"Creationisme is boerenbedrog"

Astronomenvermoedden al een tijdje het bestaan van deze Planet Nine, maar het bewijs werdpas enkele weken geleden geleverd. Wetenschappers kunnen de planeet immers nietrechtstreeks waarnemen, maar leiden haar aanwezigheid af door de invloed die zeuitoefent op nabijgelegen dwergplaneten.

Creationismelight?

In een blogpostvergeleek Benedicte Lemmelijn, hoogleraar aan de faculteit Theologie, deze wijze van redeneren met de manier waarop gelovigen naar God kijken. "Sommige mensen bewonderenalles in de natuur zo, dat bij hen het idee ontstaat dat er méér moet zijn. Opdezelfde manier hebben de fysici gekeken naar Planet Nine – ze zagen enkel wat de gevolgen waren van de planeet,niet de planeet zelf. Die analogie verwonderde mij en daarom schreef ik dieblog,” laat ze weten.

Al snel kreegLemmelijn kritiek over zich heen. Onder andere Lieven Scheire sprak in eentweet van "creationisme light". "Ik vond het al bij al eenredelijk onschuldige blogtekst, die in de lijn lag van wat ik zou verwachten,"nuanceert Tom Wenseleers, evolutiebioloog aan de KU Leuven, "maarhet ruikt allemaal net iets te veel naar intelligentdesign."

Die theorie ontkent de evolutie niet, zoals creationisme dat wel doet, maar zegt dat de wereld zo complex is dat ze wel het werk moet zijn van een hogere macht. "Ze proberen het creationisme in een iets wetenschappelijker klinkend jasje testeken, maar het blijft even absurd natuurlijk," benadrukt Wenseleers scherp.

Creationisme ende universiteit

Het is niet deeerste keer dat de KU Leuven in opspraak komt door beschuldigingen vancreationisme. In 2011 was er een rel rond een lezing gegeven door een volgelingvan de Turkse creationist Harun Yahya, die een Atlas Of Creation bij elkaar schreef. "Die lezing vond ikhoogst choquerend," zegt Wenseleers, "mede omdat Yahya betrokken isbij allerlei criminele feiten en op dat moment zelfs veroordeeld was tot eengevangenisstraf."

Ook aan defaculteit Theologie klinkt het streng: "Creationisme isboerenbedrog," benadrukt Johan Verstraeten, theoloog verbonden aan deonderzoekseenheid Theologische en Comparatieve Ethiek, "Het iswetenschappelijk gewoon onhoudbaar."

"Waar men wel vragen over kanstellen, ook wetenschappelijke, is of alles puur toevallig is," gaat hijverder," bijvoorbeeld over het zogenaamde toevalsdenken van Monod. Maardat is gewoon een filosofische interpretatie van feiten.”

Is er dan geenenkele plaats voor creationisme aan de universiteit? "Het is het recht vanstudenten of mensen die ergens een site hebben of een blog om een mening tehebben," zegt Verstraeten. Creationisme doceren is volgens hem echter geenoptie aan een wetenschappelijk instituut. Ook Wenseleers stelt dat zo'nblogbericht wel moet kunnen, "zolang het niet de kant op gaat van bepaaldeAmerikaanse universiteiten, waar geen evolutietheorie meer onderwezen magworden. Dat is echt problematisch."

Redeneren versusbewijzen

Er kwam vooralveel reactie op de manier waarop Lemmelijn indirect denken gebruikt in haarbetoog, onder andere van Tim Smits, verbonden aan het instituut voorMediastudies. "Bij een indirect bewijs probeer je eigenlijk een theorie teverwerpen. Als die niet verworpen kan worden, moet je hem dus aannemen,"legt Smits uit. "Lemmelijns godsbewijs gaat daarentegen juist om hetvinden van redenen waarom die theorie juist is. Dat is een hele andere maniervan denken."

Lemmelijnbenadrukt dat ze geen wetenschappelijke methode heeft gebruikt: “Ik heb deindruk dat de positieve wetenschappers denken dat ik beslag wil leggen op hun mehtode om te zeggen dat God er is, maar dat heb ik niet gedaan en dat heb ik ook nietwillen doen. Ik wilde enkel zeggen dat de redeneringen op elkaar leken, geenparallellen trekken.”

Sylvia Wenmackers,wetenschapsfilosofe aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte, vult aan: "Een duidelijk teken van creationismezag ik niet noodzakelijk, wel een foute opvatting over wat wetenschappelijkdenken inhoudt."

"Deductie laat je enkel toe uit aannames steedssmallere conclusies te trekken," gaat Wenmackers verder, "integenstelling tot inductie en abductie, waarbij je meer buiten de contouren kandenken." In de exacte wetenschap is dit een courante manier vanredeneren, "maar het is geenbewijsvoering."