Dat de liefde uiteindelijk mag winnen. Een portret: Christiaan Schoonenberg

Voorbestemd?

Christiaans moeder is dominee, net als zijn grootvader. Een uitgestippelde weg? Niet helemaal. Christiaan deed eerst een vooropleiding aan het conservatorium. Daar besefte hij echter dat hij door dag in dag uit viool te spelen het geluk niet zou vinden. Hij besloot filosofie te gaan studeren. Na bezoeken aan verschillende Nederlandse universiteiten en gesprekken met docenten belandde hij in Leuven.

Hij studeerde er filosofie. Eerst met een minor in psychologie, waarvan hij na anderhalf jaar theologie besloot te maken. Dit bracht meer diepgang in Christiaans geloof. Het zoekende aspect van de academische opleiding sprak hem aan: 'Voor mij lag het heel erg in de lijn met hoe ik denk dat mijn ouders ermee bezig zijn en wat ik altijd ervaren heb. Gelovig zijn staat voor mij eerder gelijk aan zoeken dan aan zeker weten.'

Dat zijn moeder een belangrijke rol heeft gespeeld in Christiaans geloof lijkt vanzelfsprekend maar is het niet. ‘Ik had nooit gedacht dat ik iets met theologie zou gaan doen. Mijn ouders hebben me nooit iets opgedrongen. Ze hebben me altijd heel vrij gelaten in mijn overtuiging. Het is misschien juist door die vrijheid dat ik er nu des te harder mee bezig ben.’ Christiaan volgt nu een opleiding om dominee te worden in Groningen en treedt daarmee – zonder dat eigenlijk ooit echt van plan te zijn geweest – in de voetstappen van zijn moeder en grootvader.

Het protestantisme: een spectrum

Wat het protestantisme inhoudt vindt Christiaan een lastige vraag. Er is namelijk niet één vorm van protestantisme. Het protestantisme is een spectrum, met aan de ene kant de meer liberale, linkse kerk, en aan de andere kant de meer conservatieve, rechtse kerk. Zo vindt Christiaan het mooi dat de protestantse kerk zich voortdurend aanpast aan de tijdsgeest. Al geldt dat niet voor alle vormen van protestantisme: ‘En toch wordt geprobeerd om vanuit die verschillende vormen van geloven samen een kerk te zijn, ook al verschil je met elkaar van mening op sommige fundamentele zaken. Dat levert veel discussie op. Men zegt wel eens grappend: één Nederlander is een theoloog, twee Nederlanders een kerk en drie Nederlanders een kerkscheuring. (lacht) Maar desondanks is het wel bewonderenswaardig dat ze proberen samen een weg in te slaan. En dan hoop ik dat het de liefde is die uiteindelijk wint.’

We geloven allemaal in dezelfde God, toch?

Hoe was de periode in België voor hem, als Nederlander en protestant? ‘In België ben ik me eigenlijk voor het eerst op een heel persoonlijke manier met gelovig zijn gaan bezig houden.

In België voelde Christiaan zich voor het eerst ook een beetje een buitenstaander. 'In Nederland zijn theologiestudenten meer bezig met dezelfde vragen als ik.’ Christiaan voelde zich op een bepaalde manier eenzaam in zijn zoektocht naar geloof. ‘Waar ik toen veel steun heb gevonden, was de Universitaire Parochie (UP). Ik voelde me daar heel welkom. Op een zaterdagavond ging ik er naar de mis – iets wat ik daarvoor nog bijna nooit had gedaan.'

'Een vrouw vroeg er me of ik wilde helpen met de eucharistie. Ik zei dat ik dat graag wilde doen, maar dat ik wel protestants was en dus niet wist of dat wel mocht. Toen zei ze: "Ach, we geloven allemaal in dezelfde God, toch?" Dat betekende heel veel voor mij. Ik heb in UP ook heel veel interessante gesprekken gevoerd met mensen op moeilijke momenten en dat heeft mijn periode in België en het zoeken heel sterk beïnvloed.'

In UP maakte Christiaan ook kennis met andere religies, zoals het boeddhisme. ‘Als je de dialoog aangaat met anderen ontstaan er bijzondere dingen. Het is niet iets om bang voor te zijn. Praten en elkaar als mens ontmoeten creëert een diepe verbondenheid tussen gelovigen.’ De interreligieuze dialoog vindt hij noodzakelijk: ‘Zeker nu elke vorm van geloof een minderheid is.’

Ondertussen is Christiaan weer in Nederland, wat gezien zijn wens dominee te worden de meest logische keuze was. ‘In België is maar één opleiding voor dominee; in Brussel. Het was er veel conservatiever dan het protestantisme waar ik me in thuis voel. Omdat protestantisme zo’n rariteit is in België, lijkt het of het Belgische protestantisme zich manifest wil afzetten tegen het heersende katholicisme.’

Thuis in vervreemding

In Nederland voelt Christiaan zich thuis en dat is belangrijk voor hem. Anderzijds voelt hij zich nergens echt helemaal thuis. ‘Ik denk dat dat vervreemden eigen is aan internationale studenten, zeker als je een langere tijd weg bent van thuis. Maar in dat vervreemd zijn leer je je dan op een of andere manier ook weer thuis voelen. En dat lijkt me nu juist de opdracht van een religie, een gemeenschap creëren waarin de vreemdeling zich welkom voelt en zich thuis voelt, die een openheid heeft voor de wereld om zich heen. Dat vind ik terug in het protestantisme.’

In zo’n gemeenschap woont Christiaan nu in Groningen. Hij woont er in een voormalige protestantse kerk met (internationale) studenten, die allen op hun manier een affiniteit hebben met het christendom. Ze beschikken over een ruimte die ze gebruiken als kapel, waar driemaal per week een ochtendgebed wordt gehouden, gezongen en over Bijbelteksten gediscussieerd.

De Bijbel leest Christiaan niet enkel in het Nederlands, maar ook in haar grondtalen, Hebreeuws en Grieks. ‘Ik vind het een enorme meerwaarde om de Bijbel te lezen in haar oorspronkelijke vorm. Dan zie je pas hoeveel interpretatie die behoeft om er vandaag nog naar te leven. Eigenlijk moet je bijna dom zijn om te geloven dat je de Bijbel letterlijk moet lezen.’ Dit hangt samen met een misverstand dat van Christiaan best de wereld uit geholpen mag worden: ‘Het is niet zo dat protestanten – of gelovigen in het algemeen – zomaar blind vertrouwen. Gelovig zijn staat niet gelijk met een domme levenshouding.’

Of hij zich ooit tot een andere religie zou bekeren? ‘Dat weet je natuurlijk nooit!’ (lacht) Toch betwijfelt Christiaan een bekering: ‘ik ben op een intellectuele manier verworteld met de christelijke traditie. De filosofie heeft zich lang ontwikkeld in dialoog met theologie en je kan eigenlijk de hele westerse wetenschapscultuur niet los zien van het christendom. Echt bekeren zie ik mezelf niet doen, maar ik voel wel iets voor multiple religious belonging. Dat betekent dat je je thuisvoelt in verschillende religies. Ik kan me voorstellen dat, wanneer je bijvoorbeeld opgroeit met twee ouders die een verschillende religie aanhangen, je die keuze nooit wil maken . En bij multiple religious belonging hoeft dat ook niet.’