben.'

'Je kan samen met collega's richting geven aan een stad en haar toekomst, maar tegelijkertijd sta je met je twee voeten in de realiteit. Dat wordt op de hogere echelons alsmaar moeilijker. Als je mensen bevraagt, hebben ze ook veel meer vertrouwen in het lokale bestuur dan in de hogere niveaus.'

Heeft u dan het gevoel dat u meer kan bereiken als burgemeester dan u ooit als minister zou kunnen doen?
'Het is onmiskenbaar dat het zwaartepunt van de politiek zowel naar boven als naar beneden verschuift. Enerzijds zie je dat het Europees niveau alsmaar sterker wordt. Meer dan 70% van onze wetgeving wordt daar bepaald en de grote beleidsbudgetten bevinden zich daar.'

'Anderzijds zie je dat steden alsmaar belangrijker worden. Niet alleen omdat we nu eenmaal meer dan ooit in steden wonen, maar ook omdat bij uitstek daar de uitdagingen van vandaag kunnen aangepakt worden.'

'Zaken zoals klimaatopwarming, ongelijkheid en sociale problemen kunnen met een veel groter ambitieniveau dan daarboven aangepakt worden. Ik denk dus dat je vandaag in onze grotere steden effectief meer kan bereiken dan bijvoorbeeld op Vlaams niveau. Maar je zal altijd samenwerking tussen de niveaus nodig hebben.'

Slachtoffer van je eigen succes

Hoe zou u de voorbije drie jaar evalueren? Vindt u dat u geslaagd bent in al uw opzetten?
'We zijn begonnen met een bijzonder ambitieus programma, met een kleine 1100 actiepunten. We willen van Leuven een baanbrekende stad maken, die aandacht heeft voor iedereen en dus ook zeer participatief is. Niemand had COVID-19 kunnen voorspellen, maar ik ben enorm fier op wat we bereikt hebben met deze ploeg.'

'Onlangs is een journalist van Het Nieuwsblad tot de conclusie gekomen dat 90% van de beleidsnota ofwel in uitvoering is, ofwel al is uitgevoerd. We zijn aan een gigantisch tempo begonnen. Ik ben enorm fier op de administratie die het dag in dag uit mogelijk maakte.'

'Daarnaast moesten we zorgen dat er een vaccinatiecentrum was, hebben we Leuven Helpt opgericht, moest er getest worden, en moesten we allerlei andere problemen oplossen. Leuven is er ongetwijfeld sterk op vooruitgegaan de voorbije drie jaar. We hebben nog werk voor de boeg, dat ga ik niet ontkennen, maar we hebben toch al een flinke weg afgelegd.'

Hoe loopt de samenwerking met de KU Leuven?
'De samenwerking met de universiteit is iets waarvoor men ons op andere plekken benijdt. Er is een tijd geweest waarin de universiteit een andere wereld was, met zelfs een eigen rechtbank. De universiteit en de stad leefden eeuwen met elkaar, maar in de hoofden naast elkaar.'

'Een paar decennia geleden is men gaan beseffen dat we op elkaar aangewezen zijn. De universiteit heeft de stad nodig. Voor zaken zoals huisvesting, bijvoorbeeld. Maar de stad heeft de universiteit ook nodig. Onze welvaart is in grote mate gestoeld op de aanwezigheid van die kennismotor. Vandaag hebben we een uitgewerkte gemeenschappelijke visie die we samen uitvoeren.'

'De universiteit is fysiek met de stad verstrengeld. Om iedere hoek heb je wel een instelling van de KU Leuven en studenten maken integraal deel uit van de stad. De aanwezigheid van de universiteit is voor Leuven van vitaal belang. Als we elkaar goed verstaan en goed samenwerken, geloof ik dat zowel de stad als de universiteit een schitterende toekomst tegemoet gaan.'

Maakt de aanwezigheid van een instelling als de KU Leuven uw werk als burgemeester dan moeilijker of net gemakkelijker?
'Persoonlijk zie ik de aanwezigheid van de KU Leuven als een zege. Zonder de KU Leuven en andere kennisinstellingen zoals UCLL zou Leuven een veel minder interessante stad zijn. Het komt allemaal met zijn uitdagingen, maar die wegen niet op tegen de voordelen die je hebt.'

'We hebben een bevraging gedaan bij onze inwoners naar de redenen waarom ze graag in Leuven wonen. Een van de prominente zaken die daaruit naar voren kwam, vooral bij senioren, was de aanwezigheid van jonge mensen, met name studenten.'

'Je zou denken dat net die mensen veel overlast ondervinden van al die joelende studenten. Maar nee, dat is met name een reden waarom ze graag in Leuven wonen. De vitaliteit en de dynamiek die studenten brengen, maken deel uit van de sfeer en de cultuur van Leuven.'

Studenten zijn wel geen echte inwoners. Vindt u dat studenten dezelfde rechten moeten hebben als inwoners en dus ook moeten kunnen stemmen in de stad waar ze studeren?
'Ik ben pro. Wij zitten in de gekke situatie dat studenten die hier tien maanden vijf dagen per week verblijven een ander statuut hebben dan inwoners. Dat geldt overigens niet voor buitenlandse studenten. Ik denk dat studenten laten meestemmen de binding met de stad nog sterker zou maken.'

Uit een recente peiling van Veto blijkt dat de overgrote meerderheid van de studenten de kotprijzen te duur vindt in Leuven. Wat plant u daaraan te doen?
'De vraag is dan wat de perceptie is en wat de realiteit is. De koten in Leuven zijn niet duurder, denk ik, dan in Gent of Antwerpen. Overal is er druk op de kotenmarkt. Dat is een debat dat al jaren duurt.'

'In samenspraak met de universiteit en de hogescholen bouwen we ook bij. Een paar jaar geleden hebben we in een mum van tijd drie- à vierduizend koten bijgebouwd, waardoor we nu terug mee zijn. Nu zien we dat er opnieuw een groei van de vraag is. Het is een thematiek die ons bezighoudt en we moeten zorgen dat er plaats genoeg is, maar de mogelijkheden zijn natuurlijk ook niet eindeloos.'

Denkt u dat dat zal mogelijk blijven in de toekomst? Zal Leuven ooit op haar grenzen botsen als de stad blijft uitbreiden?
'We moeten daar geen angst voor hebben. Het zou nogal erg zijn mochten we hier ineens een leegloop hebben, wat in sommige andere steden wel gebeurt. Het is dus wel degelijk nog een luxeprobleem van positieve schwung waarin de stad zit.'

'Natuurlijk – en daar zijn we ook mee bezig – vergt dat samenwerking met de buurgemeenten en de wijdere regio. Er komen dus ook meer faciliteiten in de buurgemeenten. Onze deelgemeenten liggen slechts op enkele kilometers van het stadscentrum. Als je zorgt voor kwalitatief openbaar vervoer en fietssnelwegen, moeten die afstanden geen drempel betekenen.'

Leuven maakt zich sterk dat het tegen 2030 klimaatneutraal zal zijn. In een recent halverwegerapport haalt de N-VA aan dat Leuven de klimaatdoelstellingen niet haalt. Ziet u de doelstelling nog als haalbaar?
'Die cijfers zijn zeer eenzijdig geïnterpreteerd en zijn gebaseerd op modellen en niet op de realiteit. Wij maken tegen het eind van deze maand een nieuwe berekening bekend, maar we zullen ook zeggen wat er goed en minder goed gaat.'

'Wat heel duidelijk is, is dat de CO2-daling bij gezinnen en particulieren zeer reëel is. Die kun je perfect plaatsen naast andere ambitieuze steden. Maar de stad is in tien jaar tijd enorm uitgebreid. Er zijn enorm vele horecazaken, bedrijven en inwoners bijgekomen. Dat veroorzaakt ook CO2-uitstoot.'

'Toch blijven we de ambitie hebben om tegen 2030 een scherpe daling in CO2 te realiseren en tegen 2040, 2050 echt klimaatneutraal te worden. Dat zal nog altijd enorm veel inspanningen vergen, maar als we verder doen zoals nu, zal je wel zien dat we toch wel stappen vooruit gaan zetten.'

Een ander punt van kritiek uit dat rapport van N-VA is dat er wel participatie is, maar dat die heel selectief is.
'Ik vind dat bizarre kritiek. Er is in Leuven nog nooit zo participatief gewerkt. We staan er om gekend en zijn er zelfs om gelauwerd, onder andere door Europa. Of het nu gaat om een kleine heraanleg van een straat of een heel groot project, we informeren niet alleen de inwoners, maar betrekken hen ook bij de plannen. Er zijn grote projecten waarbij we burgerjury's loten en laten meedenken.'

'Zo hebben we zowel op het niveau van de gemeente als van de wijk participatieprojecten opgestart. Dat gaat allemaal heel ver en kost veel tijd en energie, maar we merken dat de besluitvorming er beter op wordt en mensen zich meer betrokken voelen.'

'Als je wil weten wat er echt gebeurt, moet je naar de stadsmonitor kijken. Daarin wordt ook gepeild naar participatie en daar zie je dat we echt een hele grote sprong vooruit gemaakt hebben. Er is ook gepeild naar vertrouwen in het bestuur. Nergens anders is de vertrouwensgraad zo hoog als in Leuven en het gaat nog vooruit. Dat heeft mij nog het meeste plezier gedaan, dat is voor mij de basis waar alles op gebouwd is.'

Minister Mo

Zijn er zaken die u de volgende drie jaar anders wilt doen?
'Zes jaar is natuurlijk niet veel tijd om alles gerealiseerd te krijgen. We gaan dus nog volop moeten werken aan de objectieven die we vooropgezet hebben. Wat we aan het bouwen zijn, moet afgewerkt geraken. Daarnaast moeten we in het gat dat COVID-19 heeft achtergelaten springen en zorgen dat we de schwung van weleer terug hebben.'

'De bestuursstijl is gebaseerd op samenwerking. Dat zorgt ervoor dat we betere resultaten boeken en dat mensen zich betrokken voelen. Zo werken we in de organisatie Leuven 2030 niet alleen aan een ecologischer Leuven, maar zorgen we ook dat mensen zich betrokken voelen. Elke Leuvenaar mag daar lid van worden, ook studenten, en mee naar dat doel van klimaatneutraliteit streven.'

'Zo creëren we toch iets wat je een gemeenschap kunt noemen. Waar mensen zich thuis kunnen voelen. Dat wil ik in de volgende drie jaar nog versterken, maar het is al begonnen. Zo hebben we een oproep gelanceerd om particuliere opvang te voorzien voor vluchtelingen uit Oekraïne. Na anderhalve dag hadden zich al tweehonderd gezinnen aangemeld. Er is dus zeker vruchtbare grond om zo'n beleid te voeren.'

Hoelang plant u nog om burgemeester te blijven? Ziet u uzelf nog terugkeren naar de beleidswereld?
'Een politieke carrière is natuurlijk niet zomaar te plannen. Je stapt daarin uit engagement. Je kunt een aantal objectieven voor ogen stellen, maar je weet nooit hoe het volgende jaar eruitziet.'

'We doen daar op zich wat gecrispeerd over in dit land. In Nederland is men bijvoorbeeld veel meer op het gemak. Daar heb je mensen die een carrière hebben in een totaal andere sector, een tijdje in de politiek stappen en daarna naadloos die carrière weer oppikken. Dat zou veel interessanter zijn. Eens je in België in de politiek stapt, ben je gelabeld. We zouden daarvan moeten afstappen. Het zou ervoor zorgen dat veel meer talentvolle mensen de politiek een tijdje zouden opzoeken.'

'Zolang het vuur brandt en ik het gevoel heb dat ik iets kan betekenen, wil ik ervoor blijven gaan in de politiek. Ik doe dit burgemeesterschap met volle overgave. Er hebben zich al andere mogelijkheden aangediend, maar ik ga mijn mandaat uitdoen. Het is nog te vroeg om uitspraken over 2024 te doen.'